Qua thanh tra phát hiện các gói thầu mua sắm kit xét nghiệm của Công ty Việt Á do Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Cần Thơ chỉ định thầu, có dấu hiệu cố ý lựa chọn sản phẩm của Công ty Việt Á và Công ty Hợp Nhất. Đồng thời, hợp thức hóa hồ sơ mua sắm để thực hiện thanh toán không đúng quy định pháp luật, vi phạm Luật Đấu thầu, gây hậu quả nghiêm trọng dẫn đến thiệt hại ngân sách nhà nước.

Tạm ứng hàng rồi chỉ định thầu

Theo thanh tra, Sở Y tế TP Cần Thơ đã mượn hàng và ký hợp đồng nguyên tắc tạm ứng hàng theo doanh số với nhà thầu sau đó chỉ định thầu. Một số gói thầu không tổ chức thuê đơn vị thẩm định giá mà tự thành lập Tổ mua sắm. Việc lựa chọn nhà thầu của một số gói chưa đáp ứng năng lực thực hiện ngay gói thầu. Một số gói thầu không thực hiện đủ các bước đối với chỉ định thầu theo quy trình rút gọn, không có 3 bảng báo giá để làm cơ sở chỉ định thầu và xác định giá gói thầu.

Sai phạm tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Cần Thơ  (ảnh: Cửu Long)

Thanh tra TP Cần Thơ xác định, để xảy ra những hạn chế, thiếu sót nêu trên, trách nhiệm thuộc về Phó Giám đốc phụ trách Sở Y tế, Phòng Kế hoạch - Tài chính thuộc Sở Y tế Thành phố và Phó Giám đốc là Tổ trưởng Tổ mua sắm và các thành viên của Tổ mua sắm thực hiện gói thầu.

Bên cạnh đó, việc mua sắm 7 gói thầu sinh phẩm, hóa chất, vật tư tiêu hao của CDC Cần Thơ có nhiều hạn chế, sai sót. Đơn vị này lựa chọn sản phẩm kit do Công ty Việt Á sản xuất để làm căn cứ đề xuất kinh phí, phê duyệt dự toán và kế hoạch lựa chọn nhà thầu nhưng không nêu được căn cứ đề xuất nhu cầu về chủng loại, đặc tính kỹ thuật, công nghệ sản xuất, mức độ tương thích với máy móc thiết bị đang sử dụng và so sánh hiệu quả giữa các loại kit xét nghiệm đang có trên thị trường. Trong khi tại cùng thời điểm, Bộ Y tế đã có nhiều văn bản công bố nhiều sản phẩm kit xét nghiệm RT-PCR (trong nước và nhập khẩu) để các cơ sở y tế tham khảo làm căn cứ mua sắm.

Một số gói thầu không có hồ sơ dự toán và kế hoạch lựa chọn nhà thầu; việc áp giá thiết bị theo chứng thư thẩm định giá không phù hợp về thời gian. Chứng thư thẩm định giá chưa phản ánh chính xác giá so giá thị trường, dẫn đến việc xây dựng đơn giá dự thầu chưa bảo đảm chính xác, khách quan. CDC Cần Thơ lập hồ sơ mời thầu không nêu tiêu chuẩn đánh giá  sản phẩm theo quy định.

Thời gian ký kết thực hiện hợp đồng không bảo đảm và CDC Cần Thơ nghiệm thu, thanh toán cho nhà thầu là Công ty Hợp Nhất không đúng chủng loại kit xét nghiệm, dẫn đến thanh toán vượt quy định. “Việc chỉ định thầu của CDC Cần Thơ có dấu hiệu cố ý lựa chọn sản phẩm của Công ty Việt Á và chỉ định Công ty Hợp Nhất thực hiện gói thầu nhằm hợp thức hóa hồ sơ mua sắm, xây dựng giá không tham khảo giá thị trường dẫn đến chênh lệch giá gây thiệt hại ngân sách nhà nước. Ngoài ra, đến thời điểm thanh tra, CDC Cần Thơ còn mượn hàng chưa làm thủ tục thanh toán và thủ tục đấu thầu, tổng giá trị thực hiện hơn 7,3 tỷ đồng”, thông báo Kết luận thanh tra nêu rõ.

Để xảy ra những hạn chế, thiếu sót nêu trên, trách nhiệm thuộc về Giám đốc CDC Cần Thơ, Hội đồng Khoa học công nghệ cơ sở, Tổ thẩm định, Tổ chuyên gia xét thầu và các cá nhân tham mưu thực hiện gói thầu. Ngoài ra, còn có trách nhiệm của đơn vị thẩm định giá được CDC Cần Thơ chỉ định thầu thực hiện thẩm định giá các gói thầu mua sắm tại CDC Cần Thơ và trách nhiệm liên quan của lãnh đạo Sở Tài chính, Phòng Thẩm định và cá nhân trực tiếp thẩm định hồ sơ dự toán và kế hoạch lựa chọn nhà thầu.

Chia nhỏ gói thầu để mua sắm

Việc thực hiện các gói thầu mua sắm vật tư y tế, phương tiện phòng, chống dịch và kit test tại các bệnh viện trên địa bàn thành phố còn nhiều hạn chế, thiếu sót, điển hình như: việc xây dựng, đề xuất nhu cầu về số lượng, chủng loại hàng hóa của hầu hết các bệnh viện đều chưa có căn cứ chứng minh. Có dấu hiệu chia tách nhỏ gói thầu để tiến hành mua sắm ở một số bệnh viện để thực hiện chỉ định thầu theo quy trình rút gọn. Giá của các sản phẩm test nhanh do bệnh viện mua có giá cao hơn sản phẩm cùng tính năng, độ nhạy, độ đặc hiệu.

Giám đốc, khoa dược, bộ phận kế toán các bệnh viện công trên địa bàn TP Cần Thơ, như: Bệnh viện Đa khoa thành phố, Bệnh viện Tim mạch, Bệnh viện Da liễu, Bệnh viện Nhi đồng, Bệnh viện Ung bướu, Bệnh viện Dân quân y, Bệnh viện Tâm thần, Bệnh viện Y học cổ truyền, Bệnh viện Huyết học và Truyền máu, Bệnh viện Lao và bệnh Phổi, Bệnh viện Tai Mũi Họng, Bệnh viện Phụ sản, Bệnh viện Mắt Răng Hàm Mặt và một số bệnh viện tuyến quận, huyện trên địa bàn thành phố liên quan trực tiếp thực hiện gói thầu đều phải chịu trách nhiệm. 

Việc mua sắm của UBND các quận, huyện và trung tâm y tế cũng có những hạn chế nhất định, như: một số đơn vị chưa lập, trình phê duyệt dự toán và kế hoạch lựa chọn nhà thầu đối với gói thầu dưới 100 triệu đồng. Một số trung tâm y tế huyện không thực hiện thương thảo hợp đồng, không ra quyết định chỉ định thầu; sử dụng 3 bảng báo giá nhưng không có ký xác nhận của các đơn vị chào giá; bảng báo giá không ghi ngày, tháng, năm báo giá. Công tác đánh giá năng lực nhà thầu trước khi chỉ định thầu chưa được quan tâm thực hiện, không thực hiện đánh giá năng lực nhà thầu khi tiến hành mua sắm, chỉ định thầu, không có hồ sơ năng lực của các đơn vị dự thầu.

Thanh tra TP Cần Thơ kiến nghị chuyển cơ quan công an tiếp tục điều tra làm rõ và xử lý theo quy định pháp luật 5 gói thầu mua sắm kit xét nghiệm của Công ty Việt Á sản xuất do CDC Cần Thơ chỉ định thầu, có dấu hiệu cố ý lựa chọn sản phẩm của Công ty cổ phần Công nghệ Việt Á và chỉ định Công ty Hợp Nhất, đồng thời hợp thức hóa hồ sơ mua sắm để thực hiện thanh toán cho nhà thầu không đúng quy định pháp luật, vi phạm các quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng dẫn đến thiệt hại ngân sách nhà nước.

Ngoài ra, một gói thầu mua sắm kit xét nghiệm của Công ty cổ phần Công nghệ Việt Á sản xuất do Bệnh viện Đa khoa thành phố chỉ định thầu, có hành vi thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng trong việc mua sắm. Một gói thầu mua sắm máy X-quang di động kỹ thuật số phục vụ phòng, chống dịch Covid-19 tại Bệnh viện Y học cổ truyền do vi phạm nghiêm trọng các quy định về đấu thầu, gây hậu quả nghiêm trọng.