“Tháng Ba nô nức hội đền

Là ngày giỗ Tổ bốn nghìn năm nay”

Dân tộc Việt Nam có truyền thống văn hóa từ lâu đời. Trong các giá trị văn hóa được người Việt truyền lại từ đời này sang đời khác, có phong tục thờ cúng tổ tiên. Thông qua việc thờ cúng tổ tiên, người Việt Nam muốn thể hiện lòng biết ơn đối với những bậc đã có công sinh thành, dưỡng dục con cháu. Mỗi gia đình, dòng họ đều coi việc thờ cúng cha mẹ, ông bà, tổ tiên là việc hệ trọng… Giỗ Tổ Hùng Vương chính là biểu hiện sinh động, điển hình cho phong tục tốt đẹp ấy.

Lịch sử Việt Nam ghi lại rằng, ngay từ năm 1917, Triều Nguyễn đã giao cho Bộ Lễ chính thức định lệ ngày Giỗ Tổ Hùng Vương là ngày mồng 10 tháng 3 âm lịch hàng năm. Trong những ngày ấy, người dân có điều kiện thì về đất Tổ, tỉnh Phú Thọ, nơi có Đền thờ Vua Hùng thắp hương, dâng lễ tỏ lòng tri ân các Vua Hùng. Hoặc làm lễ bái vọng với sự thành tâm đối với vị Quốc Tổ của mình.

Năm 1946, thể theo nguyện vọng của người dân, ngay sau khi nước nhà giành độc lập (tháng 9/1945), Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa đã ra sắc lệnh đưa ngày giỗ Tổ mùng 10 tháng 3 âm lịch hàng năm là ngày lễ chính thức của dân tộc. Từ đó, văn hóa Giỗ Tổ Hùng Vương lan tỏa rộng trong cả nước với ý nghĩa một ngày lễ có tính Nhà nước. Kiều bào ta ở khắp năm châu, bốn bể cũng tiến hành Giỗ Tổ Hùng Vương. Điều này góp phần củng cố xây dựng độc lập dân tộc và trở thành một tài sản tinh thần, khẳng định độc lập dân tộc như một chân lý của cả quốc gia và thời đại.

Khi hòa bình lập lại, sau chiến thắng Điện Biên Phủ, khi tiếp quản Thủ đô, không phải ngẫu nhiên mà Bác Hồ lại vào đền Hùng để tạ ơn tổ tiên. Tại đây, Người đã nói một câu rất ngắn gọn nhưng vô cùng ý nghĩa rằng: “Các Vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”.

Lời dặn dò của Bác Hồ đã khái quát cả mấy nghìn năm lịch sử, rút ra quy luật tồn tại và phát triển muôn đời của đất nước và con người Việt Nam: “Dựng nước phải đi đôi với giữ nước”. Với Chủ tịch Hồ Chí Minh, “giữ nước” là toàn tâm toàn ý phục vụ Nhân dân, đem lại tự do và hạnh phúc cho Nhân dân. Bởi “dân là gốc” của đất nước, Nhân dân là trung tâm, là chủ thể của công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; mọi chủ trương, chính sách phải thực sự xuất phát từ nguyện vọng, quyền và lợi ích chính đáng của Nhân dân; lấy hạnh phúc, ấm no của Nhân dân làm mục tiêu phấn đấu.

Năm nay, lễ Giỗ Tổ Hùng Vương sẽ được tổ chức các ngày 17/4 và 21/4 (tức ngày 6 và 10 tháng Ba năm Tân Sửu) tại quần thể Khu Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Đền Hùng. Do ảnh hưởng của dịch COVID-19, Giỗ Tổ Hùng Vương chỉ tổ chức nội dung phần lễ, không tổ chức các nội dung phần hội.

Cụ thể, nội dung phần lễ sẽ được tổ chức như sau: Ngày 17/4 (tức ngày 6/3 âm lịch) sẽ diễn ra Lễ giỗ Quốc Tổ Lạc Long Quân và dâng hương tưởng niệm Tổ Mẫu Âu Cơ. Từ 8 giờ ngày 21/4 (tức ngày 10/3 âm lịch), tổ chức Lễ dâng hương tưởng niệm các Vua Hùng và Lễ dâng hoa tại bức phù điêu “Bác Hồ nói chuyện với cán bộ, chiến sĩ Đại đoàn quân tiên phong".

Cùng với đó, Lễ dâng hương tưởng niệm các Vua Hùng tại các di tích thờ cúng Hùng Vương, các danh nhân, danh tướng thời Hùng Vương trên địa bàn các huyện, thành, thị sẽ do Chủ tịch Ủy ban Nhân dân các huyện, thành, thị chỉ đạo thực hiện theo nghi thức truyền thống, đảm bảo trang nghiêm, thành kính, phù hợp với tình hình thực tế công tác phòng, chống dịch bệnh…

Được biết, tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương không chỉ thể hiện ở khu vực trung tâm là Phú Thọ mà còn có hơn 1.417 địa điểm có di tích thờ cúng các Vua Hùng và tướng lĩnh thời đại Hùng Vương. Riêng Phú Thọ có 326 di tích liên quan đến thời Hùng Vương, trong đó có 109 di tích thờ Vua Hùng. Ngoài ra còn có mặt trên toàn thế giới, ở những nơi có cộng đồng dân cư người Việt sinh sống và cư ngụ.

Năm 2021 là năm đầu tiên triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng và Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021 – 2025; năm tổ chức bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và bầu cử đại biểu Hội đồng Nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 – 2026. Với niềm tự hào dân tộc và lòng thành kính hướng về nguồn cội, chúng ta càng thấy trách nhiệm hơn với tiền nhân, nêu cao tinh thần dân tộc, huy động mọi nguồn lực chung tay xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, để đạo lý nguồn cội, truyền thống đoàn kết luôn là nguồn lực vô tận cho dân tộc Việt Nam, đất nước Việt Nam mãi mãi trường tồn.

Cứ mỗi năm đến dịp Giỗ Tổ Hùng Vương, ta nghe như núi non dậy sấm anh hùng, trống đồng vang lên, trời đất ngút ngàn linh khí! Nhân dân cả nước và kiều bào ta khắp năm châu, bốn biển đang hướng về Giỗ Tổ, bày tỏ lòng thành kính bằng hành động thiết thực, dâng vật phẩm lên bàn thờ gia tiên, thắp những nén nhang thơm tấu thỉnh các Vua Hùng, tổ tiên chung của dân tộc, nguyện cầu cho quốc thái dân an, tạo nên không khí vui vẻ, đầm ấm, chan hòa./.

Nguyễn Văn Thanh