Một di sản đầy tự hào, giờ thành nỗi tiếc nuối

Khánh thành vào dịp đại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long – Hà Nội, Con đường gốm sứ với chiều dài hơn 3,8km từng là niềm tự hào lớn lao của Thủ đô và cả nước. Từng mét gốm được ghép từ hàng triệu mảnh nhỏ, tạo nên những bức tranh sống động về văn hóa và lịch sử Việt Nam, phản ánh chiều sâu trí tuệ và tài năng sáng tạo của con người Việt. Đây không chỉ là một công trình nghệ thuật mà còn là chứng nhân lịch sử, lưu giữ ký ức về một giai đoạn phát triển của Thủ đô.

Nhưng giờ đây, biểu tượng ấy đang dần phai nhạt. Nhiều đoạn tranh đã bong tróc, nứt vỡ. Một số trường đoạn từng được xem là tinh hoa, đại diện cho văn hóa dân tộc như hình tượng rồng thời Lý hay hoa văn Đông Sơn giờ chỉ còn là những mảng gốm rơi rụng, hoen ố. Không chỉ vậy, dọc Con đường gốm sứ, rác thải ngập ngụa, mùi hôi thối bốc lên, khiến người dân và du khách không khỏi ái ngại khi đi qua.

Liệu có còn nhận ra đây là Con đường gốm sứ.

Niềm tự hào của đất nước bây giờ kiêm cả quảng cáo vá xe.

Tình trạng xuống cấp nghiêm trọng của Con đường gốm sứ không thể chỉ quy kết cho sự bào mòn của thời gian hay yếu tố môi trường. Đây là kết quả của một chuỗi dài những sai lầm, thiếu sót trong công tác quản lý và ý thức cộng đồng.

Trước hết, việc thiếu một kế hoạch bảo trì dài hạn là nguyên nhân chính. Một công trình mang tính nghệ thuật công cộng như Con đường gốm sứ lẽ ra phải được duy trì thường xuyên để bảo đảm giá trị nguyên bản. Thế nhưng, chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng lại tỏ ra lúng túng, bị động, chỉ can thiệp khi tình trạng đã trở nên nghiêm trọng. Việc thiếu đầu tư kinh phí bảo dưỡng càng khiến công trình nhanh chóng xuống cấp.

Tình trạng xuống cấp nghiêm trọng.

Nhiều mảng bong tróc lớn

Thứ hai, ý thức của cộng đồng cũng là một vấn đề nhức nhối. Nhiều người dân không nhận thức đầy đủ giá trị của Con đường gốm sứ, thậm chí có hành vi phá hoại, vẽ bậy, xả rác bừa bãi. Trong khi đó, công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức lại hời hợt, chưa thực sự hiệu quả.

Thứ ba, sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng, tổ chức văn hóa và chính quyền địa phương thiếu chặt chẽ. Việc quản lý lỏng lẻo, thiếu quy định rõ ràng đã khiến Con đường gốm sứ không được bảo vệ đúng cách. Đáng buồn hơn, công trình này dường như bị lãng quên trong các chiến lược phát triển văn hóa – du lịch của Thủ đô.

Hành động ngay, trước khi quá muộn

Con đường gốm sứ là thành quả của sự chung tay từ hàng trăm nghệ nhân, họa sĩ, sinh viên mỹ thuật và thợ thủ công trên cả nước. Hàng triệu mảnh gốm nhỏ ghép lại không chỉ tiêu tốn nguồn lực vật chất khổng lồ mà còn chứa đựng bao tâm huyết, mồ hôi và khát vọng bảo tồn văn hóa dân tộc. Thế nhưng, sự lãng phí tài sản văn hóa này đang diễn ra một cách đáng tiếc.

Một công trình từng là niềm tự hào quốc gia nay trở thành minh chứng cho sự lãng phí nghiêm trọng. Chúng ta không chỉ lãng phí tài sản vật chất mà còn lãng phí cả những nỗ lực sáng tạo và tinh thần dân tộc. Điều này đặt ra câu hỏi: liệu chúng ta có thực sự trân trọng những giá trị văn hóa của mình?

Nhếch nhác và bẩn thỉu

Để Con đường gốm sứ không chỉ tồn tại mà còn phát huy giá trị, cần có sự thay đổi toàn diện và quyết liệt trong cách tiếp cận. Trước tiên, chính quyền địa phương cần xây dựng một kế hoạch bảo trì dài hạn với sự tham gia của các tổ chức văn hóa, doanh nghiệp và cộng đồng. Các đoạn tranh hư hỏng cần được khẩn trương sửa chữa, thay thế để khôi phục vẻ đẹp nguyên bản.

Không chỉ vậy, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục để nâng cao ý thức của người dân về việc bảo vệ di sản văn hóa. Các chương trình giáo dục, hội thảo, triển lãm về Con đường gốm sứ nên được tổ chức thường xuyên, đặc biệt hướng tới thế hệ trẻ.

Việc kết hợp Con đường gốm sứ với các hoạt động du lịch cũng là một giải pháp khả thi. Khi được quảng bá rộng rãi như một điểm đến văn hóa, Con đường gốm sứ không chỉ thu hút du khách mà còn tạo ra nguồn thu để tái đầu tư vào việc bảo tồn. Tuy nhiên, cần đảm bảo rằng việc phát triển du lịch không làm biến chất giá trị văn hóa nguyên bản của công trình.

Xuống cấp và ô nhiễm môi trường dọc con đường

Ngoài ra, các cơ quan chức năng cần có biện pháp mạnh mẽ hơn trong việc xử lý các hành vi phá hoại, xả rác bừa bãi và thiếu trách nhiệm. Đồng thời, cần huy động sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế và doanh nghiệp để bảo tồn công trình một cách bền vững.

Con đường gốm sứ Hà Nội là một tác phẩm nghệ thuật và là một phần ký ức lịch sử, niềm tự hào của Thủ đô. Sự xuống cấp nghiêm trọng, ô nhiễm môi trường và lãng phí nguồn lực không chỉ của riêng Hà Nội mà còn cho toàn xã hội về trách nhiệm với di sản văn hóa. Nếu không hành động kịp thời, chúng ta sẽ đánh mất một biểu tượng và niềm tin vào chính khả năng bảo tồn văn hóa của mình. Hãy cùng chung tay để Con đường gốm sứ tiếp tục là điểm sáng trong bức tranh văn hóa Thủ đô, cho hôm nay và cả mai sau./.