Khi niềm tin bị dẫn dắt bởi… dịch vụ tâm linh
Thực trạng thương mại hóa tín ngưỡng đã không còn là chuyện mới, nhưng mỗi năm, mức độ lại càng nghiêm trọng hơn. Tại những điểm đền chùa nổi tiếng như Đền Ông Hoàng Mười (Hà Tĩnh), Đền Cô Tiên hay Đền Độc Cước (Thanh Hóa)..., không khó để bắt gặp cảnh tượng "thầy/bà" đứng san sát hai bên cổng vào, miệng chào mời liên hồi. Càng vào sâu trong đền, âm thanh cầu khấn càng hỗn loạn đến mức nhiều người phải băn khoăn: đây là chốn linh thiêng hay đang diễn ra một "cuộc thi cúng bái" xem ai đọc to hơn?
Người bán sớ mời chào như tiếp thị hàng giảm giá, các thầy cúng ngồi cùng một "chiếu" mà đọc khấn vang trời như thi xem ai có "âm lượng tâm linh" lớn hơn, còn người đi lễ thì bối rối giữa vô vàn lựa chọn: đặt lễ bao nhiêu tiền thì đủ thành tâm, có cần thuê người khấn hộ không, hay cứ tự đọc rồi bị át tiếng bởi các “đối thủ” tâm linh xung quanh?
Không chỉ có dịch vụ cúng thuê, nhiều đền chùa còn phát triển cả một "hệ sinh thái" các sản phẩm tâm linh kèm theo: từ vòng tay phong thủy, bùa bình an, nước thánh cho đến các loại nhang đắt đỏ được quảng cáo là "càng thắp, càng linh nghiệm". Đặc biệt, một số nơi còn có dịch vụ "tư vấn tâm linh", nơi người đi lễ có thể nhận lời khuyên về đường công danh, tình duyên, chỉ cần… đóng một khoản phí nhất định.
Những người bán hàng và thầy cúng ở đây không khác gì các chuyên gia marketing. Họ hiểu rõ tâm lý người đi lễ: ai cũng muốn có một chút may mắn, ai cũng sợ lỡ mình không cúng đúng cách thì phúc lộc sẽ không đến. Chính vì thế, họ tận dụng triệt để nỗi lo ấy để thuyết phục người ta bỏ tiền.
Câu hỏi đặt ra là, liệu thần linh có thực sự quan tâm đến số tiền mà con người bỏ ra để cầu khấn? Hay lòng thành kính mới là điều quan trọng? Nếu câu trả lời là lòng thành, thì tại sao nhiều người vẫn bị cuốn vào vòng xoáy chi tiêu này?
Ban quản lý các đền chùa cần thiết lập quy tắc ứng xử rõ ràng, hạn chế tình trạng cúng thuê tràn lan, đảm bảo sự yên tĩnh trong khuôn viên thờ tự. Cơ quan quản lý văn hóa cần siết chặt hoạt động thương mại hóa tín ngưỡng, xử lý nghiêm các hành vi chèo kéo, ép buộc người dân sử dụng dịch vụ cúng bái.
Cúng bái không phải là một dịch vụ có thể mua bán, mà là sự giao tiếp giữa con người với thế giới tâm linh. Chúng ta cần trở lại với bản chất thật sự của tín ngưỡng, nơi mà lòng thành kính mới là yếu tố quan trọng nhất.
Trả lại sự tôn nghiêm cho không gian tâm linh
Trong khi nhiều đền chùa trên cả nước đang đối mặt với tình trạng thương mại hóa tín ngưỡng, Chùa Thanh Hà và Chùa Tranh tại Thanh Hóa vẫn giữ được sự thanh tịnh và trang nghiêm, trở thành điểm tựa tinh thần cho phật tử và người dân địa phương. Hai ngôi chùa này là minh chứng rõ nét cho việc tín ngưỡng có thể được duy trì đúng bản chất nếu có sự quản lý chặt chẽ và sự đồng lòng của cả cộng đồng.
Bước vào Chùa Thanh Hà hay Chùa Tranh, điều đầu tiên dễ dàng cảm nhận là sự bình yên. Không có tiếng rao mời sử dụng dịch vụ cúng thuê, không có cảnh chen lấn mua bán đồ lễ ngay lối vào, thay vào đó là một không gian tĩnh lặng, nơi mỗi người có thể lắng lòng mình để hướng về Phật pháp.
Chùa Thanh Hà tọa lạc giữa lòng thành phố Thanh Hóa nhưng vẫn giữ được sự trang nghiêm nhờ vào cách tổ chức khoa học của nhà chùa. Sân chùa rộng rãi, rợp bóng cây xanh, những bức tượng Phật được đặt trong không gian trang nghiêm, mang lại cảm giác an lành cho phật tử đến chiêm bái. Tương tự, Chùa Tranh – một trong những ngôi chùa lớn tại Thanh Hóa – cũng là điểm đến quen thuộc của đông đảo phật tử và du khách. Dù đón tiếp nhiều người, chùa vẫn duy trì được sự yên tĩnh cần thiết, giúp mỗi người có thể thành tâm cầu nguyện mà không bị xao nhãng bởi những yếu tố ngoại lai.
Sự thanh tịnh ở đây không chỉ đến từ không gian mà còn từ chính cách hành lễ của người dân. Họ đến chùa với sự thành kính, không chạy theo những nghi thức rườm rà hay lễ vật cầu kỳ. Điều này hoàn toàn trái ngược với những hình ảnh tại một số đền chùa khác, nơi mà sự linh thiêng bị đo lường bằng mức độ xa hoa của lễ vật hoặc sự lớn tiếng của các thầy cúng thuê.
Không phải ngẫu nhiên mà Chùa Thanh Hà và Chùa Tranh có thể giữ được sự thanh tịnh trong khi nhiều nơi khác dần bị thương mại hóa. Điều này xuất phát từ chính sự quản lý nghiêm túc của nhà chùa.
Tại Chùa Thanh Hà, các sư thầy luôn nhấn mạnh rằng Phật pháp đề cao lòng thành, không khuyến khích những nghi thức mang tính hình thức hay thương mại hóa. Nhà chùa không để các dịch vụ cúng thuê hoạt động trong khuôn viên, đồng thời hướng dẫn phật tử thực hành tín ngưỡng đúng đắn, tập trung vào thiền định và cầu nguyện.
Chùa Tranh cũng thực hiện những biện pháp tương tự. Ngay từ cổng chùa, không có cảnh chèo kéo khách hành hương, không có những gian hàng bán đồ lễ chen chúc. Mọi nghi thức cúng bái đều được tổ chức một cách trang nghiêm, không phô trương, không ồn ào. Điều này giúp giữ gìn sự linh thiêng và tạo điều kiện để mỗi người có thể thực sự tìm thấy sự an yên khi đến chùa.
Người dân đến hai ngôi chùa này với tinh thần thành kính, không có tâm lý "mua bán" phước lành bằng vật chất. Họ dâng lễ một cách giản dị, không chạy theo những quan niệm sai lầm rằng lễ vật càng nhiều thì càng được ban phước.
Bảo vệ sự linh thiêng của đền chùa không chỉ là trách nhiệm của các nhà quản lý tôn giáo mà còn là trách nhiệm của cả xã hội. Khi mỗi người đều hiểu rằng tín ngưỡng không thể bị mua bán, thì những hình ảnh tiêu cực về thương mại hóa tín ngưỡng sẽ dần biến mất, trả lại sự tôn nghiêm cho không gian thờ tự./.