Mục tiêu tổng quát đến năm 2030

Đây là một bước đi chiến lược nhằm hiện đại hóa hệ thống giáo dục đại học Việt Nam, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp 4.0. Quy hoạch tập trung vào các cơ sở giáo dục đại học theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học (Luật số 34/2018/QH14) và các trường cao đẳng sư phạm, không bao gồm các cơ sở thuộc Bộ Công an và Bộ Quốc phòng, với phạm vi áp dụng trên toàn lãnh thổ quốc gia.

Quy hoạch đặt ra mục tiêu xây dựng một mạng lưới giáo dục đại học và sư phạm đồng bộ, hiện đại, với quy mô, cơ cấu và phân bố hợp lý. Hệ thống này hướng tới tính mở, công bằng, bình đẳng, chất lượng và hiệu quả, nhằm đáp ứng nhu cầu học tập ngày càng cao của người dân và yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Việt Nam đặt tham vọng trở thành một quốc gia giàu mạnh, dựa trên nguồn nhân lực chất lượng cao, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Để đạt được điều này, giáo dục đại học cần đóng vai trò trung tâm, vừa đào tạo nhân tài, vừa thúc đẩy nghiên cứu và ứng dụng công nghệ.

Cụ thể, đến năm 2030, quy mô đào tạo dự kiến đạt hơn 3 triệu người học, tương đương 260 sinh viên và 23 học viên sau đại học trên một vạn dân. Tỷ lệ người trong độ tuổi 18 - 22 học đại học được đặt mục tiêu đạt 33%, với yêu cầu không tỉnh nào có tỷ lệ dưới 15%. Đây là một chỉ tiêu tham vọng, thể hiện cam kết đảm bảo cơ hội tiếp cận giáo dục đại học cho mọi vùng miền, đặc biệt là các khu vực còn khó khăn như Tây Bắc, Tây Nguyên hay Đồng bằng sông Cửu Long.

Cơ cấu trình độ đào tạo cũng được thiết kế phù hợp với nền kinh tế tri thức và công nghiệp hiện đại. Tỷ trọng đào tạo thạc sĩ (và tương đương) dự kiến đạt 7,2%, tiến sĩ đạt 0,8%, và cao đẳng sư phạm chiếm 1%. Đặc biệt, các ngành khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM) được ưu tiên, với mục tiêu chiếm 35% tổng quy mô đào tạo. Điều này phản ánh xu hướng toàn cầu, khi STEM trở thành nền tảng cho các ngành công nghiệp công nghệ cao, từ trí tuệ nhân tạo đến năng lượng tái tạo.

Ngoài ra, quy hoạch nhấn mạnh việc mở rộng không gian phát triển và nâng cao năng lực cho các cơ sở giáo dục đại học. Đến năm 2030, 100% cơ sở giáo dục đại học phải đạt chuẩn chất lượng quốc gia, đồng thời một số trường sẽ được nâng cấp để đạt trình độ khu vực và quốc tế. Các trung tâm giáo dục đại học lớn sẽ được hình thành tại bốn vùng đô thị trọng điểm: Hà Nội, Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh và Cần Thơ. Đây sẽ là những hạt nhân thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, gắn đào tạo chất lượng cao với nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo.

Đến năm 2030, 100% cơ sở giáo dục đại học phải đạt chuẩn chất lượng quốc gia.

Tầm nhìn dài hạn đến năm 2050

Nhìn xa hơn, đến năm 2050, mạng lưới giáo dục đại học Việt Nam được định hướng phát triển đồng bộ, hiện đại theo các tiêu chuẩn khu vực và quốc tế. Hệ thống này không chỉ đáp ứng nhu cầu học tập chất lượng cao của người dân, mà còn cung cấp nguồn nhân lực trình độ cao, dẫn dắt phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Việt Nam hướng tới trở thành một quốc gia phát triển, có thu nhập cao, và giáo dục đại học sẽ là động lực chính để hiện thực hóa mục tiêu đó.

Về định hướng phát triển, các cơ sở giáo dục đại học công lập sẽ chiếm khoảng 70% tổng quy mô đào tạo, giữ vai trò chủ đạo trong việc cung cấp nhân lực chất lượng cao và đảm bảo cơ hội tiếp cận giáo dục công bằng. Trong khi đó, các cơ sở tư thục và tư thục không vì lợi nhuận chiếm 30%, đóng góp vào việc đa dạng hóa dịch vụ giáo dục, đáp ứng linh hoạt nhu cầu của người học và thị trường lao động. Sự cân đối này nhằm tận dụng thế mạnh của cả hai loại hình, vừa đảm bảo tính công bằng, vừa khuyến khích sự cạnh tranh và sáng tạo.

Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050 là một lộ trình rõ ràng, thể hiện tầm nhìn chiến lược của Việt Nam trong việc xây dựng một hệ thống giáo dục hiện đại, chất lượng cao. Với các mục tiêu cụ thể về quy mô, cơ cấu và chất lượng, đây sẽ là nền tảng để Việt Nam vươn lên trong khu vực và trên thế giới, dựa trên tri thức và đổi mới./.