Mới đây, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã ký báo cáo quan trọng về kết quả THTK, CLP trong năm 2024 để trình Quốc hội. Báo cáo đã phác họa một bức tranh toàn cảnh về những nỗ lực và thành quả đạt được trong việc quản lý, sử dụng các nguồn lực công của đất nước.

Theo đánh giá tổng quan của Chính phủ, năm 2024 là năm công tác THTK, CLP tiếp tục có những chuyển biến mạnh mẽ và ghi nhận các kết quả tích cực trên diện rộng. Những kết quả này không chỉ mang ý nghĩa đơn thuần về mặt số liệu tài chính, mà còn góp phần trực tiếp và quan trọng vào việc hiện thực hóa các mục tiêu, chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội đã được đề ra. Đáng chú ý, báo cáo khẳng định Việt Nam đã đạt và vượt toàn bộ 15/15 chỉ tiêu chủ yếu về phát triển kinh tế - xã hội trong năm 2024. Đây là một thành tích rất đáng tự hào, tạo nền tảng vững chắc, tạo đà và khí thế mới, tâm thế mới, củng cố niềm hy vọng và tạo động lực mạnh mẽ để đất nước tự tin bước vào năm 2025 với quyết tâm hoàn thành và đạt kết quả cao nhất các nhiệm vụ, chỉ tiêu của cả giai đoạn 2020 – 2025.

Đi sâu vào lĩnh vực quản lý, sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước (NSNN) và vốn nhà nước, báo cáo đã chỉ rõ những con số ấn tượng. Tổng thu NSNN năm 2024 ước tính đạt 2,043 triệu tỷ đồng, vượt xa dự toán và báo cáo Quốc hội tới 342,7 nghìn tỷ đồng, tương đương mức tăng 20,1%. Kết quả thu ngân sách tích cực này cho thấy sự phục hồi và phát triển của nền kinh tế, cũng như hiệu quả trong công tác quản lý thu.

Ở chiều ngược lại, công tác điều hành chi NSNN trong năm qua đã được thực hiện một cách chủ động, chặt chẽ và tuân thủ nghiêm dự toán được giao. Tinh thần triệt để tiết kiệm chi thường xuyên, mạnh dạn cắt giảm những nhiệm vụ chi chưa thực sự cần thiết, những khoản chi chậm hoặc chưa được triển khai đã được quán triệt và thực hiện nghiêm túc. Nhờ đó, tổng số chi NSNN năm 2024 ước đạt 1,83 triệu tỷ đồng, bằng 86,4% dự toán. Sự chênh lệch giữa thu và chi theo dự toán cho thấy dư địa để cơ cấu lại ngân sách và dành nguồn lực cho các mục tiêu ưu tiên khác.

Kết quả cụ thể về THTK, CLP trong quản lý, sử dụng kinh phí NSNN và vốn nhà nước, được tổng hợp từ báo cáo của các bộ, ngành và địa phương trên cả nước, là con số rất ấn tượng: 64.014 tỷ đồng. Khoản tiền tiết kiệm khổng lồ này được tích lũy từ nhiều cấu phần khác nhau của chi ngân sách và vốn nhà nước, bao gồm tiết kiệm chi thường xuyên, tiết kiệm chi quản lý hành chính, tiết kiệm trong hoạt động mua sắm, sửa chữa tài sản công, và tiết kiệm trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản.

Phân tích sâu hơn vào con số 64.014 tỷ đồng tiết kiệm, báo cáo cũng chỉ ra những bộ, ngành, địa phương đã có những nỗ lực vượt bậc và đạt kết quả cao trong việc thực hành tiết kiệm kinh phí ngân sách. Tiêu biểu có thể kể đến:

Bộ Giao thông vận tải với con số tiết kiệm 1.051 tỷ đồng. Bộ Tài chính, cơ quan được giao nhiệm vụ tổng hợp báo cáo, cũng là một trong những đơn vị có kết quả tiết kiệm đáng kể với 553 tỷ đồng. Bộ Công an ghi nhận mức tiết kiệm ấn tượng lên tới 3.288 tỷ đồng.

Ở cấp địa phương, Thủ đô Hà Nội dẫn đầu danh sách với kết quả tiết kiệm 11.545 tỷ đồng. Các tỉnh như Bà Rịa – Vũng Tàu (3.462 tỷ đồng), Nghệ An (1.281 tỷ đồng), Ninh Bình (1.896 tỷ đồng), Quảng Ninh (1.523 tỷ đồng) cũng là những điểm sáng trong công tác THTK, CLP năm 2024, với con số tiết kiệm lên đến hàng ngàn tỷ đồng.

Những con số này không chỉ phản ánh ý thức và trách nhiệm của các cấp, các ngành, các địa phương trong việc quản lý chặt chẽ, sử dụng hiệu quả ngân sách nhà nước, mà còn cho thấy tiềm năng tiết kiệm vẫn còn rất lớn nếu công tác THTK, CLP được triển khai một cách quyết liệt, đồng bộ và thường xuyên.

Bên cạnh kết quả tiết kiệm từ chi thường xuyên và các hoạt động quản lý, báo cáo cũng đề cập đến những chuyển biến tích cực trong công tác quản lý, mua sắm tài sản công. Công tác này ngày càng đi vào nền nếp, đảm bảo chặt chẽ, công khai, minh bạch và hướng tới mục tiêu tiết kiệm. Báo cáo đã cung cấp số liệu cụ thể về việc cập nhật thông tin tài sản công vào Cơ sở dữ liệu quốc gia. Tính đến ngày 31/12/2024, tổng số tài sản kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ đã được nhập vào cơ sở dữ liệu là 67.480 tài sản, với tổng nguyên giá lên tới 3,8 triệu tỷ đồng và giá trị còn lại là 2,7 triệu tỷ đồng. Tổng chiều dài các tuyến đường, cầu đường được đăng nhập là 915,2 nghìn km. Đối với công trình nước sạch nông thôn tập trung, đã có 15.460 công trình được nhập thông tin, với tổng giá trị 38.388 tỷ đồng và giá trị còn lại là 20.014 tỷ đồng. Việc số hóa và quản lý tập trung dữ liệu tài sản công là bước tiến quan trọng giúp nâng cao hiệu quả sử dụng, tránh thất thoát, lãng phí.

Trong lĩnh vực đầu tư xây dựng và đầu tư công, báo cáo nhấn mạnh vai trò quan trọng của việc đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công trong năm 2024. Đây là một trong những giải pháp trọng tâm để kích thích tăng trưởng kinh tế. Đối với 9 dự án quan trọng quốc gia ngành giao thông vận tải, tổng số vốn đã giải ngân đến hết ngày 31/12/2024 đạt 70.743,08 tỷ đồng, đạt tỷ lệ 72,9% kế hoạch vốn được giao trong năm (96.991,66 tỷ đồng). Việc đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công đã góp phần quan trọng vào việc khởi công mới và đẩy nhanh tiến độ triển khai hàng loạt dự án, công trình hạ tầng giao thông trọng điểm quốc gia, tạo tiền đề để hoàn thành và đưa vào sử dụng trong thời gian tới.

Tuy nhiên, bên cạnh những điểm sáng, báo cáo cũng thẳng thắn chỉ ra những tồn tại, hạn chế trong công tác giải ngân vốn đầu tư công. Cụ thể, vẫn còn 30/46 bộ, cơ quan trung ương và 26/63 địa phương có tỷ lệ ước giải ngân thấp hơn mức bình quân chung của cả nước. Điều này cho thấy vẫn cần có những giải pháp quyết liệt hơn để tháo gỡ các điểm nghẽn, đẩy nhanh tiến độ giải ngân ở những đơn vị này.

Đối với công tác sắp xếp, xử lý nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước tại các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp nhà nước, báo cáo cũng cập nhật những số liệu cụ thể. Đến ngày 26/12/2024, cả nước đã có 205.862 cơ sở nhà, đất được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý. Đây là một nỗ lực lớn trong việc quản lý và sử dụng hiệu quả tài sản công gắn liền với đất.

Mặt khác, báo cáo cũng không né tránh khi chỉ ra rằng tiến độ thực hiện công tác này vẫn còn chậm và kéo dài thời gian. Vẫn còn tới 62.739 cơ sở nhà, đất chưa được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý. Nguyên nhân được chỉ ra là do quá trình thực hiện còn phát sinh nhiều vướng mắc, bất cập về cơ chế, chính sách cũng như trong khâu tổ chức thực hiện, ảnh hưởng đến tiến độ đề ra. Số lượng cơ sở nhà, đất tồn đọng chưa được phê duyệt phương án sắp xếp tại một số bộ, ngành, địa phương vẫn còn tương đối lớn, đòi hỏi sự quyết tâm và giải pháp hiệu quả hơn trong thời gian tới.

Công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm toán nhà nước được đẩy mạnh, góp phần quan trọng vào việc phát hiện và xử lý các hành vi lãng phí, sai phạm. Trong năm 2024, ngành Thanh tra đã triển khai tổng cộng 6.673 cuộc thanh tra hành chính và 118.983 cuộc thanh tra, kiểm tra chuyên ngành. Nội dung THTK, CLP đã được lồng ghép hiệu quả vào các cuộc thanh tra trách nhiệm và thanh tra hành chính.

Qua công tác thanh tra, kiểm tra, ngành chức năng đã phát hiện vi phạm về kinh tế lên tới con số rất lớn: 157.585 tỷ đồng và 245 ha đất. Trên cơ sở đó, đã có kiến nghị thu hồi 85.403 tỷ đồng và thu hồi 41 ha đất về cho ngân sách nhà nước. Ngoài ra, cơ quan thanh tra cũng đã thực hiện xuất toán, loại khỏi giá trị quyết toán do chưa thực hiện đúng quy định và đề nghị cấp có thẩm quyền xem xét xử lý 72.183 tỷ đồng và 204 ha đất.

Cùng với việc xử lý về mặt kinh tế, các biện pháp xử lý vi phạm hành chính cũng được thực hiện nghiêm. Đã có 105.108 quyết định xử phạt vi phạm hành chính được ban hành đối với các tổ chức, cá nhân, với tổng số tiền phạt là 4.150 tỷ đồng. Về xử lý trách nhiệm cá nhân, tập thể, cơ quan thanh tra đã kiến nghị xem xét, xử lý hành chính đối với 2.360 tập thể và 9.017 cá nhân. Đáng chú ý, để xử lý nghiêm các trường hợp có dấu hiệu hình sự, báo cáo cho biết đã có 269 vụ việc và 173 đối tượng được chuyển cơ quan điều tra để xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật. Những con số này cho thấy tính quyết liệt trong việc xử lý các hành vi vi phạm, góp phần răn đe và tăng cường kỷ luật, kỷ cương tài chính, ngân sách.

Nhìn về phía trước, báo cáo của Chính phủ cũng đề ra một số chỉ tiêu và nhiệm vụ trọng tâm trong công tác THTK, CLP cho năm 2025. Ngoài số tiết kiệm 10% chi thường xuyên để tạo nguồn cải cách tiền lương theo quy định đã được đề ra trước đó, trong tổ chức thực hiện, các bộ, cơ quan trung ương và địa phương được khuyến khích và phấn đấu tiết kiệm thêm khoảng 10% chi thường xuyên tăng thêm trong dự toán năm 2025 so với dự toán năm 2024. Báo cáo cũng làm rõ những khoản chi được loại trừ khi tính toán mức tiết kiệm này, chủ yếu là các khoản chi lương, có tính chất tiền lương, chi cho con người, các khoản phải bố trí đủ theo cam kết quốc tế, các nhiệm vụ chính trị, chuyên môn đặc thù, quan trọng không thực hiện cắt giảm, và phần tiết kiệm 10% chi thường xuyên đã dành cho cải cách tiền lương. Mục tiêu này thể hiện quyết tâm tiếp tục siết chặt chi tiêu công, dành nguồn lực cho các mục tiêu phát triển quan trọng khác.

Một nội dung đáng chú ý khác trong báo cáo là định hướng tiếp tục sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của Chính phủ và các cơ quan hành chính nhà nước. Đây được xem là một giải pháp căn bản để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và cũng là một hình thức THTK, CLP quan trọng. Chính phủ xác định tiếp tục giảm tối thiểu 15% - 20% đầu mối tổ chức bên trong của các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ (không bao gồm các tổ chức thuộc diện hợp nhất, sáp nhập do trùng lặp chức năng, nhiệm vụ khi thực hiện phương án hợp nhất các bộ). Đối với các cơ quan thực hiện cơ cấu sắp xếp và hợp nhất, tỷ lệ tinh giảm đầu mối tổ chức bên trong còn cao hơn, từ 30% - 35%. Cùng với đó, Chính phủ sẽ rà soát lại tất cả các hoạt động của các ban chỉ đạo theo hướng kết thúc hoạt động, chỉ giữ lại những ban chỉ đạo thực sự cần thiết. Nghiên cứu bỏ cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh cũng là những định hướng lớn đang được nghiên cứu để tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị.

Tổng kết lại, báo cáo kết quả THTK, CLP năm 2024 của Chính phủ đã cung cấp những thông tin chi tiết, chân thực về bức tranh quản lý tài chính, ngân sách và tài sản công của đất nước. Con số tiết kiệm hàng chục ngàn tỷ đồng, cùng với những kết quả tích cực trong kiểm soát chi, quản lý tài sản, đẩy mạnh giải ngân đầu tư công và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, lãng phí cho thấy những nỗ lực đáng ghi nhận. Những kết quả này không chỉ góp phần quan trọng vào việc hoàn thành các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của năm 2024 mà còn tạo thêm nguồn lực, củng cố niềm tin và tạo động lực cho việc thực hiện thắng lợi các mục tiêu của năm 2025 và cả giai đoạn 2020-2025. Tuy nhiên, báo cáo cũng chỉ ra những mặt còn tồn tại, hạn chế cần tiếp tục khắc phục như tiến độ giải ngân vốn đầu tư công ở một số đơn vị hay công tác sắp xếp nhà đất công. Điều này đòi hỏi sự quyết tâm, đồng bộ và hiệu quả hơn nữa trong việc triển khai công tác THTK, CLP trong thời gian tới, hướng tới mục tiêu sử dụng hiệu quả tối đa các nguồn lực quốc gia vì sự phát triển bền vững của đất nước.