Theo thông tin từ Bộ Xây dựng, tình hình phát sinh khiếu nại, tố cáo trong năm vừa qua tại Bộ có giảm về số lượng lượt công dân đến trụ sở tiếp dân nhưng số đơn tiếp nhận tăng về số lượng so với những năm trước. Khiếu nại, tố cáo, phản ánh, kiến nghị có tính chất phức tạp, gay gắt và bức xúc hơn so với kỳ trước, tập trung chủ yếu ở một số lĩnh vực về quy hoạch, kiến trúc; hoạt động đầu tư xây dựng; quản lý, sử dụng các công trình hạ tầng kỹ thuật; phát triển, quản lý, sử dụng nhà ở; kinh doanh bất động sản, cụ thể: Bộ đã tiếp 98 lượt công dân (giảm 18 lượt), trong đó 1 đoàn đông người (giảm 02 đoàn); tiếp nhận là 1.212 đơn (tăng 108 đơn), trong đó có 161 đơn khiếu nại (tăng 27 đơn), 93 đơn tố cáo (giảm 22 đơn); 958 đơn phản ánh, kiến nghị (tăng 103 đơn).

Theo Bộ Xây dựng tình trạng phát sinh khiếu nại, tố cáo trong thời gian qua có nguyên nhân khách quan là do một số cơ chế, chính sách, quy định của pháp luật còn bất cập, chưa đồng bộ, cá biệt có quy định còn chưa phù hợp thực tiễn đời sống xã hội trong đó chủ yếu là các quy định về quản lý sử dụng đất đai, nhà ở.

Công tác quản lý nhà nước tại một số địa phương có lúc, có nơi bị buông lỏng hoặc yếu kém, sơ hở, thiếu chặt chẽ, kỷ cương hành chính chưa được tuân thủ tốt...Một bộ phận công dân hiếu biết pháp luật và ý thức chấp hành pháp luật còn hạn chế, có những đòi hỏi vượt quá mức quy định của pháp luật, cá biệt có trường hợp bị xúi giục, kích động lợi dụng quyền khiếu nại, tố cáo để nhằm mục đích gây rối an ninh, trật tự.

Một số địa phương chú trọng công tác thu hút đầu tư để giao đất cho doanh nghiệp nhưng chưa quan tâm, thậm chí xem nhẹ lợi ích của người dân bị ảnh hưởng bởi dự án. Việc thu hồi đất, bồi thường hỗ trợ tái định cư, quy hoạch xây dựng; quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất thiếu công khai, chưa minh bạch.

Nhận diện các nguyên nhân dẫn đến phát sinh khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực xây dựng

Còn “cứng nhắc” chưa vận dụng linh hoạt cơ chế chính sách nên không nhận được sự đồng thuận của công dân

Cùng với đó, Bộ Xây dựng cũng chỉ ra những nguyên nhân chủ quan của tình trạng này là do một số địa phương, chính quyền và các tổ chức, đoàn thể chính trị xã hội chưa thực sự quan tâm, vào cuộc quyết liệt; một số người đứng đầu còn lơ là, chủ quan đối với công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo, tiếp công dân. Công tác quản lý Nhà nước trên một số lĩnh vực còn yếu, kỷ luật hành chính thực thi chưa nghiêm, còn hiện tượng nể nang, né tránh hoặc đùn đẩy; trình độ chuyên môn nghiệp vụ của một bộ phận cán bộ công chức còn hạn chế, cá biệt còn có hiện tượng công chức gây sách nhiễu, phiền hà, có hành vi vi phạm pháp luật thực hiện công vụ còn chưa nghiêm túc; thái độ ứng xử đối với người dân chưa phù hợp.

Lãnh đạo một số địa phương chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm trong công tác tiếp công dân, đối thoại, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phản ánh kiến nghị của người dân. Nhiều vụ việc giải quyết còn chậm, kéo dài, để người dân phải chờ đợi lâu, quyền lợi bị ảnh hưởng đã gây nên bức xúc và khiếu nại, tố cáo vượt cấp đến Bộ Xây dựng.

Ngoài ra, ý thức chấp hành pháp luật; tuân thủ quy hoạch, tiêu chuẩn, quy chuẩn xây dựng của một số chủ đầu tư dự án khu đô thị mới hoặc dự án phát triển nhà ở chưa tốt; một số dự án vi phạm trật tự xây dựng, xây dựng sai quy hoạch hoặc có vi phạm pháp luật về đầu tư xây dựng, kinh doanh bất động sản, phát triển nhà ở... nhưng việc xử lý của các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền thiếu kiên quyết, không dứt điểm đã làm ảnh hưởng đến quyền lợi ích của công dân nhận chuyển nhượng, mua bán sản phẩm bất động sản của dự án.

Hay việc giải quyết một số vụ việc khiếu nại tố cáo của cơ quan chức năng có thẩm quyền còn tồn tại, hạn chế như: việc thấm tra xác minh chưa đầy đủ, cơ sở pháp lý để giải quyết chưa chính xác, không công tâm, thiếu khách quan; còn ''cứng nhắc” chưa vận dụng linh hoạt cơ chế chính sách để giải quyết nên không nhận được sự đồng thuận của công dân.

Có cơ quan thiếu kiên quyết, chậm trễ trong việc tổ chức thực hiện quyết định giải quyết khiếu nại, kết luận thanh tra đã có hiệu lực pháp luật; ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và ý kiến chỉ đạo của các cơ quan Trung ương có thẩm quyền.

Bộ Xây dựng cũng dự báo trong thời gian tới cùng với sự phát triển và hội nhập quốc tế nhanh chóng của đất nước sẽ dẫn đến tốc độ đô thị hóa và nhu cầu về đầu tư xây dựng rất cao. Theo đó, nhóm vấn đề liên quan dự án đầu tư xây dựng, khai thác vật liệu xây dựng; công tác quản lý, khai thác vận hành nhà chung cư; quỹ bảo trì chung cư, việc cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở, quyền sử dụng đất ở tại các chung cư; cải tạo chung cư cũ là nhóm vấn đề có nguy cơ sẽ tiếp tục phát sinh khiếu nại, tố cáo gay gắt phức tạp trong thời gian tới./.