Thực trạng về bệnh sợ trách nhiệm

Sợ trách nhiệm là một khuyết điểm thuộc về ý thức tư tưởng, về phẩm chất cách mạng của người cán bộ, đảng viên, bởi vì sợ trách nhiệm tức là muốn yên thân, né tránh khó khăn, là thiếu tính chiến đấu, thiếu dũng khí cách mạng, là trái với “tinh thần dám xả thân vì sự nghiệp cách mạng, quyết đấu tranh xóa bỏ áp bức bóc lột, xóa bỏ nghèo đói và dốt nát, đấu tranh kiên trì, không mệt mỏi cho sự thực hiện thắng lợi cương lĩnh chính trị của Đảng”.

Cuốn sách “Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh” của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thể hiện tư tưởng xuyên suốt, nhất quán của người đứng đầu Đảng ta về công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, xây dựng, chỉnh đốn Đảng, rèn luyện đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên. Cuốn sách đã nhận được sự quan tâm của đông đảo cán bộ, đảng viên và nhân dân. Trong cuốn sách do Ban Nội chính Trung ương phối hợp với Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật xuất bản, có đoạn viết: “Thái độ sợ trách nhiệm của một số cán bộ, đảng viên đang là một trở ngại cho công tác của Đảng và Nhà nước, làm cho công việc bị trì trệ, dậm chân tại chỗ, làm cho những nhân tố mới không phát huy được, những khuyết điểm và nhược điểm không được khắc phục kịp thời và làm cho trình độ, năng lực công tác của cán bộ chậm được nâng cao”.

Cách đây 54 năm, vào đầu năm 1969, nhân dịp toàn Đảng, toàn dân ta chuẩn bị kỷ niệm 39 năm Ngày thành lập Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết bài: Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân, xem đó là nhiệm vụ rất quan trọng trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, để Đảng ta hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ trong giai đoạn mới. Đây là bài viết sau cùng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng. Dù rất ngắn gọn, nhưng luận điểm được Người đề cập trong bài viết này mang tính tổng kết thực tiễn; bổ sung, phát triển tư tưởng, lý luận về xây dựng Đảng nói chung, về đạo đức nói riêng. Có thể nói, đây chính là cuốn cẩm nang hữu ích, có thể chữa được “căn bệnh” sợ trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, đảng viên của ta hiện nay.

Trên cơ sở lý luận và thực tiễn cho thấy: Đảng bộ, Chính quyền và nhân dân huyện Trà Cú trong các nhiệm kỳ qua phát huy tối đa tinh thần đoàn kết gắn với trách nhiệm nêu gương, dám đổi mới, sáng tạo trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức triển khai thực hiện nhiệm vụ chính trị, nhất là tập trung chỉ đạo sâu sát, quyết liệt, đồng bộ, có hiệu quả về công tác cán bộ, công tác xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị từng bước đi vào nền nếp và có chiều sâu, từng cấp ủy viên, cán bộ, đảng viên, công chức, người lao động và nhân dân xã nhà đã rất quan tâm, ủng hộ, chia sẽ và cùng đồng hành với huyện nhà trong việc thực hiện Nghị quyết nhiệm kỳ và hằng năm; đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức luôn đoàn kết, kỷ luật, năng động, nhiệt huyết, gương mẫu, đi đầu trong thực hiện nhiệm vụ, công vụ được giao.

Tượng đài đoàn kết của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh (Ảnh: NKH)

Tuy nhiên, bên cạnh những mặt đã và đang đạt được, Đảng bộ huyện Trà Cú cũng thẳng thắng nhìn nhận và chỉ ra một số mặt hạn chế, khuyết điểm như: vẫn còn một số ít tổ chức đảng, cấp ủy viên, cán bộ, đảng viên, công chức, trong đó có cán bộ lãnh đạo, quản lý, cấp phó người đứng đầu còn biểu hiện né tránh, đùn đẩy, làm việc cầm chừng, sợ trách nhiệm không dám làm, thờ ơ, thiếu tâm huyết, chậm đổi mới, sáng tạo trong giải quyết công việc, chưa mạnh dạn báo cáo và xử lý những vấn đề thuộc chức năng, nhiệm vụ và thẩm quyền giải quyết, chờ đến tuổi về hưu an toàn…[4]. Đây thực sự là sức cản trở lớn trong phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, làm ảnh hưởng nhất định đến sự tin tưởng, niềm tin của nhân dân và doanh nghiệp đối với Đảng bộ huyện trong thời gian qua.

Đơn cử trong công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật Đảng; phòng, chống tham nhũng, lãng phí, qua hai năm rưỡi thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ huyện Trà Cú lần thứ XII, nhiệm kỳ 2020 - 2025 cho thấy: Huyện ủy, Ban Thường vụ Huyện ủy đã tổ chức kiểm tra 13 tổ chức Đảng và 12 đảng viên; giám sát 12 tổ chức Đảng và 12 đảng viên. Ủy ban Kiểm tra hai cấp tổ chức kiểm tra 214 tổ chức Đảng và 39 đảng viên (22 tổ chức Đảng và 32 đảng viên khi có dấu hiệu vi phạm); giám sát 145 tổ chức Đảng và 153 đảng viên; cấp ủy, đảng ủy cơ sở kiểm tra 102 tổ chức Đảng và 123 đảng viên; giám sát 109 tổ chức Đảng và 130 đảng viên. Qua kiểm tra, giám sát đã xem xét, xử lý trách nhiệm và thi hành kỷ luật đối với 3 đảng viên, hình thức: Khiển trách 1, cảnh cáo 2. Giới thiệu kiểm điểm rút kinh nghiệm đối với 22 tổ chức Đảng, 29 cá nhân. Cơ quan Thanh tra đối với 3 đơn vị và 3 tổ chức Đảng, phát hiện sai phạm, kiến nghị và thu hồi nộp vào ngân sách 203,33 triệu đồng, chỉ đạo kiểm điểm 3 cá nhân vi phạm.

Từ thực trạng nêu trên cho thấy có hai nguyên nhân chủ yếu, cụ thể:

Một là, nguyên nhân khách quan: Một số văn bản quy phạm pháp luật hiện hành, nhất là các văn bản dưới luật thiếu tính đồng bộ, thống nhất, khó thực hiện, thường xuyên thay đổi, điều chỉnh, bổ sung; một Luật có nhiều nghị định, thông tư hướng dẫn; một số văn bản hướng dẫn của bộ, ngành và các cơ quan chuyên môn cấp tỉnh còn chung chung, chưa rõ, chưa cụ thể, khó áp dụng dẫn đến lúng túng trong tổ chức thực hiện. Chính sách tiền lương chưa đảm bảo đời sống cho cán bộ, công chức, dẫn đến một số cán bộ, công chức chưa an tâm công tác; có biểu hiện chọn lĩnh vực công tác vừa có chế độ phụ cấp, vừa an toàn trong thực thi công vụ, từ đó chưa cống hiến hết năng lực, sở trường công tác. Khối lượng công việc phát sinh ngày càng nhiều, trong khi số lượng biên chế ngày càng ít (do tiếp tục thực hiện tinh giản biên chế theo lộ trình), một số cán bộ, công chức phải kiêm nhiệm nhiều lĩnh vực, không đủ thời gian nghiên cứu văn bản và gia tăng áp lực trong công việc. 

Hai là, nguyên nhân chủ quan: Trình độ, năng lực của một số cán bộ, đảng viên, công chức còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Một số ít người đứng đầu chưa thật sự nêu gương, chưa quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành và giữ gìn kỷ luật, kỷ cương của Đảng và Nhà nước; thiếu kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện nhiệm vụ của đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức thuộc phạm vi quản lý. Ý thức trách nhiệm của một số cán bộ, đảng viên, công chức trong chấp hành pháp luật, quy chế làm việc còn hạn chế; còn tư tưởng an phận, “làm nhiều sai nhiều, làm ít sai ít, không làm thì không sai”, thiếu nhiệt huyết trong thực hiện nhiệm vụ, công vụ.

Qua hơn ba năm thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện Trà Cú lần thứ XII, nhiệm kỳ 2020 - 2025, kết quả cho thấy: Các tổ chức cơ sở đảng, đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, người lao động trong thời gian qua đã có sự chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động, mức độ hoàn thành nhiệm vụ, công vụ và sản phẩm công việc có hiệu quả, chất lượng hơn so với các năm trước. Tuy nhiên, cho dù là nguyên nhân chủ quan hay khách quan thì hiện tượng né tránh, đùn đẩy, làm việc cầm chừng, sợ trách nhiệm không dám làm, không dám chịu trách nhiệm là vi phạm quy định của Đảng và Nhà nước, tuy tính chất, mức độ, hậu quả mà cán bộ, đảng viên, công chức khi thực hiện nhiệm vụ, công vụ được giao chưa đến mức xem xét, xử lý trách nhiệm, nhưng từ thực tiễn cũng cho thấy tâm lý chủ quan, ỷ lại, thấy đúng không dám bảo vệ, thấy sai không mạnh dạn đấu tranh của một số ít tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên, dẫn đến công việc bị trì trệ, hiệu quả kém, chất lượng sản phẩm công việc không cao vẫn còn xảy ra trên địa bàn xã. Trong khi đó, người năng động, sáng tạo, dám nghĩ dám làm, dám đấu tranh, dám chịu trách nhiệm đôi khi lại bị hiểu sai, hiểu nhầm, bị đố kỵ và có dư luận xã hội không tốt, làm trì trệ quá trình phấn đấu của cá nhân và công việc do tổ chức phân công.

Chủ tọa hội nghị giữa nhiệm kỳ thực hiện nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện Trà Cú lần thứ XII, nhiệm kỳ 2020 - 2025 (Ảnh: NKH)

Giải pháp khắc phục tình trạng “Bệnh sợ trách nhiệm” đối với tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức trong thời gian tới.

Để kịp thời khắc phục tình trạng “Bệnh sợ trách nhiệm”, trong nhiệm kỳ Đại hội XII và nhiệm kỳ Đại hội XIII cảu Đảng, Bộ Chính trị đã ban hành các văn bản như: Chỉ thị số 05-CT/TW, ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”; Quy định số 55-QĐ/TW, ngày 19/12/2016 về “Một số việc cần làm ngay để tăng cường vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên”; Quy định số 08-QĐi/TW, ngày 25/10/2018 của Ban Chấp hành Trung ương (khóa XII) về “Trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương”; Kết luận số 14-KL/TW, ngày 22/9/2021 của Bộ Chính trị về “Chủ trương khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung” và các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của Tỉnh ủy, Ban Thường vụ Tỉnh ủy... Tuy vậy, để khắc phục “bệnh sợ trách nhiệm” trong cán bộ, đảng viên, khuyến khích sự đổi mới, sáng tạo, bảo vệ cán bộ, đảng viên trong tình hình mới, bản thân xin kiến nghị, đề xuất cấp ủy cấp trên cần quan tâm thực hiện các giải pháp sau:

Thứ nhất, cán bộ, đảng viên thường xuyên tu dưỡng đạo đức cách mạng, tăng cường tự soi, tự sửa, dám làm, dám chịu trách nhiệm.

Mỗi cán bộ, công chức phải có nhận thức chính trị đúng với sự hiểu biết về đường lối, quan điểm chính trị, nền tảng tư tưởng chính trị của Đảng; kiên định, tin tưởng mục tiêu do Đảng đề ra, không hoang mang dao động, nghiêng ngả về chính trị tư tưởng, có niềm tin vào sự nghiệp đổi mới đất nước, vào mục đích, lý tưởng, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; có ý chí cách mạng và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc của người cán bộ, công chức. Đồng thời, mỗi cán bộ, đảng viên phải tăng cường tự soi, tự sửa, thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện để giữ vững phẩm chất đạo đức của người cách mạng. Thiếu tu dưỡng, rèn luyện đạo đức sẽ dễ dẫn đến suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, tự diễn biến, tự chuyển hóa, quan liêu, tham nhũng, lãng phí, vi phạm kỷ luật của Đảng, pháp luật của Nhà nước. 

Lý luận và thực tiễn đã khẳng định tu dưỡng, rèn luyện đạo đức là một biện pháp có ý nghĩa quan trọng để giữ vững tư cách của người cách mạng, nhất là chấp hành nghiêm túc Nghị quyết số 21-NQ/TW, ngày 16/6/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII; Kết luận số 01-KL/TW, ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị; Kết luận số 21-KL/TW, ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIII) và các quy định của Tỉnh ủy, Huyện ủy về những điều đảng viên, công chức, viên chức không được làm và trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên trong thực thi nhiệm vụ, công vụ được giao.

Thứ hai, tiếp tục hoàn thiện hệ thống các quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước.

Cần tập trung rà soát những bất cập, nhanh chóng sửa đổi những quy định của pháp luật có liên quan theo hướng rõ ràng, minh bạch hơn, đảm bảo được tính thống nhất, chặt chẽ; cá thể hóa trách nhiệm của từng cá nhân và phải được cụ thể hóa thành luật. Việc hoàn thiện hệ thống các quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước để khắc phục tình trạng đùn đẩy, không làm hết trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, công chức, vướng là “đẩy lên trên” hoặc “đẩy xuống dưới” như hiện nay.

Trung ương kịp thời ban hành chính sách cải cách tiền lương theo vị trí việc làm, nhằm đảm bảo đời sống cho đội ngũ cán bộ, công chức, giúp cho cán bộ, công chức an tâm công tác như tinh thần 4 không trong công tác phòng, chống tham nhũng của Đảng: “Không thể tham nhũng, không dám tham nhũng, không cần tham nhũng, không muốn tham nhũng”. Ngoài ra, cần áp dụng chế độ phụ cấp (phụ cấp ưu đãi nghề, thâm niên nghề…) hợp lý, tránh so bì giữa các ngành, lĩnh vực, địa bàn được phân công phụ trách.

Thứ ba, đổi mới phương pháp đánh giá cán bộ, công chức, viên chức

Đánh giá đúng thực chất công việc, công tâm, khách quan, công khai dân chủ sẽ khơi dậy sự chủ động, sáng tạo trong công việc, kiên quyết thực hiện dám nghĩ, dám nói, dám làm và dám chịu trách nhiệm trước công việc của mình, khắc phục được “bệnh sợ trách nhiệm”, vươn lên hoàn thành tốt trách nhiệm công vụ được giao, tránh tình trạng chọn việc nhẹ, việc dễ mà đùn đẩy việc khó cho người khác, cho tập thể đúng theo Quy chế làm việc và Nghị định số 48/2023/NĐ-CP ngày 17/7/2023 của Chính phủ “Sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 90/2020/NĐ-CP ngày 13 tháng 8 năm 2020 về đánh giá, xếp loại chất lượng cán bộ, công chức, viên chức” và Nghị định số 71/2023/NĐ-CP ngày 20/9/2023 của Chính phủ “Sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 112/2020/NĐ-CP ngày 18 tháng 9 năm 2020 về xử lý kỷ luật cán bộ, công chức, viên chức”.

Thứ tư, tăng cường kiểm tra, giám sát cán bộ, công chức và thực hiện tốt khen thưởng, kỷ luật.

Thường xuyên kiểm tra, giám sát đối với đội ngũ cán bộ, công chức. Đồng thời, thực hiện linh hoạt các phương pháp kiểm tra, giám sát trực tiếp và hình thức kiểm tra cán bộ, đảng viên khi có dấu hiệu vi phạm. Cùng với đó, các đơn vị tăng cường kiểm tra hoạt động công vụ, nhất là kiểm tra đột xuất. Từ đó, kịp thời rà soát, thay thế hoặc điều chuyển sang công việc khác đối với cán bộ, công chức, viên chức năng lực yếu, không dám làm, né tránh, đùn đẩy, thiếu trách nhiệm, để trì trệ và không đáp ứng yêu cầu công việc được cấp có thẩm quyền giao. 

Kế thừa và phát triển thành tựu qua 31 năm tái lập tỉnh, Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Trà Vinh lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 - 2025 với phương châm “Đoàn kết, Kỷ cương, Hành động, Sáng tạo, Đột phá, Phát triển” và Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ huyện Trà Cú lần thứ XII, nhiệm kỳ 2020 - 2025 với chủ đề “Đoàn kết, dân chủ, kỷ cương, sáng tạo, hiệu quả”. Để thực hiện khát vọng và tinh thần đó, Đảng bộ huyện Trà Cú đã xác định trong Nghị quyết đề ra 4 nhiệm vụ trọng tâm và 2 nhiệm vụ đột phá, trong đó đột phá thứ hai đó là: Quan tâm công tác tạo nguồn, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao phẩm chất, năng lực, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và bố trí hợp lý ngang tầm nhiệm vụ mới, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt người Khmer. 

Vì vậy, để khắc phục từng bước “bệnh sợ trách nhiệm”, trước hết là phải chống chủ nghĩa cá nhân, nâng cao tinh thần cách mạng của đối với tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và người lao động trên địa bàn huyện Trà Cú, làm cho mỗi người đều có tinh thần cống hiến, xả thân, hy sinh vì sự nghiệp cách mạng, đều thật sự “Trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng” như tấm gương, tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại. Qua đó góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu quyết tâm xây dựng huyện Trà Cú đạt chuẩn nông thôn mới trong năm 2023 và tỉnh Trà Vinh đạt chuẩn nông thôn mới trước năm 2025./.