Truy thu tiền thuế của các nhà đầu tư theo đúng quy định của pháp luật

Qua thanh tra việc chấp hành pháp luật trong công tác quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai, quản lý và khai thác tài nguyên khoáng sản, bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh Kiên Giang thời kỳ 2011-2017, Thanh tra Chính phủ phát hiện có một số nhà đầu tư được Nhà nước giao đất với mục đích thương mại - dịch vụ để thực hiện dự án đầu tư du lịch trong Khu kinh tế Phú Quốc theo Luật Đất đai 2003, nhưng thời điểm bàn giao đất thực tế và kê khai thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất đai từ ngày 01/7/2014 (thời điểm Luật Đất đai 2013 có hiệu lực) trở về sau. Trong khi Luật Đất đai 2013 chỉ quy định hình thức cho thuê đất đối với đất có mục đích thương mại - dịch vụ, không quy định hình thức giao đất có thu tiền sử dụng đất đối với loại đất này, nên các tổ chức này không được giảm tiền sử dụng đất theo quy định tại Nghị định 198/2004/NĐ-CP, ngày 03/12/2004 của Chính phủ về thu tiền sử dụng đất và Nghị định số 44/2008/NĐ-CP, ngày 09/4/2008 của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 198/2004/NĐ-CP của Chính phủ về thu tiền sử dụng đất (vì các nghị định này đã hết hiệu lực thi hành).

Ảnh minh họa

Có thể nêu hai trường hợp cụ thể trong rất nhiều trường hợp tương tự, khi nhà đầu tư dự án trên địa bàn huyện Phú Quốc thuộc diện được giao đất trước ngày 01/7/2014 (theo Luật Đất đai năm 2003) nhưng có thời điểm bàn giao đất thực tế sau ngày 01/7/2014 (thời điểm Luật Đất đai năm 2013 có hiệu lực).

Thứ nhất, Khu du lịch sinh thái Vũng Bầu tại xã Cửa Cạn, huyện Phú Quốc do Công ty Cổ phần Lan Anh Phú Quốc làm chủ đầu tư được Nhà nước giao hơn 19,48 ha đất theo quy định của Luật Đất đai năm 2003. Trước ngày 01/7/2014 (Luật Đất đai 2013 có hiệu lực), cơ quan thuế chưa ra thông báo nộp tiền sử dụng đất, Công ty chưa nộp tiền sử dụng đất; UBND tỉnh Kiên Giang xác định giá đất cụ thể tại thời điểm bàn giao đất thực tế (Biên bản giao đất trên thực địa, bàn giao đất trên thực địa đều cuối tháng 10, đầu tháng 11/2014). Cục trưởng Cục thuế căn cứ Điểm a, Khoản 3, Điều 1 Nghị định số 44/2008/NĐ-CP để ra Quyết định số 224/QĐ-CT ngày 26/3/2015, giảm tiền sử dụng đất đối với diện tích hơn 19,48 ha, với số tiền gần 92 tỷ đồng cho Công ty Cổ phần Lan Anh Phú Quốc.

Tuy nhiên, tại thời điểm này Nghị định số 44/2008/NĐ-CP đã hết hiệu lực thi hành và việc thu tiền sử dụng đất được thực hiện theo Nghị định số 45/2014/NĐ-CP, do đó không có cơ sở pháp lý để giảm 50% tiền sử dụng đất này (Bộ Tài chính đã có Văn bản số 9377/BTC-QLCS ngày 14/7/2017 có ý kiến về trường hợp tương tự). Do vậy, cần phải truy thu về ngân sách nhà nước số tiền trên.

Thứ hai, Dự án Trung tâm du lịch tài chính, tập huấn và Nghỉ  dưỡng BIDV do Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) làm chủ đầu tư được Ban quản lý đầu tư phát triển Phú Quốc giao đất làm mặt bằng sản xuất kinh doanh tại Quyết định số 99/QĐ-BQLPTPQ ngày 24/9/2012. Tuy nhiên, thời điểm bàn giao đất trên thực địa vào ngày 21/4/2015, sau đó cơ quan thuế ra thông báo nộp tiền sử dụng đất và Cục trưởng Cục Thuế ban hành Quyết định số 152/QĐ-CT ngày 09/3/2016, giảm 50% tiền sử dụng đất với số tiền gần 164 tỷ đồng.

Trong cả hai trường hợp trên, Thanh tra Chính phủ chỉ ra, việc Cục trưởng Cục thuế giảm 50% tiền sử dụng đất là chưa đúng quy định của pháp luật. Do vậy, cần phải truy thu về ngân sách nhà nước số tiền trên.

Hội Đầu tư phát triển du lịch Phú Quốc đã kiến nghị, trên thực tế các nhà đầu tư đã thực hiện đầu tư trên địa bàn huyện Phú Quốc (là địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn), nên phải được hưởng ưu đãi đầu tư theo pháp luật về đầu tư. Nhà nước cần đảm bảo quyền lợi chính đáng của nhà đầu tư khi thực hiện đầu tư vào địa bàn đặc biệt khó khăn, kiến nghị không truy thu số tiền của các nhà đầu tư trên.

Có sự “vênh nhau” trong việc áp dụng pháp luật

Từ kiến nghị của Hội đầu tư phát triển du lịch Phú Quốc, Tổng cục Thuế cho rằng: “Đối với trường hợp được Nhà nước giao đất vào mục đích thương mại dịch vụ trước ngày 01/7/2014 nhưng nộp hồ sơ xác định nghĩa vụ tài chính về tiền sử dụng đất từ ngày 01/7/2014 trở về sau thì nghĩa vụ tài chính về tiền sử dụng đất của các trường hợp này được giải quyết theo chính sách về tiền sử dụng đất quy định tại Nghị định số 45/2014/NĐ-CP của Chính phủ. Kể từ ngày 01/7/2014 trở về sau, Nghị định số 45/2014/NĐ-CP đã bãi bỏ Nghị định số 44/2008/NĐ-CP của Chính phủ. Do đó, không có cơ sở để xem xét đề xuất giảm tiền sử dụng đất cho các trường hợp này”.

Ngoài ra, tại khoản 3 Điều 108 Luật Đất đai năm 2013 lại quy định: “Thời điểm tính thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất là thời điểm Nhà nước quyết định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, công nhận quyền sử dụng đất”.

Điều 110 Luật Đất đai năm 2013 cũng quy định về miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất và Điều 11, Điều 12 Nghị định số 45/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định về thu tiền sử dụng đất để làm căn cứ thực hiện quy định trên.

Tuy nhiên, tại Điều 3 Chương I của Nghị định số 118/2015/NĐ-CP, ngày 12/11/2015 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Đầu tư quy định:

“Bảo đảm đầu tư kinh doanh trong trường hợp thay đổi pháp luật:

1. Trong trường hợp văn bản pháp luật mới do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành có quy định làm thay đổi ưu đãi đầu tư đang áp dụng đối với nhà đầu tư trước thời điểm văn bản đó có hiệu lực, nhà đầu tư được bảo đảm thực hiện ưu đãi đầu tư theo quy định tại Điều 13 Luật Đầu tư.

2. Ưu đãi đầu tư được bảo đảm theo quy định tại Khoản 1 Điều này là ưu đãi mà nhà đầu tư được hưởng theo quy định tại văn bản pháp luật có hiệu lực trước thời điểm văn bản pháp luật mới có hiệu lực, gồm:

a) Ưu đãi đầu tư được quy định tại Giấy phép đầu tư, Giấy phép kinh doanh, Giấy chứng nhận ưu đãi đầu tư, Giấy chứng nhận đầu tư, Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, văn bản quyết định chủ trương đầu tư hoặc văn bản khác của cơ quan nhà nước có thẩm quyền;

b) Ưu đãi đầu tư mà nhà đầu tư được hưởng theo quy định của pháp luật không thuộc trường hợp quy định tại Điểm a Khoản này…”.

Luật sư Nguyễn Đức Toàn - Giám đốc Công ty Luật Vimax châu Á

Trao đổi với Tạp chí Thanh tra, Luật sư Nguyễn Đức Toàn - Giám đốc Công ty Luật Vimax châu Á cho rằng: Đối với nguyên tắc áp dụng văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) mới không quy định trách nhiệm pháp lý hoặc quy định trách nhiệm pháp lý nhẹ hơn đối với hành vi xảy ra trước ngày văn bản có hiệu lực. Tuy nhiên, câu hỏi được đặt ra là thế nào là VBQPPL mới? Có phải  VBQPPL mới là VBQPPL được ban hành sau hay là VBQPPL có hiệu lực sau vì thời điểm ban hành và thời điểm có hiệu lực pháp luật khác nhau.

Theo quy định của pháp luật hiện hành, việc áp dụng các VBQPPL được quy định trong Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 và một số VBQPPL chuyên ngành như: Bộ luật Dân sự… Điều 156 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật quy định: 

“1. Văn bản quy phạm pháp luật được áp dụng từ thời điểm bắt đầu có hiệu lực. Văn bản quy phạm pháp luật được áp dụng đối với hành vi xảy ra tại thời điểm mà văn bản đó đang có hiệu lực. Trong trường hợp quy định của văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực trở về trước thì áp dụng theo quy định đó.

2. Trong trường hợp các văn bản quy phạm pháp luật có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng văn bản có hiệu lực pháp lý cao hơn.

3. Trong trường hợp các văn bản quy phạm pháp luật do cùng một cơ quan ban hành có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng quy định của văn bản quy phạm pháp luật ban hành sau.

4. Trong trường hợp văn bản quy phạm pháp luật mới không quy định trách nhiệm pháp lý hoặc quy định trách nhiệm pháp lý nhẹ hơn đối với hành vi xảy ra, trước ngày văn bản có hiệu lực thì áp dụng văn bản mới.

5. Việc áp dụng văn bản quy phạm pháp luật trong nước không được cản trở việc thực hiện điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên. Trong trường hợp văn bản quy phạm pháp luật trong nước và điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng quy định của điều ước quốc tế đó, trừ Hiến pháp.”

Lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ

Từ thực tế trên có thể thấy có một số nhà đầu tư được Nhà nước giao đất với mục đích thương mại - dịch vụ để thực hiện dự án đầu tư du lịch trong Khu kinh tế Phú Quốc (là địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn) theo Luật Đất đai 2003, nhưng thời điểm bàn giao đất thực tế và thời điểm kê khai thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất đai từ ngày 01/7/2014 (thời điểm Luật Đất đai 2013 có hiệu lực) trở về sau; trong khi Luật Đất đai 2013 chỉ quy định hình thức cho thuê đất đối với đất có mục đích thương mại - dịch vụ, không quy định hình thức giao đất có thu tiền sử dụng đất đối với loại đất này, và do đó các nhà đầu tư này không được giảm tiền sử dụng đất theo quy định tại Nghị định 198/2004/NĐ-CP của Chính phủ về thu tiền sử dụng đất và Nghị định số 44/2008/NĐ-CP của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 198/2004/NĐ-CP của Chính phủ về thu tiền sử dụng đất (vì các Nghị định này đã hết hiệu lực thi hành).

Trong khi đó, đối với các nhà đầu tư được Nhà nước cho thuê đất (trả tiền hàng năm hoặc một lần) từ ngày 01/7/2014 trở về sau (áp dụng Luật Đất đai 2013) lại được miễn tiền thuê đất 15 năm theo quy định tại Nghị định số 46/2014/NĐ-CP, ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định về thu tiền thuê đất, thuê mặt nước.

Như vậy, có thể thấy mặc dù các nhà đầu tư này đã thực hiện đầu tư vào địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn nhưng do có sự thay đổi về chính sách đất đai nên không được hưởng ưu đãi theo chính sách ưu đãi theo pháp luật về đầu tư, nên rất cần có chính sách tháo gỡ và hỗ trợ để đảm bảo sự công bằng giữa các nhà đầu tư theo quan điểm “Lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ” của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ./.