Nhận thức chung về thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo

 “Quyền” và “nghĩa vụ” là hai khái niệm tách bạch nhau, không chồng lấn lên nhau, cụ thể như sau: Quyền: là cái mà con người ta có và họ được tự quyết sử dụng hay không sử dụng nó. Nghĩa vụ: là điều bắt buộc con người đó phải thực hiện. Dưới góc độ pháp lý, quyền là những việc mà một người được làm mà không bị ai ngăn cản, hạn chế. Quyền để chỉ những điều mà pháp luật công nhận và đảm bảo thực hiện đối với cá nhân, tổ chức để theo đó cá nhân được hưởng, được làm, được đòi hỏi mà không ai được ngăn cản, hạn chế. Quyền của người tố cáo và người bị tố cáo được coi là một loại quyền năng pháp lý được pháp luật trao cho các cá nhân để bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong quá trình thực hiện pháp luật về tố cáo. Như vậy, quyền của người tố cáo, người bị tố cáo là những quy phạm pháp luật do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành và được nhà nước bảo đảm thực hiện, nhằm phát hiện và bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Nghĩa vụ của người tố cáo, người bị tố cáo là nghĩa vụ theo luật, mang tính pháp lý, có tính bắt buộc phải thực hiện; nếu không thực hiện sẽ bị áp dụng các chế tài xử lý theo quy định của pháp luật. Vì vậy, nghĩa vụ của người tố cáo, người bị tố cáo là những quy phạm pháp luật do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành và có tính bắt buộc phải thực hiện, được nhà nước bảo đảm thực hiện bằng các chế tài xử lý theo quy định của pháp luật, nhằm bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

“Thực hiện” là làm cho trở thành sự thật bằng những việc làm hoặc hành động cụ thể, ví dụ như: làm theo trình tự, thao tác nhất định, thực hiện chủ trương của cấp trên, thực hiện phép tính...“Thực hiện” là cầu nối giữa ý tưởng và hành động, giúp biến những ý tưởng, kế hoạch thành hiện thực; là thước đo thành công, giúp đánh giá mức độ hoàn thành của một nhiệm vụ, công việc; là động lực phát triển, giúp con người đạt được mục tiêu, khẳng định bản thân.

Thực hiện quyền của người tố cáo và người bị tố cáo là hành động hiệu lực hóa quyền, nghĩa là Luật Tố cáo năm 2018 quy định cá nhân có quyền tố cáo nhưng người tố cáo phải hành động gửi đơn tố cáo hoặc trình bày trực tiếp tại cơ quan, tổ chức có thẩm quyền. Thực hiện nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo là thực hiện việc phải làm - hành động hoặc không hành động, làm hoặc không làm một việc. Ví dụ, nghĩa vụ của người tố cáo phải cung cấp thông tin cá nhân theo đúng quy định tại Điều 23 của Luật Tố cáo.

Người tố cáo và người bị tố cáo phải làm, hành động hoặc không hành động, làm hoặc không làm một việc, cụ thể là người tố cáo gửi đơn tố cáo hoặc trình bày trực tiếp tại cơ quan, tổ chức có thẩm quyền. Đây là sự kiện pháp lý làm phát sinh quan hệ pháp luật về tố cáo, bởi vì sự kiện pháp lý làm phát sinh quan hệ pháp luật về tố cáo là những sự kiện hoặc hành vi thực tế xảy ra trong đời sống xã hội mà pháp luật quy định sẽ dẫn đến việc hình thành một quan hệ pháp luật mới. Khi sự kiện này xảy ra, các quyền và nghĩa vụ pháp lý giữa các chủ thể liên quan sẽ được xác lập, bắt đầu sự tồn tại của một quan hệ pháp luật mới.

Tuy nhiên, chỉ có sự kiện pháp lý làm phát sinh quan hệ pháp luật về tố cáo thông qua sự kiện người tố cáo gửi đơn tố cáo hoặc trình bày trực tiếp tại cơ quan, tổ chức có thẩm quyền thì chưa đủ điều kiện để thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo mà phải qua quá trình giải quyết tố cáo của cơ quan có thẩm quyền thì mới đủ điều kiện để thực hiện quyền và nghĩa vụ. Nghĩa là phải có người tố cáo và cơ quan có thẩm quyền giải quyết tố cáo ra quyết định thụ lý tố cáo thì mới phát sinh, thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo.

Có thể hiểu nôm na rằng: Vỗ tay phải có đủ hai bàn tay, nếu chỉ có một bàn tay thì không thể vỗ tay được, tố cáo phải được giải quyết thì mới thực hiện được quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo.

Từ hướng tiếp cận trên, tác giả đưa ra quan niệm: Thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo là hành động hiệu lực hóa quyền và thực hiện nghĩa vụ phải làm hoặc không làm một việc có mục đích của các chủ thể tham gia quan hệ pháp luật về tố cáo làm cho những quy định của pháp luật về tố cáo đi vào cuộc sống, nhằm bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Cũng giống như thực hiện pháp luật nói chung, thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo là hành vi hợp pháp, có nghĩa là hành vi phù hợp với quy định, yêu cầu của pháp luật. Thực hiện pháp luật là hành vi, xử sự của con người. Hành vi thực hiện pháp luật có thể được thể hiện dưới dạng hành động hoặc không hành động. Bản chất của pháp luật nói chung, pháp luật về tố cáo nói riêng là ban hành để điều chỉnh hành vi hay những xử sự thực tế của các chủ thể tham gia quan hệ pháp luật. Chính vì vậy, chỉ có căn cứ vào hành động hay xử sự thực tế của chủ thể thì mới có thể xác định được họ có thực hiện pháp luật hay không.

Thông qua hoạt động thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo thì những quy định của pháp luật về tố cáo được hiện thực quá và đi vào đời sống trở thành những hành vi cụ thể của các chủ thể. Bằng việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo, ý chí của pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân trở thành hiện thực và những chính sách chủ trương của nhà nước được phát huy vai trò.  Bằng việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo, các quy định của pháp luật liên quan đến quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo từ tất cả nguồn luật khác nhau như tập quán pháp, án lệ, văn bản quy phạm pháp luật… mang tính hiện thực hóa, thực sự đi vào đời sống, trở thành hành vi cụ thể, thực tiễn của các chủ thể pháp luật tham gia vào các quan hệ xã hội theo điều chỉnh của pháp luật. Các chủ trương, chính sách, quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo đi vào cuộc sống thực và phát huy được hết vai trò, tác dụng, hiệu quả của chúng. Qua đó giúp cho đời sống xã hội được ổn định, trật tự và có điều kiện phát triển bền vững, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Hội nghị tổng kết năm 2023 của ngành Thanh tra. Ảnh: ITN

Việc thực hiện hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo làm cho đời sống xã hội trở nên ổn định, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân được bảo đảm, trật tự an ninh được duy trì, từ đó tạo điều kiện cho đất nước phát triển bền vững.

Trong quá trình tổ chức thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo, hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật sẽ giúp cho các chủ thể có điều kiện nâng cao nhận thức pháp luật, hiểu rõ hơn các quyền và nghĩa vụ pháp lý của mình trong quan hệ pháp luật về tố cáo, nhờ đó, họ tích cực và chủ động tham gia nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Thông qua quá trình thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo, những hạn chế, thiếu sót của pháp luật về tố cáo sẽ được bộc lộ và kịp thời xử lý. Từ đó, hệ thống pháp luật về tố cáo sẽ ngày càng hoàn thiện hơn, phù hợp hơn với thực tế nhờ vào quá trình sửa đổi, bổ sung và thay thế kịp thời những khiếm khuyết, chưa phù hợp.

Thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo trong thời gian qua đã đạt được những kết quả tích cực, góp phần đưa những quy định của pháp luật về tố cáo đi vào cuộc sống, nhằm bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân, là công cụ sắc bén và hiệu quả để chống tham nhũng, lãng phí và các hành vi vi phạm pháp luật khác, góp phần đề cao vai trò làm chủ của nhân dân, góp phần bảo vệ Đảng, bảo vệ Nhà nước. Tuy nhiên, thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo vẫn còn những hạn chế, bất cập, chưa thực sự bảo đảm việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo mà Hiến pháp và pháp luật quy định. Để tìm ra các giải pháp bảo đảm thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo có tính khả thi thì trước tiên phải xác định được những yếu tố nào tác động đến thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo làm tiền đề cho các giải pháp. Trong phạm vi bài viết này, tác giả tập trung nghiên cứu những yếu tố bảo đảm thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo.

Những yếu tố bảo đảm thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo

 Một là, nhận thức về pháp luật và ý thức chấp hành pháp luật của người tố cáo và người bị tố cáo.

 Một trong những yếu tố bảo đảm thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo là nhận thức về pháp luật và ý thức chấp hành pháp luật của người tố cáo và người bị tố cáo. Nhìn chung nhận thức về pháp luật nói chung, pháp luật về tố cáo nói riêng trong nhân dân vẫn còn hạn chế, ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận nhân dân chưa cao. Nhiều người dân chưa tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật tố cáo, đặc biệt là thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo, thẩm quyền giải quyết tố cáo nên cố tình tiếp tục gửi đơn không đúng trình tự, thủ tục đến các cơ quan của Đảng và Nhà nước đề nghị xem xét giải quyết; các cơ quan này khi nhận được đơn lại tiếp tục xử lý, chuyển đơn không đúng quy định của pháp luật dẫn đến việc giải quyết tố cáo kéo dài, không dứt điểm. Bên cạnh đó, do nhiều nguyên nhân, có một số người dân có những hành vi bị kích động nên tố cáo gay gắt đối với những trường hợp đã được giải quyết đúng pháp luật. Một số trường hợp lợi dụng quyền tố cáo để kéo dài thời gian, không chấp hành kết luận tố cáo đã có hiệu lực pháp luật. Nhiều trường hợp cố tình gây rối, coi thường pháp luật và chống đối người thi hành công vụ nhưng chưa được xử lý nghiêm minh. Do nhận thức pháp luật của công dân còn hạn chế nên công dân thường gửi đơn tố cáo đến rất nhiều cơ quan cùng một thời điểm. Nhiều trường hợp do bị kích động mang tính cá nhân để tố cáo nhằm hạ uy tín cán bộ, trả thù cá nhân mang tính chính trị. Người tố cáo đã không thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ của mình khi tố cáo làm cho tình hình tố cáo phức tạp, có vụ việc đã được các ngành chức năng giải quyết, trả lời nhiều lần đúng quy định pháp luật, nhưng người dân vẫn không đồng ý, tiếp tục gửi đơn đến các cơ quan Đảng và Nhà nước ở Trung ương; hoặc có trường hợp người tố cáo bị kích động, xúi giục nên phát đơn tố cáo. Nhiều cán bộ, công chức, người có thẩm quyền giải quyết tố cáo khi thực hiện nhiệm vụ đã không làm hết trách nhiệm, làm ảnh hưởng đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân... Những nguyên nhân trên làm cho việc bảo đảm thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo vẫn còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn. Trong khi đó, còn nhiều bất cập trong hoạt động tuyên truyền phổ biến, hướng dẫn, giải thích pháp luật, tư vấn, trợ giúp pháp lý cho nhân, do vậy việc tố cáo gửi vượt cấp, gửi đến các cơ quan không có thẩm quyền còn xảy ra nhiều hơn các vụ việc được giải quyết.

Hai là, nhận thức của thủ trưởng cơ quan nhà nước có thẩm quyền; của cán bộ, công chức trong các cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết tố cáo về vai trò, tầm quan trọng của thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo.

 Nhận thức của thủ trưởng cơ quan nhà nước có thẩm quyền; của cán bộ, công chức trong các cơ quan nhà nước có thẩm quyền có tác động rất lớn đến thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo. Khi nhận thức được đầy đủ vai trò, ý nghĩa, tầm quan trọng của thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo thì các chủ thể có thẩm quyền sẽ chủ động thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình và lựa chọn phương thức phù hợp để thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo: Chủ động tham mưu nghiên cứu thể chế hóa các quan điểm, chủ trương mới của Đảng về thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo thành các văn bản pháp luật để tổ chức thực hiện; tuyên truyền, phổ biến, giải thích cho công dân hiểu các chủ trương, chính sách, pháp luật về thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo; tiếp đón để lắng nghe và tiếp nhận tố cáo của công dân; vận động, thuyết phục, hướng dẫn cho công dân về việc thực hiện quyền tố cáo theo đúng quy định của pháp luật. Thực tiễn, một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức nhận thức chưa đầy đủ về chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về của thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo. Do nhận thức chưa đầy đủ và sâu sắc về tầm quan trọng của của thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo, nên không ít cán bộ, công chức còn chưa đi sát và chú ý lắng nghe ý kiến của nhân dân; tác phong làm việc còn quan liêu, cửa quyền, nặng về biện pháp mệnh lệnh, hành chính, áp đặt, coi nhẹ việc vận động, giải thích, thuyết phục.

Giải quyết tố cáo cần phải được thực hiện nghiêm túc, thể hiện trách nhiệm của nhà nước với công dân và trách nhiệm thực thi công vụ của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền; đồng thời thể hiện sự nghiêm minh của pháp luật nhằm góp phần tăng cường pháp chế và hoàn thiện cơ chế quản lý, bảo vệ lợi ích của Nhà nước và quyền, lợi ích hợp pháp của các cơ quan, tổ chức, cá nhân. Nhận thức được bản chất của thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo; chức trách, nhiệm vụ, nghĩa vụ của mình trong việc tiếp đón để lắng nghe, tiếp nhận tố cáo của công dân; vận động, giải thích, hướng dẫn cho công dân về việc thực hiện tố cáo và giải quyết tố cáo theo đúng pháp luật của cơ quan nhà nước là những tiền đề quan trọng để bảo đảm thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo.

Nhận thức được trách nhiệm và nắm rõ nội dung, phương thức giải quyết tố cáo thì thủ trưởng các cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết tố cáo sẽ thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng và thực hiện kế hoạch công tác tiếp công dân, giải quyết tố cáo; tổ chức việc thực hiện công tác tiếp công dân, giải quyết tố cáo và kiểm soát việc thực hiện công tác tiếp công dân, giải quyết tố cáo. Đây cũng là những nội dung cần thiết phải được quan tâm triển khai thống nhất trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ liên quan tới công tác tiếp công dân, giải quyết tố cáo.

Ba là, hệ thống chính sách, pháp luật về thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo.

 Hệ thống chính sách, pháp luật là yếu tố xác định quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo. Nhà nước với tư cách là chủ thể của quản lý phải xác lập các căn cứ pháp lý, đảm bảo cho quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo được bảo đảm. Các quy định về quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo, giải quyết tố cáo phải đảm bảo tính đồng bộ, toàn diện từ văn bản quy phạm, văn bản áp dụng hướng dẫn nghiệp vụ, chương trình, kế hoạch cho đến tổ chức triển khai thực hiện và kiểm soát việc thực hiện các công việc cụ thể đó trên thực tế. Để bảo đảm thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo thì chính sách, pháp luật phải đáp ứng các yêu cầu sau:

Thứ nhất, cần có chủ trương, chính sách về thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo phù hợp với thực tiễn; dự báo tình hình tố cáo và định hướng hoàn thiện pháp luật về tiếp công dân, giải quyết tố cáo. Việc đưa ra những dự báo tình hình tố cáo là cơ sở đề ra chủ trương, chính sách công tác tiếp công dân, giải quyết tố cáo và định hướng xây dựng pháp luật tiếp công dân, giải quyết tố cáo. Định hướng xây dựng và hoàn thiện chính sách, pháp luật về công tác tiếp công dân, giải quyết tố cáo phải phù hợp với kế hoạch tổng thể chung về phát triển kinh tế-xã hội của đất nước trong từng giai đoạn nhằm đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ với pháp luật của các ngành, lĩnh vực khác, phù hợp với yêu cầu cải cách hành chính và xu thế hội nhập quốc tế.

Thứ hai, pháp luật về thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo phù hợp với thực tiễn phải được xây dựng trên cơ sở những quan điểm định hướng, chiến lược của Đảng và nhà nước và phù hợp với yêu cầu đặt ra từ thực tiễn. Do đặc thù của công tác tiếp công dân, giải quyết tố cáo là vận động, giải thích, hướng dẫn cho công dân về việc thực hiện tố cáo và giải quyết tố cáo theo đúng pháp luật có liên quan đến nhiều ngành, nhiều cấp khác nhau nên số lượng các văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn nghiệp vụ rất nhiều. Điều đó đặt ra những đòi hỏi yêu cầu rất cao đối với các chủ thể làm công tác công tác tiếp công dân, giải quyết tố cáo trong việc xây dựng và tổ chức thực hiện pháp luật nhằm bảo đảm tính toàn diện, thống nhất, rõ ràng và khả thi.

Bốn là, chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác tiếp công dân, giải quyết tố cáo.

 Đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác công tác tiếp công dân, giải quyết tố cáo giữ vai trò then chốt trong việc bảo đảm thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo. Đội ngũ cán bộ, công chức là người trực tiếp áp dung pháp luật để tiếp công dân, giải quyết tố cáo nên có vai trò hết sức quan trọng, ảnh hưởng đến thực hiện chính sách, pháp luật về tiếp công dân, giải quyết tố cáo. Với vai trò là chủ thể trực tiếp đề xuất và quyết định chính sách, pháp luật, đồng thời đề ra các biện pháp nhằm tổ chức thực hiện các quy định pháp luật đòi hỏi phải có năng lực, nắm vững nghiệp vụ.

Cán bộ, công chức làm công tác tiếp công dân, giải quyết tố cáo là những chủ thể trực tiếp giao tiếp với nhân dân, vì vậy phải nắm vững chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và nhà nước, phải có năng lực lãnh đạo quản lý và phải có tri thức tổng hợp trên nhiều lĩnh vực; đồng thời phải có trình độ chuyên môn năng lực, kinh nghiệm công tác, bản lĩnh chính trị và ý thức trách nhiệm công vụ. Nếu chất lượng đội ngũ này yếu kém, không đáp ứng được yêu cầu trong công tác sẽ không thể thực hiện có hiệu quả các biện pháp thực hiện, từ đó các kết luận nội dung tố cáo được đưa ra sẽ thiếu tính hợp pháp, hợp lý, khả thi. Điều này vừa tác động đến hiệu quả hoạt động tiếp công dân, giải quyết tố cáo chung, vừa ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Chính vì vậy, hiệu quả thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo cũng phụ thuộc chủ yếu vào chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức. Bảo đảm thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo không thể thiếu được đội ngũ cán bộ, công chức giỏi về chuyên môn, vững vàng về nghiệp vụ, có năng lực và phẩm chất tốt. Phải nhận thức được sâu sắc về vấn đề này để thủ trưởng cơ quan có thẩm quyền có các giải pháp phù hợp để bồi dưỡng nâng cao năng lực, trình độ cho cán bộ, công chức; chú trọng hơn đến việc bồi dưỡng, đào tạo trước mắt, đồng thời có kế hoạch lâu dài đào tạo những cán bộ có năng lực thực hiện công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo.

Năm là, sự phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo.

 Thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo luôn đòi hỏi phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa chủ thể trực tiếp làm công tác tiếp công dân, giải quyết tố cáo với các cơ quan, tổ chức, đơn vị và cá nhân có liên quan. Chỉ khi có sự phối hợp hiệu quả thì mới có điều kiện bảo đảm thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo đạt được mục tiêu đề ra.

Sự phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức, cá nhân về thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo được thể hiện trong việc thực hiện tất cả các nội dung và biện pháp tiếp công dân, giải quyết tố cáo. Với các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong bộ máy nhà nước, tùy theo chức năng, nhiệm vụ của mình có trách nhiệm phối hợp, tạo điều kiện, hỗ trợ chuyên môn, nghiệp vụ, nguồn lực tài chính, chế độ cung cấp thông tin, tài liệu… để các cơ quan có trách nhiệm tiếp công dân, giải quyết tố cáo đưa ra các kế hoạch, phương thức phù hợp. Với các tổ chức, cá nhân khác, sự phối hợp được thể hiện thông qua việc thông tin, giám sát để kịp thời phát hiện những hạn chế, thiếu sót trong công tác tiếp công dân, giải quyết tố cáo. Khi thiếu sự phối hợp của các cơ quan, tổ chức, cá nhân thì các chủ thể làm công tác tiếp công dân, giải quyết tố cáo khó có thể thực hiện tốt nhiệm vụ, quyền hạn được giao.

Ngoài ra, để thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo đạt hiệu quả, bên cạnh những chủ thể có trách nhiệm trực tiếp còn có sự phối hợp của các chủ thể khác như: Vai trò của Đảng cộng sản Việt Nam trong việc đề ra đường lối, chủ trương, chính sách công tác tiếp công dân, giải quyết tố cáo và kiểm tra, giám sát thông qua hoạt động của Đảng; vai trò của hệ thống cơ quan quyền lực trong việc ban hành chính sách, pháp luật và giám sát công tác tiếp công dân, giải quyết tố cáo; vai trò và sự kiểm soát của các cơ quan tư pháp; sự giám sát việc thực hiện pháp luật về công tác tiếp công dân, giải quyết tố cáo của Quốc Hội, Hội đồng nhân dân các cấp, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các thành viên, Hội Luật gia Việt Nam và Liên đoàn Luật sư Việt Nam và của xã hội, của công dân...

Sáu là, nguồn lực cơ sở vật chất đảm bảo cho thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo.

 Thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo muốn đảm bảo thì phải sử dụng đến nguồn lực vật chất. Nguồn lực cơ sở vật chất đảm bảo cho thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo là một trong những yết tố bảo đảm đến hiệu quả hoạt động này. Có thể chia nguồn lực cơ sở vật chất thành 3 nhóm chính như sau:

Trụ sở làm việc: Trụ sở làm việc là nơi diễn ra các hoạt động của cơ quan, tổ chức có thẩm quyền, của cán bộ, công chức trong quá trình thực thi công vụ. Trụ sở làm việc phải được thiết kế phù hợp với mục đích sử dụng của cơ quan để đảm bảo khai thác tối đa hiệu quả sử dụng; trụ sở làm việc phải được xây dựng phù hợp với định mức, tiêu chuẩn đặt ra. Đây là điều kiện để công tác tiếp công dân, giải quyết tố cáo đạt hiệu quả cao.

Thiết bị vật chất, khoa học - kỹ thuật: Để thực hiện được nhiệm vụ, các chủ thể có trách nhiệm trực tiếp làm công tác tiếp công dân, giải quyết tố cáo cần phải được trang bị cơ sở vật chất, trang thiết bị khoa học kỹ thuật. Trong điều kiện hội nhập quốc kế, kỷ nguyên kỹ thuật số phát triển vượt bậc như hiện nay đòi hỏi các chủ thể có trách nhiệm trực tiếp làm công tác tiếp công dân, giải quyết tố cáo phải không ngừng hiện đại hóa trang thiết bị công nghệ phục công tác và ứng dụng công nghệ thông tin.

Tài chính: Tài chính hay được hiểu đơn giản là “nguồn tiền” hình thành với mục đích tổ chức và duy trì hoạt động của một cơ quan, tổ chức. Để triển khai tất cả những nội dung thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo như thể chế hóa chủ trương, chính sách thành pháp luật, tiếp đón, vận động, giải thích, hướng dẫn cho công dân về việc thực hiện tố cáo và giải quyết tố cáo theo đúng pháp luật và kiểm soát việc thực hiện pháp luật... đều cần phải có nguồn tài chính. Nếu nguồn tài chính không đảm bảo sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến việc bảo đảm thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo.

Bảy là, cải cách thủ tục hành chính, công khai, minh bạch các chính sách, quy định liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích của người dân

 Cải cách thủ tục hành chính, công khai, minh bạch về tổ chức và hoạt động của các cơ quan nhà nước góp phần đảm bảo cho người dân tiếp cận thông tin một cách có hiệu quả, đồng thời cũng tạo điều kiện thuận lợi cho người dân giám sát và nâng cao hiệu quả của công tác tiếp công dân, giải quyết tố cáo. Công khai, minh bạch trong công tác tiếp công dân, giải quyết tố cáo có vai trò rất lớn đối với việc bảo đảm thực hiện các quyền của công dân, giúp người dân nắm bắt được các chính sách ưu đãi, các quy định của pháp luật về tiếp công dân, giải quyết tố cáo; giúp Nhà nước thấy được lỗ hổng chính sách, pháp luật để có những thay đổi, bổ sung, hoàn thiện. Qua đó, tăng cường niềm tin của người dân vào chính quyền. Vì vậy, các cơ quan nhà nước phải cung cấp thông tin, giải thích, hướng dẫn, trả lời về pháp luật, chính sách liên quan đến quyền và lợi ích của người dân trước công luận và toàn xã hội với hình thức, trình tự, thủ tục và thời hạn theo luật định. Hay nói cách khác, công khai, minh bạch các chính sách, quy định liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích của người dân có ảnh hưởng đến bảo đảm thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo.

Tám là, yếu tố chính trị - xã hội.

 Sự ổn định về chính trị, tố cáo là quyền cơ bản của công dân, vì vậy để thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo cũng cần phải có bảo đảm về chính trị. Bảo đảm về chính trị đối với việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo trước hết là bảo đảm tính dân chủ trong đời sống xã hội với một hệ thống chính trị vận hành đồng bộ, nhà nước quản lý có hiệu quả, có sự tham gia mạnh mẽ của xã hội, hướng đến mục tiêu vì con người. Do đó, bảo đảm chính trị đối với việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo còn là sự ổn định của trật tự an toàn xã hội và an ninh quốc gia. Công dân không thể có đầy đủ các quyền và nghĩa vụ nếu thiếu một xã hội ổn định và trật tự.

Các yếu tố xã hội, bao gồm cả những yếu tố văn hóa, đạo đức và tư tưởng, có ảnh hưởng trực tiếp đến việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo. Biểu hiện ra bên ngoài của bảo đảm về xã hội rất phong phú, đa dạng. Đó là tinh thần đoàn kết trong xã hội, mối quan hệ về lợi ích trong cộng đồng, ý thức pháp luật, trình độ dân trí, thói quen, phong tục, tập quán, sự hỗ trợ, chia sẻ của các thành viên trong xã hội... Những yếu tố này vừa là những tiền đề xác lập quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo, vừa tác động mạnh mẽ đến việc thực hiện các quyền và nghĩa vụ của người tố cáo và người bị tố cáo./.