Tham nhũng, tiêu cực luôn đe dọa đến vận mệnh của Đảng, vận mệnh của chế độ xã hội chủ nghĩa; không chỉ làm hao phí, thất thoát tài sản của Nhà nước mà còn làm suy giảm niềm tin của Nhân dân đối với Đảng, chế độ. Xây dựng, chỉnh đốn Đảng- hai thành tố này tác động biện chứng làm tiền đề cho nhau. Trong xây dựng Đảng đã bao hàm yếu tố chỉnh đốn Đảng; chỉnh đốn Đảng đã thâu thái yếu tố xây dựng Đảng, làm tiền đề cho xây dựng Đảng được tốt hơn, đảm bảo nguyên tắc, phương hướng, mục tiêu, phương châm đã xác định. Không phải ngẫu nhiên Đại hội XIII xác định: “Kết hợp chặt chẽ, đồng bộ, toàn diện, hiệu quả giữa xây dựng và chỉnh đốn Đảng, trong đó xây dựng Đảng là nhiệm vụ cơ bản, chiến lược, lâu dài; chỉnh đốn Đảng là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, cấp bách”(1).
Cần nhận thức rằng chuyển biến về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng không chỉ tác động tích cực, thẩm thấu đến các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, quốc phòng - an ninh, mà còn góp phần phòng, chống tham nhũng, tiêu cực có hiệu quả. Vì vậy, nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Đảng hướng vào phòng, chống tham nhũng, tiêu cực được coi là nhiệm vụ trọng yếu, cấp bách của Đảng ta hiện nay và trong những năm đến.
Hơn 35 năm tiến hành công cuộc đổi mới, đất nước ta giành được những thành tựu to lớn có ý nghĩa lịch sử. Những thành quả đó có sự đóng góp không nhỏ của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Đại hội XIII đánh giá “công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị được đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ, quyết liệt, có hiệu quả rõ rệt… Công tác xây dựng Đảng về đạo đức được đề cao”(2); rằng “nhìn chung, đội ngũ CB, ĐV đã đề cao tinh thần trách nhiệm, giữ gìn phẩm chất, đạo đức, lối sống; gương mẫu đi đầu, tận tụy với công việc, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao”(3). Thành quả trên là cơ sở để tạo lập cơ đồ, vị thế, uy tín của đất nước ta trước bạn bè quốc tế trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay.
Tuy nhiên trước tác động mặt trái của nền kinh tế thị trường, các yếu tố phản văn hóa có điều kiện tác động, xâm nhiễm vào CB, ĐV, dẫn tới “một bộ phận CB, ĐV bản lĩnh chính trị không vững vàng, suy thoái về tư tưởng chính trị, còn hoài nghi, mơ hồ về mục tiêu, lý tưởng của Đảng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Một số ít hoang mang, dao động, mất lòng tin, cá biệt còn phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối đổi mới của Đảng”(4). Một số CB.ĐV, trong đó có những cán bộ cao cấp suy thoái về tư tưởng, chính trị vướng vào tham nhũng, tiêu cực, tiếp tay cho buôn lậu để mưu lợi ích riêng. “Một số cán bộ vi phạm đến mức phải kỷ luật, xử lý hình sự, trong đó có cả Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban chấp hành Trung ương”(5). Thực tế “trong nhiệm kỳ Đại hội XII Đảng ta đã thi hành kỷ luật hơn 87 nghìn CB, ĐV, trong đó có hơn 3.200 đảng viên bị kỷ luật liên quan đến tham nhũng; đã thi hành kỷ luật hơn 110 cán bộ thuộc diện Trung ương quản lý (trong đó có 27 Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, 4 Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, hơn 30 sĩ quan cấp tướng trong lực lượng vũ trang). Từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng đến nay đã kỷ luật hơn 50 cán bộ diện Trung ương quản lý (trong đó có 8 Ủy viên, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, 20 sĩ quan cấp tướng trong lực lượng vũ trang”(6). Gần đây, ngày 06/6/2022, Ban Chấp hành Trung ương đã xem xét thi hành kỷ luật 2 Ủy viên Trung ương Đảng (Chu Ngọc Anh và Nguyễn Thanh Long) bằng hình thức kỷ luật khai trừ ra khỏi Đảng. Dẫu biết rằng chúng ta rất đau xót nhưng điều này thể hiện quyết tâm chính trị, sự quyết liệt của Đảng trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng, trong công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực để siết chặt lại kỷ luật, kỷ cương, củng cố niềm tin của Nhân dân đối với Đảng. Rõ ràng những hạn chế, yếu kém, tham nhũng, tiêu cực trên nếu không được ngăn chặn đẩy lùi sẽ dẫn tới “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ cực kỳ nguy hiểm - đe dọa, thách thức đến vận mệnh của Đảng, sự tồn vong của chế độ.
Những hạn chế, yếu kém trên có nguyên nhân trước hết là do “công tác rèn luyện, quản lý đảng viên ở một số nơi chưa được quan tâm đúng mức, còn thiếu chặt chẽ”(7). Một số tổ chức đảng buông lỏng chế độ sinh hoạt đảng, không thực hiện tốt chế độ tự phê bình và phê bình, nể nang, né tránh, ngại va chạm. Một số CB, ĐV thiếu tu dưỡng, rèn luyện, sa vào chủ nghĩa cá nhân, ích kỷ, thực dụng, không đủ sức “miễn dịch” trước những cám dỗ vật chất, tiền bạc. Xét tới cùng tham nhũng, tiêu cực có nhiều nguyên nhân nhưng chủ yếu là do tư tưởng đạo đức của CB, ĐV. Đây là cái gốc của vấn đề cần được nhận diện và có biện pháp hóa giải chính xác, kịp thời.
Để tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng nhằm phòng, chống tham nhũng, tiêu cực có hiệu lực, hiệu quả, cần thực hiện tốt các giải pháp sau:
Thứ nhất, nâng cao nhận thức cho các cấp ủy đảng, tổ chức đảng, CB, ĐV về tầm quan trọng của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực
Nhận thức đúng là cơ sở để hành động đúng. Cần nhận thức rằng đầu tư cho công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng là đầu tư cho sự phát triển bền vững. Chỉnh đốn về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của CB, ĐV nhất là đội ngũ cán bộ chủ chốt có ý nghĩa then chốt. Hồ Chí Minh chỉ dẫn “chỉnh Đảng phải làm từng bước, phải có trọng tâm; chỉnh huấn cán bộ trước rồi mới chỉnh huấn chi bộ. Chỉnh đốn tư tưởng trước rồi mới chỉnh đốn tổ chức. Chỉnh huấn cán bộ cao cấp phải do Trung ương trực tiếp lãnh đạo vì đó là mấu chốt của việc chỉnh đốn toàn Đảng”(8). Hơn lúc nào hết “mỗi CB, ĐV thấy rõ bổn phận và trách nhiệm của mình, luôn vững vàng trước khó khăn, thách thức và không bị cám dỗ bởi vật chất, tiền tài, danh vọng”(9) và phải biết xấu hổ nếu mình có hành vi tham nhũng, tiêu cực. Để tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, Bộ Chính trị ban hành Kết luận số 12-KL/TW (06/4/2022) khẳng định “tiếp tục đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, giáo dục, kiên quyết, kiên trì xây dựng văn hóa tiết kiệm, không tham nhũng, tiêu cực trong CB, ĐV, công chức, viên chức và Nhân dân; ...thực hiện tốt quy tắc ứng xử, đạo đức nghề nghiệp, trọng liêm sỉ, danh dự”(10).
Thứ hai, coi trọng giáo dục nâng cao đạo đức cách mạng cho CB, ĐV
Đạo đức cách mạnh là cái gốc của mỗi CB, ĐV. Đức là gốc, tài là quan trọng - đức định hướng cho tài năng phát triển. Đức là hệ giá trị điều tiết nhân cách, gương mẫu nói đi đôi với làm và sự liêm chính của CB, ĐV. Bởi vậy, đặt ra cho các cấp ủy đảng, tổ chức đảng phải luôn coi trọng giáo dục, bồi dưỡng nâng cao nhận thức chính trị, đạo đức cách mạng, liêm chính cho CB, ĐV. Kết hợp chặt chẽ các kênh, các phương pháp để giáo dục như thông qua học tập nghị quyết, cơ chế, pháp luật, thông qua sinh hoạt đảng, thông qua theo dõi, quản lý, kiểm tra, giám sát và thông qua thực hiện các nguyên tắc tổ chức sinh hoạt đảng nhất là nguyên tắc tự phê bình và phê bình để giúp nhau phát huy ưu điểm, trọng danh dự, phòng tránh các khuyết điểm, sai phạm, nói không với tham nhũng, tiêu cực. Đồng thời mỗi CB, ĐV phải nêu cao ý thức tu dưỡng rèn luyện để hoàn thiện nhân cách, tích cực đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân - “thứ giặc trong lòng” dễ dàng đưa người ta xuống dốc. Sinh thời, Bác Hồ đã tiên lượng cảnh báo “một dân tộc, một đảng và mỗi con người, ngày hôm qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn, không nhất định hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu mến và ca ngợi, nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân”(11).
Thứ ba, tiếp tục xây dựng các quy chế, quy định để xây dựng, chỉnh đốn Đảng, kiểm soát quyền lực
Tạo lập thể chế đồng bộ với các quy chế, quy định chặt chẽ là yêu cầu khách quan trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng nhằm phòng, chống tham nhũng, tiêu cực và xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa hiện nay. Quy chế, quy định là sự cụ thể hóa đường lối, chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Quy chế, quy định đồng bộ, chặt chẽ, được “phủ sóng” ở các khâu, các lĩnh vực thì sẽ hạn chế tới mức thấp nhất các sai phạm của CB, ĐV. Nếu cơ chế, chính sách, quy chế, quy định còn mâu thuẫn, có kẽ hở rất dễ tạo điều kiện cho số ít CB, ĐV thiếu đức lợi dụng vi phạm kỷ luật Đảng, pháp luật của Nhà nước. Thể chế chính trị một Đảng duy nhất cầm quyền càng có điều kiện thuận lợi để tạo lập thể chế, cơ chế, chính sách, quy chế, quy định thống nhất trong Đảng và Nhà nước. Bởi vậy, Đại hội XIII yêu cầu “khẩn trương xây dựng cơ chế phòng ngừa, cơ chế răn đe để kiểm soát tham nhũng”(12). Đồng thời “tăng cường kiểm tra, giám sát công tác cán bộ, gắn với kiểm soát quyền lực, chống chạy chức, chạy quyền”(13). Cùng với đó cần kiên trì, kiên quyết xử lý nghiêm minh theo pháp luật một số CB, ĐV phạm tội tham nhũng bất kể họ là ai, không có vùng cấm, không có ngoại lệ để răn đe, cảnh báo cho những CB, ĐV khác tu dưỡng, phòng tránh.
Thứ tư, tăng cường kiểm tra, giám sát, kỷ luật Đảng, công tác thanh tra, kiểm toán nhà nước và điều tra, truy tố, xét xử của các cơ quan bảo vệ pháp luật
Kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, điều tra... là chức năng không thể thiếu của Đảng và Nhà nước ta. Hồ Chí Minh đúc kết “kiểm soát khéo, bao nhiêu khuyết điểm lòi ra hết, hơn nữa kiểm tra khéo về sau khuyết điểm nhất định bớt đi”(14). Vì vậy đặt ra yêu cầu cho các cấp ủy, tổ chức đảng, ủy ban kiểm tra, thanh tra nhà nước và các cơ quan có liên quan cần bám sát chức năng, nhiệm vụ để xây dựng kế hoạch kiểm tra, thanh tra, điều tra, truy tố nhằm ngăn chặn các dấu hiệu sai phạm về tham nhũng, tiêu cực của CB, ĐV. Kết hợp chặt chẽ các hình thức, phương pháp để kiểm tra, thanh tra, điều tra... kết luận làm rõ bản chất sai phạm của các vụ việc, nhằm cảnh báo, cảnh tỉnh, tạo uy tín trong Nhân dân. Cần nắm vững định hướng “tăng cường quản lý, kiểm tra, giám sát CB, ĐV, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt các cấp để kịp thời phát hiện, ngăn chặn từ xa, từ đầu, giải quyết từ sớm, không để vi phạm tích tụ thành sai phạm lớn, kéo dài và lan rộng”(15). Thiết nghĩ đây là biện pháp quan trọng, cần kíp để phát hiện kịp thời các sai phạm ở CB, ĐV nhằm làm thanh sạch nội bộ, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, tham nhũng, tiêu cực trong một bộ phận CB, ĐV, không để dẫn tới “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.
Thứ năm, dựa vào Nhân dân để xây dựng, chỉnh đốn Đảng
Nhân dân là nền tảng chính trị - xã hội, là cội nguồn sức mạnh của các chính đảng và tổ chức chính trị. Sức mạnh của Đảng chính là gắn bó mật thiết với quần chúng nhân dân. Đây là vấn đề mang tính quy luật đặt ra cho Đảng ta phải luôn coi trọng và tổ chức thực hiện tốt. Bác Hồ chỉ rõ: Nếu không có Nhân dân giúp sức thì Đảng không làm được việc gì hết. Bởi Nhân dân không chỉ nhìn thấy những ưu điểm của tổ chức đảng, CB, ĐV mà họ còn nhìn thấy những khuyết điểm, hạn chế, tham nhũng, tiêu cực của tổ chức đảng, CB, ĐV. Trong cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực hiện nay không thể thiếu tiếng nói, vai trò, sức mạnh to lớn của Nhân dân. Nhân dân tích cực tham gia giúp sức nhiều thì cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Đảng nhằm phòng, chống tham nhũng, tiêu cực càng thắng lợi nhiều. Do đó, các cấp ủy, tổ chức đảng cần có cơ chế, phương thức để Nhân dân góp ý, phản ánh, cung cấp thông tin giúp tổ chức đảng, ủy ban kiểm tra, cơ quan thanh tra có thêm những thông tin dấu hiệu vi phạm về tham nhũng, tiêu cực của CB, ĐV để xem xét, kết luận chính xác, kịp thời.
Như vậy, xây dựng, chỉnh đốn Đảng là yêu cầu nội tại, quy luật phát triển của Đảng ta, là điều kiện tiên quyết để phòng, chống tham nhũng, tiêu cực có hiệu lực, hiệu quả. Đó là cơ sở, điều kiện, nguồn trữ năng để Đảng ta thực sự trong sạch vững mạnh, luôn ở tầm cao của văn hóa, của “đạo đức văn minh”, được Nhân dân tin yêu, trường tồn vai trò lãnh đạo và năng lực cầm quyền trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư tác động mạnh mẽ hiện nay./.
Chú thích:
(1); (3); (4); (5); (12): Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. 2, tr.116; tr.168;;tr.174-175; tr.179; tr.227;
(2); (7); (9); (13); (15) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t.1, tr.73-74; tr.184; tr.189-190; tr.191;
(6) Hạnh Nguyên: Phòng, chống tham nhũng ngày càng quyết liệt, đi vào chiều sâu và toàn diện, Báo Nhân dân, ngày 29-6-2022, tr.5;
(8) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2000, t.6, tr.465;
(10) Thông báo Kết luận số 12-KL/TW của Bộ Chính trị ngày 06/4/2022 về tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực;
(11) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2000, tập 12, tr.557-558;
(14) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2000, tập 5, tr.287.