Phiên chất vấn Tổng Kiểm toán nhà nước diễn ra sôi nổi, thẳng thắn trên tinh thần xây dựng - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Tập đoàn Phúc Sơn, Thuận An, ngân hàng SCB không thuộc đối tượng, phạm vi được kiểm toán nhà nước

Tại phiên trả lời chất vấn của các đại biểu Quốc hội sáng 05/6, đại biểu Nguyễn Mạnh Cường (Quảng Bình) đặt vấn đề: Từ các vụ án Phúc Sơn, Thuận An và nhiều vụ án tham nhũng khác cho thấy có sự câu kết giữa doanh nghiệp khu vực ngoài nhà nước và các cán bộ, công chức trong các dự án đầu tư công để trục lợi. Những vụ án này đều liên quan đến tài sản công, Tổng Kiểm toán nhà nước có kiến nghị gì để Kiểm toán nhà nước có thể tham gia phát hiện, phòng ngừa ngăn chặn những vụ việc trong thời gian tới?

Đại biểu Trịnh Minh Bình (Vĩnh Long) cũng mong muốn được lý giải về một số dự án lớn đã được kiểm toán nhưng sau đó cơ quan chức năng vẫn phát hiện sai phạm trong đấu thầu?

Trả lời câu hỏi của các đại biểu Quốc hội, ông Ngô Văn Tuấn, Tổng Kiểm toán nhà nước cho biết, Kiểm toán nhà nước là cơ quan do Quốc hội thành lập, với chức năng đánh giá, xác nhận, kết luận, kiến nghị về quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công. Như vậy, đơn vị được kiểm toán Nhà nước là đơn vị sử dụng tài chính công, tài sản công theo quy định của pháp luật.

Lý giải về một số vụ án lớn liên quan đấu thầu, cụ thể như vụ án Phúc Sơn và Thuận An, ông Tuấn cho biết cả hai đơn vị đều không có vốn Nhà nước nên “không nằm trong danh sách được kiểm toán Nhà nước”.

Trước câu hỏi của đại biểu Mai Văn Hải, Phó Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hóa cho rằng: Vụ án tại Ngân hàng SCB, nhiều công ty thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính, nhưng không phát hiện dấu hiệu bất thường. Bởi thế nhiều cử tri đặt câu hỏi về trách nhiệm của kiểm toán, đặc biệt là Kiểm toán nhà nước trong vụ án này?

Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn trả lời chất vấn tại Quốc hội sáng 05/6 - Ảnh: VGP/ĐH

Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn cho hay: Vụ việc xảy ra ở Ngân hàng SCB không liên quan đến Kiểm toán Nhà nước và không thuộc phạm vi của Kiểm toán nhà nước.

Theo ông, SCB là công ty đại chúng nên "thuộc đối tượng phải kiểm toán độc lập". Bởi thế trách nhiệm để xảy ra vụ việc tại SCB thuộc về các doanh nghiệp đã cung cấp dịch vụ kiểm toán độc lập.

Kiểm toán Nhà nước chỉ kiểm toán các đơn vị sử dụng tài chính công, tài sản công theo quy định pháp luật. Tức là, các doanh nghiệp không có vốn Nhà nước sẽ "không được kiểm toán nhà nước".

Giải trình thêm liên quan vụ Ngân hàng SCB, tại phiên trả lời chất vấn của các đại biểu Quốc hội sáng 05/6, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc cho hay, hệ thống kiểm toán hiện chia thành hai nhánh, gồm kiểm toán Nhà nước (do Quốc hội thành lập) và kiểm toán độc lập.

Từ 2012 - 2022, SCB thuê các công ty kiểm toán nước ngoài như EY, Deloitte và KPMG thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính. Ông thấy quá trình thực hiện kiểm toán này "có thiếu sót, sai phạm và đã được cơ quan điều tra, xử lý trong các vụ án". 

Xây dựng thiết chế, chế độ đãi ngộ để 'không dám, không cần tham nhũng'

Ông Hoàng Đức Thắng, Phó Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị, cho rằng đâu đó vẫn có hành vi tiêu cực của kiểm toán viên nhà nước. Khi phát hiện sai phạm, có kiểm toán viên gợi ý chia chác khoản tiền sai phạm để bỏ qua theo phương châm đôi bên cùng có lợi. "Quan điểm của Tổng Kiểm toán Nhà nước về vấn đề này thế nào? Có cần xây dựng cơ chế thanh tra, giám sát độc lập, thường xuyên hoạt động kiểm toán Nhà nước không"? - ông Thắng chất vấn.

Trả lời câu hỏi của ông Hoàng Đức Thắng, Tổng Kiểm toán Nhà nước thừa nhận tham nhũng tiêu cực trong Ngành là có, nhưng "Đây chỉ là con sâu làm rầu nồi canh. Chúng tôi kiên quyết loại bỏ những con sâu này, giữ đạo đức, chuẩn mực", ông Tuấn nhấn mạnh.

Theo ông Tuấn, luật pháp đã quy định rất rõ những hành vi bị nghiêm cấm. Kiểm toán nhà nước cũng có chuẩn mực riêng về đạo đức công vụ. Thời gian qua, Kiểm toán nhà nước đã rà soát, hoàn thiện các văn bản để kiểm soát chặt chẽ được hành vi nhũng nhiễu, tham nhũng, tiêu cực của cá nhân và tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm các trường hợp này.

Với cơ chế hiện tại, ông cho rằng tương đối đầy đủ từ vai trò, trách nhiệm của từng kiểm toán viên. Bên cạnh đó, khi hoạt động kiểm toán, kiểm toán viên phải ghi nhật ký điện tử từng ngày và chuyển về cơ sở dữ liệu trung ương cho Vụ Kiểm soát chất lượng kiểm toán theo dõi và thanh tra kiểm toán theo dõi. "Thời gian tới chúng tôi tiếp tục đẩy mạnh vai trò của thanh tra kiểm toán, đảm bảo hoạt động kiểm toán công tâm, khách quan", ông Tuấn nói.

Cũng trả lời đại biểu Triệu Thị Huyền (Trung tâm hoạt động Thanh thiếu nhi tỉnh Yên Bái) về vấn đề này, Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn nhắc lại quan điểm phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong ngành luôn là nhiệm vụ hàng đầu và quan trọng nhất. Thực hiện quy định của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực và phòng chống tham nhũng tiêu cực, ông Tuấn cho biết Kiểm toán nhà nước làm rất mạnh trong luân chuyên, luân phiên điều động cán bộ.

Trong 2-3 năm, Kiểm toán Nhà nước chỉ đạo luân phiên, luân chuyển trong công tác kiểm toán và chỉ đạo kiểm toán từng địa phương và khu vực. Trong đó có luân chuyển từ trụ sở chính về khu vực hoặc trong nội bộ khu vực; luân chuyển địa bàn, luân chuyển lĩnh vực. Như vậy hạn chế được quan hệ thân hữu, giúp hạn chế tham nhũng, tiêu cực.

Báo cáo kiểm toán giúp đẩy nhanh điều tra tham nhũng

Bà Nguyễn Thị Yến Nhi, Phó Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bến Tre đặt vấn đề 19 vụ án được Kiểm toán nhà nước chuyển sang cơ quan điều tra vì có dấu hiệu tham nhũng. Dẫn báo cáo của Kiểm toán nhà nước, rằng cơ quan này phát huy vai trò ở khía cạnh phòng ngừa, số vụ chuyển cơ quan điều tra còn hạn chế. "Từ những hạn chế trong thực tại của Kiểm toán nhà nước, giải pháp gì để khắc phục thời gian tới?" - Bà Nguyễn Thị Yến Nhi hỏi.

Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn cho biết, 5 năm qua, Kiểm toán Nhà nước đã thực hiện kiểm toán và phát hành 1.345 báo cáo tài chính, trong đó kiến nghị chuyển hồ sơ sang cơ quan công an 19 vụ án.

"Phương châm của kiểm toán là thận trọng, phải chín, phải rõ mới chuyển, nhưng không có nghĩa vai trò phòng chống tham nhũng của kiểm toán bị giảm đi", ông Tuấn nói, thêm rằng nhiệm vụ quan trọng của Kiểm toán nhà nước là cùng cơ quan chức năng điều tra đưa ra ánh sáng các đối tượng vi phạm.

Cũng theo Tổng Kiểm toán nhà nước, hơn 1.600 hồ sơ báo cáo tài liệu được cơ quan này cung cấp cho các cơ quan thanh tra, kiểm tra. Đây là tài liệu đầu vào để cơ quan chức năng đẩy nhanh điều tra truy tố, xét xử đối tượng tham nhũng.

Tuy nhiên, ông Tuấn cũng cho rằng việc chuyển 19 vụ việc so với 1.609 hồ sơ yêu cầu là còn ít, nên đây là hạn chế. Trong thời gian tới, Kiểm toán nhà nước sẽ nâng cao chất lượng báo cáo kiểm toán, để thu thập bằng chứng, hỗ trợ việc điều tra thời gian tới.