Nền tảng pháp lý: Bệ phóng cho những bước tiến vững chắc

Brazil đã thiết lập một khung pháp lý mạnh mẽ phù hợp với Công ước Liên hợp quốc về Chống tham nhũng (UNCAC), cho phép áp dụng nhiều biện pháp thu hồi tài sản. Một điểm then chốt trong hệ thống pháp luật của Brazil là quyền của các quốc gia bị ảnh hưởng bởi tham nhũng trong việc khởi kiện dân sự tại tòa án Brazil để khẳng định quyền sở hữu đối với tài sản thu được thông qua tham nhũng hoặc yêu cầu bồi thường thiệt hại.

Mặc dù thiếu các quy định cụ thể về thu hồi tài sản bởi các quốc gia nước ngoài, Brazil đã dựa vào các điều khoản pháp lý chung để tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực thi quyền lợi này. Bộ luật Dân sự Brazil đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền của các quốc gia bị hại, quy định rõ ràng nguyên tắc trách nhiệm bồi thường thiệt hại, bao gồm cả thiệt hại vật chất và tinh thần, đối với các hành vi vi phạm pháp luật, bao gồm cả tham nhũng.

Bộ luật Tố tụng Hình sự Brazil cũng cho phép các quốc gia nước ngoài tham gia tố tụng hình sự với tư cách là nạn nhân hoặc nguyên đơn dân sự, yêu cầu bồi thường hoặc trả lại tài sản.

Brazil đã thể hiện sự tiến bộ đáng kể khi không yêu cầu bản án hình sự trước đó để công nhận quyền sở hữu tài sản hoặc yêu cầu bồi thường thiệt hại trong vụ kiện dân sự. Điều này cho phép các quốc gia bị ảnh hưởng bởi tham nhũng có thể thu hồi tài sản một cách hiệu quả và kịp thời hơn.

Những thành công của Brazil trong việc thu hồi tài sản minh chứng cho hiệu quả của khung pháp lý và sự cam kết mạnh mẽ của quốc gia này trong cuộc chiến chống tham nhũng. Điển hình là vụ việc Brazil thu hồi thành công 14 triệu USD thông qua tố tụng dân sự tại Mỹ đối với một luật sư liên quan đến gian lận an sinh xã hội.

Ngoài ra, Brazil cũng đã thu hồi 4,8 triệu USD và 16,3 triệu USD thông qua tố tụng tại Thụy Sĩ, nhắm vào một thẩm phán liên quan đến gian lận đấu thầu và một cựu thị trưởng São Paulo biển thủ công quỹ thành phố.

Salvador, Brazil (ảnh minh họa: pixabay)

Thu hồi trực tiếp tài sản - công cụ hiệu quả được Brazil chú trọng

Brazil đang tích cực triển khai các biện pháp thu hồi tài sản tham nhũng, đặc biệt là thông qua cơ chế thu hồi trực tiếp (DRA). Báo cáo Khảo sát Nhóm công tác chống tham nhũng (ACWG) G20 năm 2024, với sự đóng góp của Brazil và Sáng kiến Thu hồi tài sản bị đánh cắp (StAR) của UNODC và Ngân hàng Thế giới, đã chỉ ra những kết quả đáng chú ý trong lĩnh vực này.

Theo Điều 53 UNCAC, DRA cho phép các quốc gia bị ảnh hưởng khẳng định quyền của mình bằng cách khởi kiện dân sự hoặc tham gia với tư cách nguyên đơn dân sự trong các thủ tục tịch thu tài sản tại tòa án nước ngoài. Cơ chế này mang lại nhiều lợi thế so với hỗ trợ tư pháp lẫn nhau (MLA), chẳng hạn như: DRA cho phép các quốc gia theo đuổi nhiều loại khiếu nại pháp lý đối với nhiều bên liên quan, bao gồm cả ngân hàng và những người hỗ trợ hoạt động tham nhũng.

Đồng thời, DRA cho phép các quốc gia kiểm soát trực tiếp các thủ tục tố tụng mà không phụ thuộc vào các giao thức MLA hoặc hợp tác từ quốc gia được yêu cầu. DRA cho phép các quốc gia yêu cầu các biện pháp tạm thời nhanh chóng và trực tiếp hơn, có khả năng cung cấp một lộ trình hiệu quả hơn để bảo tồn tài sản trong các trường hợp khẩn cấp. Mặt khác, các quốc gia không bị yêu cầu phải chia sẻ một phần tài sản thu hồi được với quốc gia xét xử, điều thường xảy ra trong các yêu cầu MLA.

Thúc đẩy hợp tác quốc tế trong lĩnh vực thu hồi tài sản

Nhận thức rõ tầm quan trọng của hợp tác quốc tế, Brazil đã và đang tích cực thúc đẩy hợp tác giữa các quốc gia trong lĩnh vực thu hồi tài sản.

Năm 2024, Văn phòng Tổng chưởng lý Brazil (AGU) phối hợp với Sáng kiến Thu hồi Tài sản Bị đánh cắp (StAR) của UNODC và Ngân hàng Thế giới đã thực hiện một khảo sát trong khuôn khổ Nhóm Công tác Chống tham nhũng (ACWG) G20. Khảo sát này nhằm thu thập thông tin chi tiết từ các quốc gia tham gia về khung pháp lý và thực tiễn liên quan đến thu hồi tài sản.

Với sự tham gia của 22 quốc gia, bao gồm 16 thành viên G20 và 6 quốc gia khách mời, khảo sát đã cung cấp cái nhìn tổng quan về bối cảnh thu hồi tài sản toàn cầu, đồng thời làm nổi bật những thách thức và cơ hội trong hợp tác quốc tế.

Kết quả khảo sát cho thấy sự đa dạng đáng kể trong khung pháp lý và thực tiễn thu hồi tài sản giữa các quốc gia. Dựa trên những kết quả này, Brazil đã đưa ra một số khuyến nghị quan trọng nhằm cải thiện khuôn khổ pháp lý và tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực thu hồi tài sản, bao gồm: Loại bỏ rào cản pháp lý cản trở việc thu hồi tài sản, đơn giản hóa thủ tục áp dụng. Ban hành quy định cụ thể về thu hồi tài sản, nâng cao nhận thức và tạo điều kiện thuận lợi cho các quốc gia bị ảnh hưởng bởi tham nhũng.

Đồng thời, thúc đẩy hài hòa hóa quy định và yêu cầu giữa các quốc gia, giảm thiểu sự khác biệt và tăng cường hiệu quả hợp tác. Thiết lập cơ chế thông báo kịp thời cho các quốc gia bị ảnh hưởng bởi tham nhũng về các vụ án hình sự liên quan đến tài sản của họ. Và đặc biệt là tiếp tục đối thoại và chia sẻ kinh nghiệm giữa các quốc gia để nâng cao nhận thức và thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực thu hồi tài sản.

Với những nỗ lực không ngừng, Brazil đang khẳng định vị thế tiên phong trong cuộc chiến chống tham nhũng và thu hồi tài sản. Tuy nhiên, cuộc chiến chống tham nhũng và thu hồi tài sản là một nỗ lực lâu dài, đòi hỏi sự chung tay của cộng đồng quốc tế. Brazil tin tưởng rằng thông qua đối thoại cởi mở, chia sẻ kinh nghiệm, và hợp tác chặt chẽ, các quốc gia có thể xây dựng một hệ thống thu hồi tài sản hiệu quả hơn, góp phần kiến tạo một nền kinh tế toàn cầu minh bạch và công bằng.