Trong bối cảnh Chính phủ Ireland đang nỗ lực thúc đẩy quá trình chuyển đổi số trên mọi lĩnh vực, mua sắm công nổi lên như một điểm sáng đầy tiềm năng. Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) vừa công bố Báo cáo "Đường hướng phát triển mua sắm công kỹ thuật số ở Ireland: Hướng dẫn xây dựng chiến lược", trong đó vạch ra lộ trình chi tiết để Ireland hiện thực hóa tham vọng này.

Từ nền tảng vững chắc đến những "điểm nghẽn" cần tháo gỡ

Báo cáo của OECD ghi nhận Ireland đã xây dựng được một nền tảng vững chắc cho quá trình chuyển đổi số mua sắm công, đặc biệt là ở giai đoạn đấu thầu. Các nền tảng e-procurement đã được triển khai rộng rãi, cùng với khung chính sách khuyến khích sử dụng dữ liệu và công cụ số để cải thiện quy trình.

Tuy nhiên, OECD cũng chỉ ra những "điểm nghẽn" cần tháo gỡ. Các giai đoạn trước và sau đấu thầu chưa được số hóa đồng bộ, việc thu thập và sử dụng dữ liệu còn nhiều hạn chế. Điều này làm giảm hiệu quả và tính minh bạch của hệ thống mua sắm công.

Ảnh minh họa (nguồn: OECD)

Ba mục tiêu then chốt cho chiến lược chuyển đổi số

Để khắc phục những hạn chế này, OECD đề xuất Ireland xây dựng một chiến lược chuyển đổi số mua sắm công với ba mục tiêu then chốt:

Một là, xây dựng hệ thống mua sắm công hiệu quả và lấy người dùng làm trung tâm: Chuyển đổi số phải giúp đơn giản hóa quy trình, tăng cường khả năng tiếp cận thông tin và tạo ra trải nghiệm tốt hơn cho cả người mua và nhà cung cấp. Điều này bao gồm việc thiết kế lại quy trình để tận dụng tối đa các công cụ và nền tảng kỹ thuật số, tăng cường khả năng tiếp cận dữ liệu, cải thiện các nền tảng hiện có và giới thiệu các công cụ mới để số hóa toàn bộ quy trình mua sắm.

Hai là, tạo môi trường hỗ trợ sử dụng mua sắm công một cách chiến lược: Chuyển đổi số phải giúp Ireland sử dụng mua sắm công như một công cụ để đạt được các mục tiêu chính sách khác, như hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME), thúc đẩy đổi mới và bảo vệ môi trường. Bằng cách tận dụng dữ liệu và các công cụ kỹ thuật số, việc thực hiện và đo lường hiệu quả của mua sắm công trong việc theo đuổi các mục tiêu chính sách khác nhau sẽ trở nên dễ dàng hơn.

Ba là, đặt nền móng cho việc ra quyết định dựa trên bằng chứng: Chuyển đổi số phải giúp người mua hàng đưa ra quyết định sáng suốt hơn bằng cách cung cấp cho họ các công cụ để phân tích dữ liệu và theo dõi hiệu quả của các hợp đồng. Với các công cụ phân tích phù hợp, dữ liệu có thể được sử dụng để theo dõi các hoạt động mua sắm riêng lẻ, hướng dẫn việc phát triển các chiến lược mua sắm và cung cấp thông tin đầu vào cho việc hoạch định chính sách mua sắm.

Đảm bảo tính đồng bộ và linh hoạt của chiến lược

OECD nhấn mạnh chiến lược chuyển đổi số mua sắm công của Ireland phải phù hợp với các chiến lược và kế hoạch khác của quốc gia và Liên minh châu Âu (EU). Điều này sẽ giúp đảm bảo rằng quá trình chuyển đổi số hỗ trợ các ưu tiên của Chính phủ và tận dụng được các sáng kiến và hành động đang được triển khai theo các chiến lược khác.

Bên cạnh đó, chiến lược cần có đủ độ dài để tạo sự ổn định, nhưng cũng cần linh hoạt để thích ứng với sự thay đổi nhanh chóng của môi trường mua sắm số. OECD khuyến nghị Ireland nên xây dựng một chiến lược dài hạn, được chia thành nhiều giai đoạn và định kỳ xem xét, đánh giá lại. Giả sử chiến lược được khởi động vào năm 2025, thời hạn 6 năm sẽ cân bằng giữa nhu cầu ổn định và nhu cầu linh hoạt, đồng thời phù hợp với các chiến lược chuyển đổi số và khu vực công rộng lớn hơn của Ireland.

Phân công trách nhiệm rõ ràng và đặt người dùng làm trung tâm

Để triển khai thành công chiến lược, việc phân công trách nhiệm rõ ràng là yếu tố then chốt. Văn phòng Mua sắm Chính phủ (Office of Government Procurement) nên đóng vai trò dẫn dắt quá trình chuyển đổi số mua sắm công, dựa trên kinh nghiệm quản lý nền tảng mua sắm quốc gia và định hình chính sách mua sắm trên toàn chính phủ. Các cơ quan mua sắm trung ương theo lĩnh vực cũng cần tham gia tích cực vào việc thực hiện chiến lược, để điều chỉnh các sáng kiến số cho phù hợp với nhu cầu cụ thể của từng lĩnh vực.

OECD đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đặt người dùng – các cơ quan ký hợp đồng và các nhà khai thác kinh tế – vào trung tâm của quá trình chuyển đổi số. Ý kiến đóng góp của họ sẽ vô giá trong việc phát triển và triển khai các công cụ và nền tảng kỹ thuật số có thể làm cho hoạt động mua sắm hiệu quả hơn.

Tham vấn với các cơ quan chính phủ khác chịu trách nhiệm về số hóa và chuyển đổi khu vực công cũng sẽ rất quan trọng để đảm bảo sự phù hợp với các sáng kiến của Chính phủ và sự tham gia của xã hội dân sự có thể giúp đảm bảo rằng quá trình chuyển đổi số của mua sắm công tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình.

Các nguyên tắc chiến lược để dẫn dắt quá trình chuyển đổi số

OECD đề xuất một số nguyên tắc chiến lược để dẫn dắt quá trình chuyển đổi số mua sắm công:

Ưu tiên giải pháp số: Tích hợp các giải pháp số vào các sáng kiến chính sách mới hoặc sửa đổi các quy trình hiện có để giảm độ phức tạp và đảm bảo rằng quá trình chuyển đổi số giải quyết các nhu cầu thực tế.

Lấy người dùng làm trung tâm: Đảm bảo rằng các cơ chế thu hút người dùng tham gia vào quá trình thiết kế và đáp ứng nhu cầu đa dạng của họ được xem xét cẩn thận.

Quản trị dữ liệu chiến lược: Các quyết định về cách thu thập, chia sẻ và sử dụng dữ liệu sẽ rất quan trọng đối với thành công của chiến lược chuyển đổi số.

Khả năng tương tác: Thay vì tiếp cận quá trình chuyển đổi trên cơ sở từng lĩnh vực hoặc từng nền tảng, quá trình chuyển đổi số nên tìm cách tạo ra một "hệ sinh thái" kỹ thuật số tương tác gồm các nền tảng và công cụ.

Công nghệ mới nổi: Việc sử dụng các công nghệ mới nổi, chẳng hạn như AI, có tiềm năng tăng năng suất và khả năng đáp ứng.

Với một chiến lược rõ ràng, sự tham gia của các bên liên quan và việc tuân thủ các nguyên tắc chiến lược, Ireland có thể biến đổi hệ thống mua sắm công của mình thành một hệ thống hiệu quả hơn, minh bạch hơn và đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người dân và doanh nghiệp.