"Bản đồ" dữ liệu tham nhũng trong nghiên cứu kinh tế

Theo Báo cáo Nghiên cứu chính sách của Ngân hàng Thế giới mới được công bố, Nghiên cứu đã tiến hành phân tích 339 bài báo khoa học được đăng trên các tạp chí kinh tế có mã phân loại JEL (Journal of Economic Literature) trong năm 2022. Kết quả cho thấy, các chỉ số tổng hợp đa quốc gia vẫn là công cụ đo lường tham nhũng chủ đạo trong các nghiên cứu so sánh giữa các quốc gia. Trong số đó, Chỉ số Kiểm soát Tham nhũng thuộc các Chỉ số Quản trị Toàn cầu (WGI-CC) và Chỉ số Nhận thức Tham nhũng của Tổ chức Minh bạch Quốc tế (TI-CPI) là hai chỉ số được sử dụng phổ biến nhất.

Bên cạnh các chỉ số tổng hợp đa quốc gia, với những nghiên cứu chỉ tập trung vào một quốc gia cụ thể, các nhà nghiên cứu thường ưu tiên khai thác dữ liệu hành chính, tức là những thông tin được thu thập từ hồ sơ, báo cáo chính thức của các cơ quan nhà nước, nhằm phản ánh rõ nét hơn tình hình thực tế tại địa phương. Loại dữ liệu này bao gồm các số liệu chính thức được báo cáo, đo lường hoặc quan sát, chẳng hạn như số lượng các vụ án tham nhũng, số vụ kết án, báo cáo kiểm toán, hoặc thậm chí là các sự kiện và chính sách chống tham nhũng được ghi nhận trong hồ sơ công khai.

Nghiên cứu cũng ghi nhận sự gia tăng sử dụng dữ liệu thử nghiệm trong một số nghiên cứu, cho phép các nhà nghiên tế học kiểm tra các giả thuyết về hành vi tham nhũng trong môi trường có kiểm soát. Đáng chú ý là, các bài báo đăng trên các tạp chí có thứ hạng cao có xu hướng sử dụng dữ liệu hành chính và dữ liệu thử nghiệm nhiều hơn.

Theo Ngân hàng Thế giới, một phát hiện thú vị khác là sự vắng bóng đáng ngạc nhiên của một số nguồn dữ liệu khảo sát quy mô lớn, như Phong vũ biểu Tham nhũng Toàn cầu của Tổ chức Minh bạch Quốc tế (TI-GCB) hoặc Afrobarometer (một trong những nguồn dữ liệu đáng tin cậy nhất về quan điểm công chúng tại châu Phi), trong các nghiên cứu kinh tế năm 2022. Ngay cả Khảo sát Giá trị Thế giới cũng chỉ được sử dụng trong một vài nghiên cứu. Điều này cho thấy tiềm năng chưa được khai thác của các nguồn dữ liệu khảo sát trong nghiên cứu kinh tế về tham nhũng, mặc dù chúng đóng góp đáng kể vào các phân tích trong các lĩnh vực khác như khoa học chính trị và chính sách công.

Ảnh minh họa (nguồn: pixabay)

Những phát hiện đáng chú ý và hướng đi tương lai trong nghiên cứu kinh tế về tham nhũng

Nghiên cứu đã làm sáng tỏ một số xu hướng quan trọng trong cách các nhà kinh tế học tiếp cận nghiên cứu về tham nhũng. Thứ nhất, sự phụ thuộc vào các chỉ số tổng hợp vẫn còn rất lớn, đặc biệt trong các nghiên cứu so sánh quốc tế. Mặc dù tiện lợi, việc lạm dụng các chỉ số này có thể bỏ qua sự phức tạp và đa dạng của hiện tượng tham nhũng ở các bối cảnh khác nhau.

Thứ hai, tiềm năng của dữ liệu khảo sát, đặc biệt là các khảo sát quy mô lớn, dường như chưa được khai thác đầy đủ trong nghiên cứu kinh tế. Việc tiếp cận dễ dàng hơn với dữ liệu cấp độ cá nhân hoặc doanh nghiệp từ các khảo sát này có thể mở ra những hướng nghiên cứu mới và sâu sắc hơn về động lực và tác động của tham nhũng ở cấp độ vi mô.

Thứ ba, sự xuất hiện của các nguồn dữ liệu mới, tận dụng tiến bộ công nghệ như dữ liệu lớn từ Google Trends hoặc thông tin về các vụ bê bối trên truyền thông, cho thấy sự đổi mới trong cách đo lường và nghiên cứu tham nhũng. Những nguồn dữ liệu này có thể cung cấp các chỉ số theo thời gian thực và phản ánh nhận thức của công chúng một cách nhanh chóng hơn.

Thứ tư, sự phổ biến của dữ liệu hành chính, đặc biệt trong các nghiên cứu từng quốc gia đơn lẻ, cho thấy giá trị của việc tiếp cận các số liệu chính thức để hiểu rõ hơn về thực trạng tham nhũng và hiệu quả của các chính sách phòng chống. Nghiên cứu nhấn mạnh rằng việc các quốc gia tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc tiếp cận dữ liệu hành chính có thể thúc đẩy nghiên cứu về tham nhũng và đưa ra những hiểu biết sâu sắc hơn.

Cuối cùng, Nghiên cứu đặt ra câu hỏi về mối quan hệ giữa sự sẵn có của dữ liệu và chủ đề nghiên cứu. Nghiên cứu khuyến nghị các nhà kinh tế học nên tập trung nhiều hơn vào việc tìm hiểu nguyên nhân của tham nhũng, một lĩnh vực nghiên cứu ít được quan tâm hơn nhưng lại có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng các chính sách phòng chống hiệu quả. Đồng thời, việc đa dạng hóa các nguồn dữ liệu, khám phá các nguồn dữ liệu mới và ít phụ thuộc hơn vào các chỉ số tổng hợp cấp quốc gia, cũng được khuyến khích.

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc các nhà kinh tế học chỉ dựa vào các công trình nghiên cứu trong lĩnh vực kinh tế có thể bỏ lỡ những hiểu biết quan trọng từ các ngành khoa học xã hội khác như khoa học chính trị và quản lý công. Các nghiên cứu trong các lĩnh vực này có thể cung cấp những góc nhìn khác nhau về vấn đề tham nhũng và các yếu tố ảnh hưởng đến nó.

Trong bối cảnh các nỗ lực quốc tế nhằm cải thiện đo lường tham nhũng đang được đẩy mạnh, nghiên cứu này đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp một bức tranh rõ ràng về hiện trạng sử dụng dữ liệu trong giới học thuật kinh tế. Bằng cách chỉ ra những điểm mạnh, hạn chế và các hướng đi tiềm năng, nghiên cứu góp phần thúc đẩy một cách tiếp cận toàn diện và hiệu quả hơn trong việc nghiên cứu và đối phó với vấn nạn tham nhũng trên toàn cầu./.