Bạo lực tại Haiti gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến mọi mặt đời sống xã hội, từ việc tiếp cận dịch vụ y tế, hoạt động kinh doanh cho đến sự an toàn của người dân. Theo báo cáo của Văn phòng Nhân quyền Liên hợp quốc, chỉ riêng trong năm 2024, đã có hơn 5.600 người thiệt mạng, một con số đáng báo động, tăng hơn 1.000 người so với năm 2023. Theo nhận định của Văn phòng Liên hợp quốc về Ma túy và Tội phạm (UNODC), một trong những nguyên nhân đẩy Haiti vào cuộc khủng hoảng leo thang này chính là tham nhũng tràn lan.

Tham nhũng: Gốc rễ của khủng hoảng và bạo lực

Tham nhũng tại Haiti đã ăn sâu vào hệ thống chính quyền ở mọi cấp độ và trong mọi lĩnh vực, bao gồm cả hệ thống tư pháp, và nó trực tiếp tiếp tay cho sự tồn tại và phát triển của các nhóm vũ trang tội phạm trong nước. Khi các dịch vụ cơ bản bị tê liệt và hệ thống tư pháp đóng cửa, cộng đồng trở nên dễ bị tổn thương hơn trước sự ảnh hưởng và kiểm soát của các nhóm vũ trang.

Trong bối cảnh đầy thách thức này, Cơ quan Chống tham nhũng của Haiti (ULCC) vẫn kiên trì dẫn đầu cuộc chiến chống lại nạn tham nhũng. UNODC đã có cuộc gặp gỡ với ông Joseph Hans Jacques Ludwig, Tổng Giám đốc của ULCC, để thảo luận về việc theo đuổi công lý và xây dựng một văn hóa trách nhiệm giải trình và minh bạch ở Haiti. UNODC đang hợp tác chặt chẽ với ULCC để tăng cường khuôn khổ chống tham nhũng của Haiti.

Ông Joseph Hans Jacques Ludwig, Tổng giám đốc Cơ quan Chống tham nhũng Haiti (ULCC) (ảnh: UNODC)

Gánh nặng trách nhiệm vì thế hệ tương lai

Ông Joseph Hans Jacques Ludwig, Tổng Giám đốc Cơ quan Chống Tham nhũng của Haiti (ULCC), chia sẻ về thời điểm ông nhận lời đảm nhận vị trí này: “Vào tháng 7 năm 2020, khi tôi nhận được cuộc gọi từ Tổng thống Cộng hòa Haiti Jovenel Moïse đã đề nghị tôi vào vị trí Tổng Giám đốc của ULCC. Tôi đã dành một chút thời gian để suy nghĩ, để hiểu rõ vai trò và phạm vi nhiệm vụ mà tôi sẽ đảm nhận. Và tôi đã đồng ý ngay lập tức để gánh vác, như tôi thường nói, gánh nặng này thay mặt cho một thế hệ, đặc biệt vào thời điểm đó, khi sự minh bạch và trách nhiệm giải trình trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết,” ông giải thích.

Ông Ludwig cũng cảnh báo về tình hình nhân đạo đang ngày càng trầm trọng ở Haiti, với hơn 48% dân số đang phải sống trong tình trạng mất an ninh lương thực. Thực tế này phản ánh một bộ phận dân chúng đang phải chịu đựng nạn đói nghèo và thiếu thốn lan rộng, với rất ít nguồn lực và hầu như không được tiếp cận các dịch vụ thiết yếu như chăm sóc sức khỏe hoặc hỗ trợ xã hội.

Đầu tư vào thế hệ trẻ: Nền tảng cho văn hóa liêm chính

Sứ mệnh trọng tâm của ULCC là một tầm nhìn đầy tham vọng nhằm thúc đẩy “hòa bình tích cực” - một nền hòa bình bao gồm sự chuyển đổi sâu sắc của xã hội, công lý và cải cách bền vững. ULCC đã đóng vai trò quan trọng trong việc gửi 50 báo cáo điều tra trong ba năm qua đến Văn phòng Công tố viên (Commissaire du Gouvernement) về các nghi ngờ tội phạm tham nhũng - một con số vượt quá tổng số báo cáo được trình lên trong 17 năm trước đó cộng lại. Tuy nhiên, với nguồn lực hạn chế, ULCC đang phải đối mặt với những thách thức to lớn trong việc đưa các vụ án này ra trước hệ thống tư pháp.

Một phần quan trọng trong việc xây dựng “hòa bình tích cực” là đảm bảo rằng thế hệ trẻ được trang bị những giá trị nuôi dưỡng văn hóa liêm chính. Đồng thời, nếu không có các cơ hội kinh tế hợp pháp, những người trẻ tuổi có nhiều khả năng bị các băng đảng chiêu mộ, làm gia tăng vòng xoáy bạo lực. Ông Ludwig chia sẻ: “Chúng tôi đang đầu tư vào tương lai; đây là một nỗ lực lâu dài phải bắt đầu từ giáo dục, một dịch vụ xã hội cơ bản.”

Thành lập các câu lạc bộ liêm chính trong trường học

Năm 2023, ULCC, phối hợp với Bộ Giáo dục, đã ra mắt hai câu lạc bộ liêm chính tại Lycée National de Pétion-Ville và Trường cao đẳng Canado-Haïtien. Tổng Giám đốc ULCC cho biết mục tiêu là thành lập các câu lạc bộ như vậy ở mọi cơ sở giáo dục trên cả nước, khuyến khích giới trẻ tham gia vào cuộc chiến chống tham nhũng.

“Những người trẻ tuổi cũng cần hiểu rằng: khi bạn nắm giữ một vị trí có trách nhiệm, bạn có nghĩa vụ phải giải trình. Đây là nền văn hóa mà chúng tôi đang cố gắng thấm nhuần ngay từ đầu, bắt đầu từ tuổi thiếu niên và thơ ấu của họ. Đây là tham vọng thúc đẩy chúng tôi: mang đến cho đất nước một thế hệ đạo đức mới, một thế hệ đức hạnh mới”, ông Ludwig nhấn mạnh.

Dù phải đối mặt với muôn vàn khó khăn, ULCC vẫn đang kiên trì trên con đường cải cách, đặt nền móng cho một xã hội minh bạch và công bằng hơn. Sự hỗ trợ từ cộng đồng quốc tế, đặc biệt là UNODC, được kỳ vọng sẽ giúp Haiti vượt qua vòng xoáy tham nhũng và bạo lực, hướng tới một tương lai ổn định và thịnh vượng.