Trong bối cảnh toàn cầu hóa, việc chống tham nhũng trong kinh doanh quốc tế trở nên cấp thiết để duy trì sự công bằng và minh bạch trên thị trường. Tham nhũng không chỉ gây ảnh hưởng tiêu cực đến quản lý và phát triển kinh tế mà còn làm méo mó cạnh tranh quốc tế. Để giải quyết vấn nạn này, Thái Lan đã bắt đầu một chương trình quốc gia nhằm điều chỉnh khung pháp lý của mình theo các tiêu chuẩn của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD).

Chương trình quốc gia của Thái Lan và OECD: Giai Đoạn II

Vào tháng 3 năm 2023, Chính phủ Thái Lan cùng OECD đã bắt đầu Giai đoạn II của Chương trình Quốc gia OECD - Thái Lan, với mục tiêu chính là điều chỉnh hệ thống pháp lý và các thực hành của Thái Lan theo tiêu chuẩn và các khuyến nghị của OECD. Chương trình bao gồm bốn trụ cột chính: (1) quản trị tốt, (2) cải thiện môi trường kinh doanh và tăng cường cạnh tranh, (3) phát triển nhân lực và hòa nhập xã hội, và (4) phục hồi xanh.

Trong khuôn khổ trụ cột quản trị tốt, Dự án Củng cố khung pháp lý chống tham nhũng của Thái Lan đã được triển khai, nhằm giúp quốc gia này tiếp cận các tiêu chuẩn chống hối lộ của OECD và nâng cao sự tham gia của Thái Lan vào Nhóm Công tác về chống hối lộ trong giao dịch kinh doanh quốc tế (WGB) của OECD. Dự án này do OECD thực hiện và được tài trợ bởi Chính phủ Thái Lan.

Ảnh minh họa (nguồn: OECD)

Đánh giá khung pháp lý chống tham nhũng của Thái Lan

Để đạt được mục tiêu này, các chuyên gia của WGB đã tiến hành đánh giá hệ thống pháp lý và cơ chế tổ chức của Thái Lan dựa trên Công ước Chống hối lộ của OECD. Báo cáo đánh giá này xem xét mức độ đáp ứng của hệ thống pháp lý Thái Lan đối với các tiêu chuẩn nền tảng của Công ước và đưa ra các khuyến nghị nhằm tăng cường khả năng phòng chống hối lộ quốc tế của quốc gia này.

Quá trình đánh giá bao gồm nhiều bước, từ việc trả lời bảng câu hỏi đến thu thập ý kiến từ các tổ chức, cơ quan tư pháp, và cả khu vực tư nhân tại Thái Lan. Cụ thể, vào tháng 2 năm 2024, các chuyên gia của OECD từ Úc và New Zealand đã thực hiện chuyến thăm thực địa tại Bangkok, trong đó tổ chức các buổi họp với các bên liên quan, bao gồm các quan chức chính phủ, công tố viên, thẩm phán, luật sư doanh nghiệp và các tổ chức xã hội.

Những điểm cần cải thiện trong khung pháp lý của Thái Lan

Báo cáo đánh giá xác định sáu lĩnh vực mà Thái Lan cần tập trung cải thiện để tăng cường khung pháp lý chống tham nhũng quốc tế. Đầu tiên là (1) tội danh hối lộ người nước ngoài, sau đó là (2) trách nhiệm pháp lý của các pháp nhân, (3) biện pháp xử lý hình phạt đối với hành vi hối lộ, (4) năng lực thực thi, (5) hợp tác quốc tế, và (6) quy định không được khấu trừ thuế cho các khoản hối lộ.

Về trách nhiệm pháp lý của các pháp nhân, WGB đề xuất Thái Lan áp dụng các hình phạt có tính răn đe và hiệu quả nhằm xử lý các doanh nghiệp tham gia hối lộ công chức nước ngoài. Ngoài ra, Thái Lan cũng cần tăng cường năng lực thực thi và đảm bảo rằng các hoạt động điều tra và xử lý tội phạm không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố kinh tế hoặc lợi ích quốc gia.

Tầm quan trọng của Công ước Chống hối lộ OECD

Công ước Chống hối lộ của OECD được thông qua vào năm 1997 và có hiệu lực từ năm 1999, là công cụ quốc tế đầu tiên và duy nhất nhằm ngăn chặn hành vi hối lộ trong các giao dịch kinh doanh quốc tế. Công ước yêu cầu các nước thành viên phải biến hành vi hối lộ công chức nước ngoài thành tội danh hình sự và áp dụng các biện pháp trừng phạt nghiêm khắc. Hiện tại, đã có 46 quốc gia tham gia Công ước, bao gồm 38 thành viên của OECD và tám nước khác.

Bên cạnh đó, Khuyến nghị Chống hối lộ của OECD cũng cung cấp hướng dẫn bổ sung để thực thi các biện pháp ngăn chặn, phát hiện và báo cáo các hành vi hối lộ quốc tế, khuyến khích các nước loại bỏ khả năng khấu trừ thuế đối với các khoản hối lộ.

Sự tham gia của Thái Lan trong Nhóm Công tác Chống hối lộ

Nhóm Công tác Chống hối lộ của OECD đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát quá trình thực thi Công ước Chống hối lộ và các Khuyến nghị liên quan. Thông qua quy trình giám sát nghiêm ngặt, WGB thường xuyên đánh giá nỗ lực của các thành viên trong việc thực hiện các biện pháp chống hối lộ và khuyến khích hợp tác quốc tế trong quá trình xử lý các vụ án tham nhũng.

Việc Thái Lan tăng cường tham gia vào WGB sẽ giúp quốc gia này học hỏi được nhiều kinh nghiệm từ các thành viên khác và cải thiện hiệu quả thực thi các biện pháp phòng chống tham nhũng quốc tế.

Lộ trình để Thái Lan gia nhập OECD

Theo OECD, trong tháng 6 năm 2024, Hội đồng OECD đã đưa ra quyết định về yêu cầu gia nhập của Thái Lan, và vào ngày 10 tháng 7 năm 2024, lộ trình gia nhập OECD của Thái Lan được thông qua. Theo đó, Thái Lan được yêu cầu tuân thủ đầy đủ Công ước Chống hối lộ của OECD để đáp ứng các tiêu chuẩn chống tham nhũng quốc tế.

Dù lộ trình gia nhập OECD có nhiều thách thức, nhưng Thái Lan quyết tâm thực hiện các bước cần thiết để đạt được các tiêu chuẩn này. Việc tham gia đầy đủ vào các cơ quan của OECD sẽ mang lại nhiều lợi ích cho Thái Lan, không chỉ trong lĩnh vực chống tham nhũng mà còn giúp nâng cao tính minh bạch và năng lực cạnh tranh trong môi trường kinh doanh toàn cầu.

Việc thực thi Chương trình Quốc gia OECD - Thái Lan đã thể hiện cam kết mạnh mẽ của Thái Lan trong việc tăng cường khung pháp lý chống tham nhũng và điều chỉnh theo các tiêu chuẩn quốc tế. Với sự hỗ trợ của OECD và quyết tâm từ Chính phủ, Thái Lan đang tiến bước vững chắc trên con đường chống tham nhũng, tạo nền tảng vững chắc cho quá trình gia nhập OECD và góp phần vào sự phát triển bền vững của quốc gia.