Tập trung kiểm toán vào các lĩnh vực dễ bị tham nhũng
Các SAI giúp phát hiện tham nhũng bằng cách xác định và giám sát các “điểm nóng” tham nhũng. Với việc tập trung kiểm toán vào các lĩnh vực dễ bị tham nhũng, chẳng hạn như mua sắm công, các SAI có thể hỗ trợ các cơ quan tham gia chống tham nhũng khác bằng cách xây dựng dữ liệu tài chính.
Cụ thể, Văn phòng Kiểm toán Nhà nước Hungary (SAO) tham gia vào cuộc chiến chống tham nhũng theo ba cách chính. Đầu tiên, trong quá trình kiểm toán, SAO đặc biệt chú trọng đến việc xác định các rủi ro tham nhũng và xem xét chúng ở giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán. SAO cũng tổng hợp các báo cáo tóm tắt về xu hướng tham nhũng, đánh giá rủi ro tham nhũng và phân tích nguyên nhân dẫn đến tham nhũng. Cuối cùng, SAO bắt đầu xử phạt hành vi tham nhũng khi có bằng chứng rõ ràng bằng cách chuyển những phát hiện của mình cho các cơ quan có liên quan như cảnh sát hoặc văn phòng công tố. Tính đến năm 2008, SAO đã tiến hành các thủ tục tố tụng hình sự trong 74 trường hợp và có tổng số 131 nghi vấn về hành vi phạm tội đã được báo cáo.
Tòa án Kiểm toán Áo đã chuẩn bị Hướng dẫn về Kiểm toán hệ thống phòng, chống tham nhũng để tích hợp một cách có hệ thống công tác phòng, chống tham nhũng vào quá trình kiểm toán, cũng như cung cấp hướng dẫn cho các nhóm kiểm toán trong suốt quá trình kiểm toán.
Đào tạo và nâng cao năng lực phòng, chống tham nhũng
Tính chuyên nghiệp của các tổ chức kiểm toán là yếu tố then chốt dẫn đến sự thành công và hiệu quả trong việc hoàn thành nhiệm vụ và chống tham nhũng. Điều này có nghĩa là trình độ và chuyên môn của đội ngũ nhân viên cần phải có chất lượng cao.
Ví dụ, ở Slovenia, 67% nhân viên SAI có trình độ học vấn cao và 25% có bằng thạc sĩ hoặc tiến sĩ. Ngoài ra, tính chuyên nghiệp trong tòa án của các kiểm toán viên được đảm bảo thông qua việc cung cấp đào tạo bắt buộc cho tất cả nhân viên.
Ngoài ra, các hoạt động đào tạo và nâng cao năng lực nhằm phát triển chuyên môn về chống tham nhũng của các quan chức SAI là một biện pháp quan trọng để tăng cường vai trò của họ trong cuộc chiến chống tham nhũng. Kiểm toán chống tham nhũng là một lĩnh vực tương đối mới và chuyên biệt, cho đến nay việc xây dựng kiến thức chuyên môn của kiểm toán viên trong lĩnh vực công việc này còn rất hạn chế.
Gắn kết với xã hội dân sự trong quá trình kiểm toán
Kinh nghiệm cho thấy rằng xã hội dân sự đóng một vai trò tích cực trong việc hỗ trợ kiểm toán viên nhà nước thực hiện giám sát các cơ quan chính phủ. Xã hội dân sự có thể tham gia vào quá trình kiểm toán theo một số cách, từ thực hiện kiểm toán độc lập hoặc tham gia kiểm toán công cho đến sử dụng các phát hiện của SAI để quy trách nhiệm cho các cơ quan chính phủ.
Ở Ấn Độ, Mazdoor Kisan Shakti Sangathan (MKSS) – một hiệp hội nông dân và công nhân – tiến hành kiểm toán xã hội đối với các khoản chi tiêu của chính quyền địa phương trong các cộng đồng làng xã, sử dụng các diễn đàn điều trần công khai để xác định các trường hợp gian lận và tham nhũng.
Ở Nam Phi, Cơ quan Giám sát trách nhiệm dịch vụ công (PSAM) – một tổ chức nghiên cứu và vận động chính sách – hợp tác chặt chẽ với cơ quan lập pháp để theo dõi phản ứng của các cơ quan chính phủ đối với các trường hợp sai phạm tài chính và tham nhũng được xác định trong các báo cáo của tổng kiểm toán (Ramkumar 2007).
Một số SAI đang ngày càng cởi mở hơn để người dân tham gia vào các quy trình kiểm toán. Như ở Hàn Quốc, Ban Kiểm toán và Thanh tra (BAI) đã đưa ra một số kế hoạch nhằm khuyến khích người dân tham gia vào các cuộc kiểm toán công. Cụ thể là Hệ thống yêu cầu kiểm toán cho phép công dân yêu cầu kiểm toán đối với các tổ chức công bị nghi ngờ tham nhũng. Tại Philippines, Ủy ban Kiểm toán Quốc gia (COA) đã thiết lập quan hệ đối tác với một số tổ chức xã hội dân sự để tiến hành các hoạt động kiểm toán.
Một vài năm trước, Tổ chức quốc tế Các cơ quan Kiểm toán tối cao (INTOSAI) đã tiến hành một cuộc khảo sát với 190 thành viên của mình để xác định các hoạt động đổi mới trong chiến lược tham gia của công chúng đối với SAI. Các phát hiện chỉ ra rằng trong khi hầu hết tất cả các SAI đều sử dụng trang web của mình để truyền đạt kết quả kiểm toán tới công chúng và nâng cao nhận thức về các hoạt động của họ, thì rất ít SAI thực sự có được sự tham gia của được người dân vào quá trình ra quyết định.
Một số SAI khuyến khích công dân liên hệ hoặc tiến hành khảo sát dư luận hoặc thảo luận nhóm tập trung để lấy ý kiến của công chúng. Các SAI khác xem xét đề xuất từ các thành viên quốc hội, công đoàn, tổ chức của người sử dụng lao động...
Tòa án Kiểm toán Hà Lan sử dụng các mạng xã hội như Twitter và LinkedIn và nguồn lực cộng đồng để thu thập kiến thức từ người dân, công bố các báo cáo kiểm toán mới và thông báo cho công chúng về phản ứng của quốc hội đối với các phát hiện kiểm toán.
Tại Indonesia, Luật về kiểm toán và trách nhiệm giải trình tài chính nhà nước yêu cầu SAI xem xét những ý kiến đóng góp của người dân trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của mình. Do đó, SAI tại quốc gia này đã thực hiện và phát triển nhiều chiến lược truyền thông.
Tại Honduras, SAI tổ chức các cuộc hội thảo với các tổ chức xã hội và người dân để phát hiện những sai phạm trong việc sử dụng và quản lý các nguồn lực và tài sản công của công chức. Cục Kiểm soát và theo dõi khiếu nại của công dân chịu trách nhiệm điều tra các cáo buộc và theo dõi với sự cộng tác của các kiểm toán viên.
Có thể thấy, kiểm toán, khi được thực hiện tốt, sẽ giúp các tổ chức, cơ quan thuộc khu vực công hành động theo các nguyên tắc trách nhiệm giải trình và liêm chính, qua đó giúp cải thiện hiệu quả hoạt động và tạo được sự tin tưởng của người dân.