Ngày 17/01/2025, Thanh tra Thành phố Hà Nội đã công bố Thông báo Kết luận thanh tra số 344/TB-TTTP về việc kiểm tra nội dung đơn tố cáo và quá trình thực hiện Dự án đầu tư xây dựng phân khu 1 - Công viên cây xanh kết hợp một số công trình phụ trợ phục vụ giải đua xe Công thức 1. Dù kết luận không phát hiện dấu hiệu "cấu kết" giữa chính quyền và nhà đầu tư như nội dung tố cáo, nhưng đã chỉ ra nhiều thiếu sót trong quy trình thực hiện dự án.

Dự án F1 Hà Nội được coi là dự án trọng điểm với "sự kỳ vọng và quyết tâm chính trị rất cao", nhằm quảng bá hình ảnh Việt Nam ra thế giới, thúc đẩy thương mại và du lịch. Dự án đã được Thủ tướng Chính phủ đồng ý chủ trương tại Văn bản số 8980/VPCP-QHQT ngày 19/9/2018 và phải hoàn thành trong thời gian ngắn để đảm bảo tổ chức giải đua lần đầu vào ngày 30/4/2020.

Đường đua F1 nằm cạnh sân vận động Mỹ Đình. Ảnh: ITN

Vi phạm về quy hoạch đô thị

Một trong những vi phạm đáng chú ý nhất được nêu trong thông báo kết luận thanh tra là việc phê duyệt Quy hoạch chi tiết khi chưa đủ thời gian lấy ý kiến cộng đồng dân cư. Cụ thể, thời gian lấy ý kiến chưa đủ 30 ngày theo quy định tại khoản 4 Điều 21 Luật Quy hoạch đô thị. Thiếu sót này thuộc trách nhiệm của Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội.

Kết luận thanh tra cũng chỉ ra rằng, trước khi trình UBND Thành phố phê duyệt kế hoạch sử dụng đất năm 2019 của quận Nam Từ Liêm, Sở Tài nguyên và Môi trường chưa tổ chức họp Hội đồng thẩm định kế hoạch sử dụng đất. Đây là vi phạm quy định tại điểm d, Khoản 4 Điều 9 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP về việc thi hành Luật Đất đai.

Ngoài ra, đối với hạng mục Pitbuilding - công trình quan trọng phục vụ các đội đua trong giải F1, mặc dù UBND Thành phố đã giao Sở Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn Nhà đầu tư thực hiện thủ tục giao/cho thuê đất đúng quy định, nhưng đến nay vẫn chưa hoàn thiện. Công trình này đã được Thành phố tiếp nhận từ Công ty TNHH Việt Nam GrandPrix từ tháng 10/2021 đến tháng 02/2022, nhưng hiện vẫn chưa có phương án sử dụng, tiềm ẩn nguy cơ xuống cấp, hư hỏng và lãng phí nguồn lực.

Đáng chú ý, kết luận thanh tra không xác nhận nội dung tố cáo về việc "Chủ tịch UBND quận Nam Từ Liêm cấu kết với Chủ đầu tư không có căn cứ pháp lý nhưng đã ban hành quyết định thu hồi đất, cưỡng chế thu hồi đất trái pháp luật".

Theo kết luận, "Hiện Thanh tra chưa phát hiện thấy theo nội dung công dân tố cáo", cho thấy không có bằng chứng về việc cấu kết giữa chính quyền và chủ đầu tư như nội dung đơn tố cáo.

Đặc thù của dự án và những nỗ lực đáng ghi nhận

Mặc dù có những thiếu sót, kết luận thanh tra cũng ghi nhận tính chất đặc thù của dự án. Theo đó, Dự án đầu tư xây dựng phân khu 1 - Công viên cây xanh kết hợp một số công trình phụ trợ phục vụ giải đua xe Công thức 1 là dự án đặc biệt về hình thức thực hiện cũng như sử dụng đất.

Dự án không phải là việc Nhà nước giao hoặc cho thuê đất đối với toàn bộ khu Công viên, mà chỉ xác định riêng trong chủ trương đầu tư, giao Sở Tài nguyên và Môi trường nghiên cứu hình thức giao, cho thuê theo quy định đối với diện tích hạng mục xây dựng trong công viên, cụ thể là hạng mục PitBuilding.

Kết luận thanh tra đánh giá: "Quá trình triển khai, các cơ quan Thành phố từ cấp Thành phố, các sở, ngành, UBND quận Nam Từ Liêm và các cơ quan đã rất tích cực, triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, lồng ghép thực hiện đồng thời các thủ tục về quy hoạch, đầu tư, đất đai, thu hồi đất, GPMB, thực hiện dự án theo quy hoạch. Đây là sự tập trung cao độ sự lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện rất tích cực, có hiệu quả của các cơ quan Thành phố."

Một yếu tố quan trọng được nhắc đến trong kết luận thanh tra là tác động của đại dịch COVID-19 đến việc triển khai dự án. Theo đó, do dịch COVID-19, giải đua F1 không thể tổ chức được như kế hoạch vào ngày 30/4/2020, dẫn đến việc công trình đã hoàn thành nhưng không được sử dụng đúng mục đích ban đầu.

Điều này đặt ra thách thức lớn về quản lý và sử dụng hiệu quả các công trình đã đầu tư, đặc biệt là hạng mục Pitbuilding - công trình chuyên dụng phục vụ các đội đua, hiện đã được bàn giao cho Thành phố nhưng chưa có phương án sử dụng phù hợp.

Bài học từ dự án F1 Hà Nội

Trên cơ sở những phát hiện nêu trên, Thanh tra Thành phố đã đưa ra ba kiến nghị chính cho Chủ tịch UBND Thành phố:

Thứ nhất, giao Sở Tài nguyên và Môi trường rút kinh nghiệm đối với tổ chức, cá nhân để xảy ra tồn tại đã nêu trong phần Kết luận.

Thứ hai, giao Sở Quy hoạch - Kiến trúc rút kinh nghiệm đối với tổ chức, cá nhân để xảy ra tồn tại đã nêu trong phần Kết luận.

Thứ ba, giao Sở Tài chính chủ trì cùng Sở Văn hoá thể thao và các sở, ngành liên quan đề xuất ngay phương án quản lý, khai thác sử dụng hiệu quả hạng mục Pitbuilding theo quy định. Trên cơ sở đó, Sở Tài nguyên và Môi trường sẽ tham mưu UBND Thành phố các thủ tục về đất đai theo quy định.

Dự án F1 Hà Nội có thể được xem là một bài học quý giá về quản lý dự án lớn trong điều kiện áp lực thời gian và tính chất đặc thù. Mặc dù có nhiều nỗ lực đáng ghi nhận từ các cơ quan chức năng và đã hoàn thành đúng tiến độ để chuẩn bị cho giải đua dự kiến vào 30/4/2020, những thiếu sót trong quy trình thủ tục vẫn được phát hiện.

Quy trình lấy ý kiến công đồng dân cư và thẩm định kế hoạch sử dụng đất là những yêu cầu quan trọng nhằm đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả của các dự án công. Dù dự án có tính chất đặc thù và áp lực tiến độ, việc tuân thủ các quy định pháp luật vẫn phải được đặt lên hàng đầu. Đặc biệt, cần có kế hoạch dự phòng trong trường hợp có những biến động lớn như đại dịch COVID-19, để tránh lãng phí nguồn lực đầu tư.

Hiện nay, thách thức lớn nhất là tìm ra phương án sử dụng hiệu quả cho các công trình đã đầu tư, đặc biệt là hạng mục Pitbuilding - công trình đặc thù phục vụ giải đua F1. Việc sớm có phương án sử dụng phù hợp không chỉ giúp tránh lãng phí mà còn phát huy giá trị đầu tư ban đầu, góp phần phát triển hạ tầng thể thao và du lịch của Thủ đô.