Ngày 29/12/2022, Phó Tổng Thanh tra Chính Phủ Trần Văn Minh đã ký Thông báo Kết luận thanh tra số 2323/TB-TTCP Việc mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế, sinh phẩm, Kít xét nghiệm, vắc xin, thuốc phòng, chống dịch Covid – 19 tại Bộ Y tế; thời kỳ từ ngày 01/01/2020 – 31/12/2021.

Qua quá trình thanh tra, đã phát hiện những thiếu sót, sai phạm trong công tác quản lý và tổ chức mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế, sinh phẩm, Kít xét nghiệm và thuốc phòng, chống Covid-19.

Nhiều dấu sai phạm trong việc đấu thầu

Kết luận của Thanh tra Chính phủ cho thấy việc thẩm định, phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu (KHLCNT) sử dụng các hợp đồng mua sắm hàng hóa tương tự không đáp ứng thời hạn quy định để xây dựng giá gói thầu, vi phạm quy định của Bộ Tài chính (41 gói thầu của 04 bệnh viện).

Đặc biệt, việc thẩm định, phê duyệt giá gói thầu và phê duyệt KHLCNT của Bộ Y tế đối với các gói thầu (gồm: Hệ thống nội soi phế quản, model CV-170 của hãng Olympus tại Bệnh viện Trung ương Huế, Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên; Máy X-quang di động kỹ thuật số, model FRD Nano/DR-XD1000 của hãng Fujifim tại Bệnh viện Phổi TW, Bệnh viện TW Huế) có dấu hiệu vi phạm Bộ luật Hình sự.

Việc chỉ đạo, hướng dẫn mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế có trường hợp còn chậm, chưa kịp thời tháo gỡ khó khăn tại các bệnh viện khi thực hiện (Bệnh viện K; Bệnh viện Nhi TW; Bệnh viện Phổi TW); việc thẩm định, phê duyệt KHLCNT mua sắm kéo dài, dẫn đến quá trình mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế, hóa chất, sinh phẩm, kít xét nghiệm bị chậm, ảnh hưởng đến công tác phòng chống dịch bệnh.

Trong quá trình Bệnh viện TW Cần Thơ mua sắm thiết bị y tế (TBYT) với 18 gói thầu được Bộ Y tế phê duyệt có một số dấu hiệu bất thường, trong đó có 2 gói thầu (gói số 07 mua hệ thống 01 ECMO và gói số 18 mua 2 máy điện tim) vi phạm hành vi bị cấm trong đấu thầu.

02 gói thầu thiết bị TB03, TB04 thuộc Dự án hỗ trợ kỹ thuật “Ứng phó khẩn cấp đại dịch Covid-19 của Việt Nam” cũng có sai sót, vi phạm về trình tự thủ tục thực hiện, hồ sơ dự thầu. Giá trị dự toán, nghiệm thu lắp đặt cũng sai quy định.

Ngoài ra, việc đăng tải KHLCNT và kết quả lựa chọn nhà thầu còn chậm, không đảm bảo quy định làm ảnh hưởng đến việc công khai giá mua TTBYT, việc tham khảo giá để mua sắm.

Bộ Y tế - Nguồn: Báo điện tử VOV

Một số sai phạm về mua sắm vắc xin, Kít xét nghiệm

Theo Kết luận thanh tra, Bộ Y tế đã quản lý không chặt chẽ việc tiếp nhận vắc xin từ Công ty TNHH AstraZeneca Việt Nam và việc tổ chức tiêm chủng phòng Covid-19 của Công ty cổ phần vắc xin Việt Nam (VNVC). Từ đó, dẫn đến VNVC giữ lại hơn 73.000 liều để tiêm chủng không có trong kế hoạch được phê duyệt, không có sự kiểm soát của Bộ Y tế về mục đích tiêm phi thương mại theo quy định của Chính phủ.

Bộ Y tế cũng đã chỉ đạo Viện Vệ sinh dịch tễ TW đồng ý cho VNVC được giữ lại hơn 73.000 liều vắc xin và tiếp nhận, phân bổ trên một triệu liều (có hạn sử dụng ngắn đến 31/3) cho các tỉnh, thành phố là chưa phù hợp với chỉ đạo.

Ngoài ra, Viện Vệ sinh dịch tễ TW cũng đã ký hợp đồng cho phép VNVC được giữ lại không quá 30.000 liều vắc xin để tiêm chủng là trái với chủ trương, quyết định mua sắm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, dự toán mua sắm, KHLCNT đã được phê duyệt, không đúng quy định tại Khoản 3, Điều 65 Luật Đấu thầu.

Việc mua sắm sinh phẩm, kít xét nghiệm tại Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM, BVTW Cần Thơ cũng để xảy ra lãng phí nguồn vốn mua sắm với số tiền trên 2,1 tỷ đồng.

Hầu hết danh mục hàng hóa nhập khẩu trong các hợp đồng vật tư y tế, sinh phẩm, kít xét nghiệm tại các bệnh viện (BV Đại học Y, BV Chợ Rẫy, BV ĐH Y dược TP.HCM, BVTW Cần Thơ, Viện Pasteur TP.HCM) khi nhận hàng hóa đều không có đầy đủ tài liệu chứng minh tính hợp lệ của hàng hóa nhập khẩu.

Cũng theo cơ quan thanh tra, 7/13 viện, bệnh viện thuộc Bộ Y tế sử dụng hàng dùng nghiên cứu khoa học (RUO), dùng trong phòng thí nghiệm (LUO) trong lĩnh vực y tế trái với mục đích sử dụng hàng nhập khẩu theo hướng dẫn của Bộ chủ quản.

Có dấu hiệu lợi dụng dịch bệnh để nâng giá cao bất thường

Theo kết luận thanh tra, Bộ Y tế đã ban hành một số văn bản thông báo giá sinh phẩm, trang thiết bị y tế chẩn đoán xét nghiệm virus SARS-CoV-2 có nội dung không rõ ràng về thông tin "tham khảo" và thông tin "giá công bố" tại phụ lục văn bản. Từ đó dẫn đến việc có thể hiểu nhầm đây là giá doanh nghiệp công bố hoặc cũng có thể là giá Bộ Y tế công bố. Trong khi trang thiết bị y tế không phải mặt hàng do Nhà nước quản lý giá nên việc công bố giá bán không thuộc nhiệm vụ, quyền hạn quản lý nhà nước của Bộ Y tế.

Đã có 7/13 viện, bệnh viện thuộc Bộ Y tế sử dụng hàng dùng nghiên cứu khoa học (RUO), dùng trong phòng thí nghiệm (LUO) trong lĩnh vực y tế trái với mục đích sử dụng hàng nhập khẩu theo hướng dẫn của Bộ chủ quản.

Đặc biệt, quá trình thanh tra đã phát hiện việc mượn hàng hóa, mua sắm của Viện Pasteur TPHCM trong giai đoạn 2020-2021 có dấu hiệu vi phạm Điều 222 Bộ luật Hình sự; trong đó có một số doanh nghiệp cho Viện Pasteur TPHCM mượn hàng hóa, nhập khẩu hàng RUO, LUO gồm Công ty TNHH thiết bị y tế Phương Đông, Công ty TNHH Phát triển khoa học Vitech, Công ty TNHH Roche Việt Nam, Công ty TNHH Phát triển khoa học Sự Sống.

Bên cạnh đó, phải kể đến những dấu hiệu vi phạm của Công ty TNHH thương mại và dịch vụ kỹ thuật Tài Lộc khi trúng nhiều gói thầu của các bệnh viện thuộc Bộ Y tế với quy mô và giá trị lớn. Sau khi trúng thầu, công ty không trực tiếp mua từ đơn vị nhập khẩu hoặc đơn vị ủy quyền, mà mua qua nhiều đơn vị trung gian để cung cấp cho các bệnh viện, dẫn đến giá thiết bị y tế bị nâng cao. Đa số đơn giá thiết bị y tế trong hợp đồng của Công ty TNHH thương mại và dịch vụ kỹ thuật Tài Lộc với các bệnh viện cao gấp khoảng từ 2- 3,1 lần đơn giá nhập khẩu sau thuế.

Sau quá trình làm việc, Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chuyển thông Tin sang Bộ Công an để xem xét, xử lý theo quy định 03 vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật gồm:

Thứ nhất, là việc thẩm định, phê duyệt giá gói thầu và phê duyệt KHLCNT của Bộ Y tế đối với một số gói thầu (Hệ thống nội soi phế quản, model CV-170 của hãng Olympus; Máy X-Quang di động kỹ thuật số, model FRD Nano/DR-XD1000 của hãng Fujifim) có dấu hiệu vi phạm Điều 360 Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Thứ hai, là việc mượn hàng hóa, mua sắm của Viện Pasteur TP.HCM trong giai đoạn 2020 – 2021 có dấu hiệu vi phạm Điều 222 Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017; đồng thời trong đó có một số doanh nghiệp cho Viện Pasteur TP.HCM mượn hàng hóa, nhập khẩu hàng RUO, LUO.

Thứ ba, là việc Công tu TNHH Thương mại và dịch vụ kỹ thuật Tài Lộc mua bán TBYT qua nhiều trung gian, làm tăng giá TBYT khi bán cho các bệnh viện, có dấu hiệu lợi dụng dịch bệnh Covid-19 để nâng giá bán cao bất thường.

Ngoài ra, Thanh tra Chính phủ cũng đã có những kiến nghị về việc xử lý hành chính đối với những tập thể, cá nhân, các đơn vị thuộc Bộ Y tế có liên quan đến những thiếu sót, vi phạm; và yêu cầu chấn chỉnh về công tác quản lý đối với 03 bộ là: Bộ Y tế, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư./.