"Lách luật" thuế tinh vi, ngân sách nhà nước suýt thất thu gần 850 triệu đồng

Điểm nóng nhất trong kết luận thanh tra lần này chính là những sai phạm liên quan đến lĩnh vực thuế. Theo đó, Thanh tra tỉnh Hưng Yên đã chỉ rõ hàng loạt hành vi "lách luật" tinh vi của Công ty cổ phần Xây dựng và Thương mại Việt Long (Công ty Việt Long), gây nguy cơ thất thoát cho ngân sách nhà nước.

Cụ thể, qua quá trình thanh tra, cơ quan chức năng phát hiện Công ty Việt Long đã có hành vi xuất hóa đơn, kê khai doanh thu và thuế GTGT không đúng thời điểm đối với công trình xây dựng Nhà lớp học 02 tầng 08 phòng Trường Tiểu học xã Đại Đồng, huyện Văn Lâm. Mặc dù công trình đã được nghiệm thu và thanh toán thành hai đợt vào tháng 4 và tháng 11 năm 2023, tuy nhiên, đến tận tháng 3 và tháng 12 năm 2024, Công ty Việt Long mới thực hiện việc xuất hóa đơn.

Hành vi này đã đi ngược lại hoàn toàn với các quy định hiện hành của pháp luật thuế. Khoản 2 Điều 16 Thông tư 39/2014/TT-BTC, Khoản 5 Điều 8 Thông tư 219/2013/TT-BTC và Khoản 4 Điều 9 Thông tư 123/2020/TT-BTC đều quy định rõ thời điểm lập hóa đơn đối với hoạt động xây dựng, lắp đặt là thời điểm nghiệm thu, bàn giao công trình, hạng mục công trình hoặc khối lượng xây dựng, lắp đặt hoàn thành, bất kể đã thu được tiền hay chưa.

Việc chậm trễ trong việc xuất hóa đơn không chỉ vi phạm các quy định về hóa đơn chứng từ mà còn dẫn đến sai lệch trong việc xác định kỳ kê khai thuế GTGT. Theo kết luận thanh tra, việc điều chỉnh lại kỳ kê khai thuế theo đúng thời điểm đã khiến số thuế GTGT còn được khấu trừ trong kỳ của Công ty Việt Long giảm một con số "khủng" lên đến 648.642.400 đồng. Điều này đồng nghĩa với việc ngân sách nhà nước suýt chút nữa đã bị thất thu một khoản tiền không hề nhỏ.

Chưa dừng lại ở đó, Công ty Việt Long còn bị phát hiện có dấu hiệu "né" thuế TNDN thông qua việc tính vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế khoản chi phí lãi vay vượt quá tỷ lệ quy định đối với các giao dịch với bên liên kết. Hành vi này đã vi phạm Khoản 3 Điều 16 Nghị định 132/2020/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý thuế đối với doanh nghiệp có giao dịch liên kết.

Ngoài ra, việc xuất hóa đơn sai thời điểm đối với công trình xây dựng cũng kéo theo những sai sót trong việc xác định doanh thu tính thuế TNDN, vi phạm Khoản 3 Điều 5 Thông tư 78/2014/TT-BTC.

Tổng cộng, qua thanh tra, cơ quan chức năng đã xác định Công ty Việt Long phải nộp thêm vào ngân sách nhà nước số tiền thuế TNDN là 204.772.031 đồng, trong đó năm 2022 là 47.680.664 đồng và năm 2023 là 157.091.367 đồng. Như vậy, tổng số tiền thuế GTGT và TNDN mà Công ty Việt Long đã kê khai sai lệch, có nguy cơ gây thất thu cho ngân sách nhà nước lên đến 853.414.431 đồng.

Thanh tra tỉnh Hưng Yên đã kiến nghị Chi cục Thuế khu vực Mỹ Hào – Văn Lâm tiến hành các biện pháp xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật đối với những sai phạm này. Đồng thời, yêu cầu Công ty Việt Long phải thực hiện nộp ngay số tiền thuế TNDN bị truy thu vào tài khoản tạm giữ của Thanh tra tỉnh trước ngày 28/02/2025.

Kết luận Thanh tra của thanh tra tỉnh Hưng Yên. (Ảnh chụp từ văn bản)

Quản lý lao động "hời hợt", quyền lợi người lao động bị "bỏ ngỏ"

Không chỉ vi phạm về thuế, Công ty Việt Long còn cho thấy sự thiếu chuyên nghiệp và trách nhiệm trong công tác quản lý lao động và thực hiện các chế độ bảo hiểm cho người lao động.

Mặc dù đã thực hiện báo cáo định kỳ về tình hình tuyển dụng và sử dụng lao động, cũng như báo cáo về công tác an toàn, vệ sinh lao động, tuy nhiên, việc cập nhật và quản lý hồ sơ lao động của công ty vẫn còn nhiều bất cập. Theo kết luận thanh tra, việc cập nhật số lượng lao động chưa được thực hiện đầy đủ theo quy định.

Đáng chú ý, cơ cấu lao động của Công ty Việt Long cho thấy sự phụ thuộc lớn vào hình thức hợp đồng khoán việc. Trong tổng số 182 người lao động đã ký kết hợp đồng, có đến 173 người làm việc theo hợp đồng khoán việc, chỉ có 9 người ký hợp đồng lao động không xác định thời hạn. Điều đáng nói là đối với lao động thử việc, do làm việc theo hình thức khoán việc nên công ty không thực hiện thời gian thử việc. Điều này đặt ra nhiều nghi vấn về việc đảm bảo quyền lợi của người lao động, đặc biệt là các chế độ về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và các quyền lợi khác theo quy định của pháp luật lao động.

Một tồn tại khác được chỉ ra là việc Công ty Việt Long chưa xây dựng thỏa ước lao động tập thể. Đây là một văn bản quan trọng, thể hiện sự thỏa thuận giữa tập thể người lao động và người sử dụng lao động về các điều kiện làm việc, quyền lợi và nghĩa vụ của các bên. Việc thiếu vắng thỏa ước lao động tập thể có thể khiến quyền lợi của người lao động không được đảm bảo một cách tốt nhất.

Trong lĩnh vực an toàn, vệ sinh lao động, Công ty Việt Long đã xây dựng kế hoạch nhưng nội dung còn chung chung, chưa đáp ứng đầy đủ các yêu cầu quy định tại Khoản 3 Điều 76 Luật An toàn vệ sinh lao động. Công ty cũng chưa thực hiện việc phân loại lao động theo các danh mục công việc có nguy cơ gây tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.

Việc tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho người lao động cũng được thực hiện một cách hình thức, khi công ty chỉ hỗ trợ bằng tiền để người lao động tự đi khám hàng năm thay vì tổ chức khám tập trung và đảm bảo chất lượng khám theo quy định. Điều này cho thấy sự "né tránh" trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc chăm sóc sức khỏe cho người lao động.

Mặc dù không ghi nhận trường hợp tai nạn lao động nghiêm trọng nào trong thời kỳ thanh tra, tuy nhiên, với những tồn tại trong công tác an toàn, vệ sinh lao động, nguy cơ xảy ra sự cố là hoàn toàn có thể xảy ra.

Thanh tra tỉnh Hưng Yên đã yêu cầu Công ty Việt Long phải thực hiện đầy đủ, đúng quy định các loại báo cáo định kỳ về tình hình tuyển dụng và sử dụng lao động, cũng như báo cáo về tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp. Đồng thời, công ty phải khẩn trương xây dựng thỏa ước lao động tập thể và đăng ký với cơ quan quản lý nhà nước về lao động. Việc xây dựng kế hoạch an toàn vệ sinh lao động đầy đủ, chi tiết và thực hiện nghiêm túc các biện pháp phòng ngừa tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp cũng là một yêu cầu cấp thiết đối với Công ty Việt Long.