Theo kế hoạch sử dụng đất từ năm 2015 đến năm 2022, UBND xã Trực Thái đã tổ chức 03 đợt đấu giá quyền sử dụng đất (QSD) để giao đất cho nhân dân làm nhà ở; tổng số lô đất đưa vào kế hoạch đấu giá là 87 lô với diện tích 10.548 m². Qua các buổi làm việc, đoàn thanh tra Sở TN&MT đã phát hiện hồ sơ đấu giá QSD đất cho nhân dân làm nhà ở tại xã Trực Thái chưa được lưu trữ đầy đủ tại UBND xã. Vị trí đấu giá thuộc tờ bản đồ số 45 thửa đất cũ số 30, 58 tại xóm 15 (nay là xóm Nam Cường) đưa ra đấu giá năm 2018 (3 lô, diện tích 308 m²) và năm 2020 (2 lô, diện tích 223 m²) đã có trong kế hoạch sử dụng đất năm 2018, 2020, nhưng chưa có trong quy hoạch sử dụng đất.

UBND xã Trực Thái, huyện Trực Ninh tỉnh Nam Định vi phạm trong việc chấp hành pháp luật đất đại. Ảnh minh hoạ

Thời gian cấp giấy chứng nhận (GCN) QSD đất và giao đất tại thực địa cho các hộ trúng đấu giá chậm so với thời gian quy định tại điểm a khoản 2 Điều 61 của Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ (sau này là khoản 40 Điều 2 của Nghị định số 01/2017/NĐ-CP ngày 06/01/2017) và Điều 14 của Thông tư liên tịch số 14/2015/TTLT-BTNMT-BTP. UBND xã Trực Thái đã chi cho công tác quản lý đất đai hơn 600 triệu đồng là chưa đảm bảo theo quy định.

Bên cạnh đó, tiến độ lập phương án xử lý các trường hợp sử dụng đất không hợp pháp trên địa bàn xã Trực Thái còn chậm. UBND xã chưa tập trung xử lý 18 trường hợp tự chuyển mục đích sử dụng từ đất nông nghiệp giao ổn định sang đất phi nông nghiệp.

UBND xã xử lý vi phạm hành chính không đúng quy định, gồm: Xác định hành vi vi phạm không đúng, áp dụng Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai đã hết hiệu lực thi hành; lập biên bản vi phạm hành chính và ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính không đúng mẫu quy định; không lưu trữ đầy đủ hồ sơ xử lý vi phạm.

Đối với 08 trường hợp mới phát hiện vi phạm năm 2022, UBND xã mới lập biên bản yêu cầu các hộ tự tháo dỡ công trình mà không lập biên bản vi phạm hành chính, không ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính; vi phạm quy định tại khoản 4 Điều 12 Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012.

Ngoài ra, hộ ông Trần Văn Hà được UBND huyện cho thuê đất làm trang trại chăn nuôi lợn kết hợp với nuôi trồng thủy sản và trồng cây ăn quả nhưng đã tự ý xây dựng các công trình không đúng với mặt bằng tổng thể của dự án nằm trong hồ sơ thuê đất và tự ý chuyển mục đích sử dụng đất không đúng với quyết định cho thuê đất của UBND huyện. Tuy nhiên, UBND xã Trực Thái chậm phát hiện vi phạm, chậm báo cáo UBND huyện đối với hành vi vi phạm của hộ ông Hà; sau khi có báo cáo của UBND xã, UBND huyện Trực Ninh chậm chỉ đạo xử lý vi phạm. Cùng với đó, hồ sơ cho hộ ông Hà thuê đất của UBND huyện Trực Ninh không đồng bộ; dự án và tổng mặt bằng nằm trong hồ sơ thuê đất có diện tích là 9.616 m² nhưng diện tích trong Quyết định cho thuê đất của UBND huyện là 6.575 m².

Trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất xây dựng các công trình nhưng chưa hoàn thiện thủ tục về đất đai, chưa cấp GCNQSD đất, UBND xã Trực Thái chưa tổng hợp báo cáo UBND huyện Trực Ninh báo cáo Sở TN&MT, UBND tỉnh đối với 14 công trình chuyển mục đích sử dụng đất chưa hoàn thiện thủ tục về đất đai; diện tích mở rộng của các trường: Trung học cơ sở xã Trực Thái, Tiểu học xã Trực Thái và trường mầm non khu B là chưa thực hiện theo chỉ đạo của UBND tỉnh tại Văn bản số 375/UBND- VP3 ngày 25/5/2018 yêu cầu UBND các huyện, thành phố rà soát, xây dựng báo cáo đối với các dự án có sử dụng đất để sản xuất kinh doanh phi nông nghiệp, thương mại dịch vụ, dự án đầu tư công trên địa bàn quản lý từ ngày 01/7/2004 đến ngày 25/5/2018.

Trong công tác giải quyết đơn thư, khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai, từ năm 2016 đến tháng 6/2022, xã Trực Thái đã tập trung chỉ đạo giải quyết đơn kiến nghị, phản ánh, tranh chấp đất đai phát sinh trên địa bàn xã; đến nay cơ bản các vụ việc đã được giải quyết xong. Tuy vậy, hồ sơ giải quyết đơn thư, khiếu nại, tố cáo và tranh chấp đất đai năm 2015 chưa được lưu trữ đầy đủ tại UBND xã. UBND xã Trực Thái tổ chức hòa giải tranh chấp đất đai nhưng không thành lập Hội đồng hòa giải; như vậy là thực hiện chưa đúng theo quy định tại khoản 1, khoản 2 Điều 88 của Nghị định số 43/2014/NĐ-CP.  

Để xảy ra những vi phạm này nguyên nhân chủ yếu là do công tác quản lý của UBND xã Trực Thái mà người chịu trách nhiệm chính là Chủ tịch UBND xã, Phó Chủ tịch UBND xã phụ trách chuyên môn, cán bộ địa chính xã tại các thời kỳ để xảy ra khuyết điểm, tồn tại nêu tại Kết luận thanh tra.

Cùng với đó, UBND huyện Trực Ninh, phòng TN&MT huyện Trực Ninh đã không tăng cường công tác quản lý, kiểm tra, giám sát việc thực hiện quản lý, sử dụng đất công ích trên địa bàn xã Trực Thái; không chỉ đạo xã Trực Thái báo cáo đầy đủ các công trình chưa hoàn thiện thủ tục về đất đai để trình UBND tỉnh xem xét, xử lý; còn để xảy ra sai sót trong thẩm định hồ sơ cho hộ ông Trần Văn Hà thuê đất và chưa tập trung chỉ đạo xử lý sai phạm của hộ ông Trần Văn Hà trong quá trình sử dụng đất.

Để khắc phục những vi phạm này, UBND xã Trực Thái cần có biện pháp, kế hoạch chấn chỉnh, tăng cường công tác quản lý, giám sát việc sử dụng đất trên địa bàn xã; trong đó cần khẩn trương khắc phục những khuyết điểm, tồn tại đã nêu tại phần Kết luận như: Tập trung hoàn thiện và lưu giữ đầy đủ hồ sơ, tài liệu đối với việc đấu giá đất cho nhân dân làm nhà ở phục vụ công tác quản lý nhà nước về đất đai theo quy định; đôn đốc, hướng dẫn lập thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ở lần đầu đối với 15 thửa đất còn lại chưa được cấp giấy chứng nhận…  

Đồng thời, UBND huyện Trực Ninh phải khẩn trương kiểm tra, xử lý vi phạm đối với việc sử dụng đất của hộ ông Trần Văn Hà theo đúng quy định của pháp luật, chỉ đạo UBND xã Trực Thái, phòng Tài nguyên và Môi trường huyện và các đơn vị có liên quan thực hiện các nội dung kết luận, kiến nghị của Kết luận thanh tra. Đồng thời, tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân có liên quan đến tồn tại, khuyết điểm đã nêu trong Kết luận thanh tra.