Trong giai đoạn 2015-2023 có 330 doanh nghiệp bất động sản phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ. Thời gian qua, trái phiếu doanh nghiệp bất động sản bộc lộ nhiều vấn đề rất phức tạp, gây nhiều hệ lụy cho người dân và doanh nghiệp. Ảnh minh họa: TTXVN

Đó là một trong những nội dung nhận định của Đoàn Giám sát, Quốc hội Khóa XV tại Báo cáo kết quả giám sát “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội từ năm 2015 đến hết năm 2023”.

Liên quan đến công tác giám sát, thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, xử lý vi phạm pháp luật trong hoạt động kinh doanh bất động sản, Đoàn Giám sát, Quốc hội Khóa XV cho biết:

Thông qua kết quả triển khai 14 cuộc kiểm toán, 01 chuyên đề kiểm toán tại 26 địa phương của Kiểm toán Nhà nước thấy rằng các tồn tại, hạn chế, vi phạm chính trong quản lý thị trường bất động sản chủ yếu liên quan đến: Phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch; giao đất, cho thuê, chuyển mục đích sử dụng đất; xác định giá đất; thủ tục đầu tư xây dựng.

Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị xử lý tài chính về đất 5.379 tỷ đồng (tăng thu, giảm chi ngân sách nhà nước 4.700 tỷ đồng; kiến nghị các địa phương xem xét xử lý 678 tỷ đồng), kiến nghị hủy bỏ, sửa đổi, bổ sung và ban hành mới văn bản quy phạm pháp luật và văn bản quản lý có nội dung không phù hợp với quy định chung của Nhà nước và thực tiễn, kiến nghị chấn chỉnh hoạt động của đơn vị được kiểm toán. Trong tổng số 398 kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước, 187 kiến nghị đã thực hiện, 82 kiến nghị đang thực hiện, 129 kiến nghị chưa thực hiện.

Trong khi đó, Bộ Xây dựng và các cơ quan trực thuộc đã triển khai 325 đoàn thanh tra, kiểm tra, phát hiện một số vi phạm, thiếu sót và kiến nghị xử lý một số vi phạm trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản như: Kinh doanh bất động sản, dự án bất động sản khi chưa đủ điều kiện; hợp đồng mua bán, chuyển nhượng, cho thuê mua bất động sản không đầy đủ thông tin theo quy định; không công khai, công khai không đầy đủ thông tin về bất động sản đưa vào kinh doanh; đầu tư xây dựng chậm tiến độ; bàn giao nhà ở đưa vào sử dụng khi chưa được nghiệm thu theo quy định; chủ đầu tư không báo cáo hoặc báo cáo không đầy đủ tình hình triển khai, kết quả thực hiện dự án, tình hình kinh doanh bất động sản.

Bộ Tài chính đã có 13 kết luận thanh tra tại doanh nghiệp có hoạt động kinh doanh bất động sản, tổng số tiền được kiến nghị xử lý qua thanh tra là 1.182,8 tỷ đồng, (thu nộp vào ngân sách nhà nước 255,7 tỷ đồng, xử lý tài chính khác 999,8 tỷ đồng); 06 kết luận thanh tra có nội dung kiến nghị đối với doanh nghiệp kinh doanh bất động sản được thanh tra trong lĩnh vực thanh tra hành chính, tổng số tiền thuế đã kiến nghị truy thu nộp ngân sách số tiền là 237,4 tỷ đồng (chủ yếu trong việc kê khai và nộp thiếu thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân, xác định sai thuế suất ưu đãi…).

Bộ Công an và Công an các đơn vị, địa phương đã xử lý hành vi đưa thông tin không chính xác, gây tác động tiêu cực đến hoạt động của thị trường tài chính, tín dụng, bất động sản của 51 cá nhân và 02 kênh truyền thông mạng xã hội; trao đổi, phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông, nhà cung cấp dịch vụ mạng rà soát, gỡ bỏ, vô hiệu hóa hơn 1.600 tin, bài có nội dung phức tạp, sai sự thật trên mạng xã hội; đã khởi tố 376 vụ án với 510 bị can có hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động kinh doanh bất động sản, trong đó chủ yếu là các hành vi lợi dụng hoạt động kinh doanh bất động sản để lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Bộ Công an nhận diện những vấn đề phức tạp, hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực bất động sản gồm: Trái phiếu doanh nghiệp bất động sản; kinh doanh loại hình bất động sản nghỉ dưỡng, du lịch; đấu giá quyền sử dụng đất; huy động vốn, bán nhà tại các dự án bất động sản khi chưa đủ điều kiện; vi phạm quy hoạch xây dựng, trật tự xây dựng; tham nhũng trong việc phê duyệt dự án, đấu thầu thi công, thi công các công trình xây dựng, nâng giá qua việc mua bán, nhập khẩu máy móc, thiết bị thi công công trình; vi phạm trong hoạt động đấu thầu; một số doanh nghiệp Nhà nước định giá trị doanh nghiệp không đúng, thấp hơn giá trị thực tế, nhiều tài sản là đất đai, bất động sản có giá trị không được đưa vào để tiến hành cổ phần hóa, liên kết với doanh nghiệp tư nhân sau đó thoái một phần hoặc toàn bộ vốn nhà nước; sai phạm trong đầu tư bất động sản.

Viện Kiểm sát nhân dân các cấp đã thực hành quyền công tố, kiểm sát việc giải quyết các vụ án hình sự liên quan đến dự án bất động sản và nhà ở xã hội đối với 468 vụ án/841 bị can liên quan đến dự án bất động sản và nhà ở xã hội; đã kiểm sát việc xử lý, giải quyết 346 vụ/ 693 bị can; số vụ án cơ quan điều tra tạm đình chỉ điều tra 55 vụ/34 bị can; số vụ án cơ quan điều tra đình chỉ điều tra 03 vụ/01 bị can.

Tòa án nhân dân các cấp đã thụ lý 231 vụ với 840 bị cáo về các tội phạm vi phạm việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội; đã giải quyết, xét xử 226 vụ với 821 bị cáo (đạt tỷ lệ 97,8% về số vụ, 97,7% về số bị cáo).

Trong số 218 vụ với 804 bị cáo đã xét xử, đã xử phạt 23 bị cáo tù chung thân và tử hình, 87 bị cáo tù trên 15 năm đến 20 năm, 169 bị cáo tù trên 7 năm đến 15 năm, 270 bị cáo tù trên 3 năm đến 7 năm, 171 bị cáo tù từ 3 năm trở xuống, còn lại là hình phạt khác.

Tổng số vụ việc phải thi hành án liên quan đến các dự án bất động sản và nhà ở xã hội là 841 vụ việc, tương ứng số tiền phải thi hành là hơn 1.409 tỷ đồng.

Trong đó, 840 vụ việc liên quan đến thi hành dự án bất động sản và 01 vụ việc liên quan đến nhà ở xã hội, tập trung tại tỉnh Long An (649 vụ việc, tương ứng hơn 195 tỷ đồng); thành phố Hồ Chí Minh (159 vụ việc, tương ứng khoảng 803,6 tỷ đồng).

Hiện nay, các cơ quan chức năng đã thi hành án xong đối với 06 vụ việc, tương ứng khoảng 318,68 tỷ đồng (đạt 0,71% về việc; 22,61% về tiền); chưa thi hành xong 835 vụ việc, tương ứng khoảng 1.090,5 tỷ đồng (đạt 99,29% về việc; 77,39% về tiền).

Nhìn chung, những hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực bất động sản có biểu hiện phức tạp và ngày càng tinh vi hơn. Việc nhận diện những hành vi này có ý nghĩa quan trọng để các cơ quan chức năng đề xuất các giải pháp khả thi lấp vào khoảng trống pháp lý, đồng thời có chế tài đủ mạnh để răn đe và xử lý nghiêm khắc các hành vi cố tình vi phạm pháp luật này.