Theo Thanh tra tỉnh Bến Tre, từ ngày 01/7/2014 đến ngày 30/4/2024, UBND tỉnh đã phê duyệt 374 quyết định cho thuê đất với tổng diện tích đất 2.175,54 ha. Qua thanh tra 77 quyết định cho thuê đất của 46 tổ chức đã phát hiện nhiều sai sót.

Phát hiện nhiều hạn chế đối với việc cho thuê đất và sử dụng đất thuê

Cụ thể, Sở TN&MT, tham mưu UBND tỉnh cho thuê đất không phù hợp quy hoạch sử dụng đất (QHSDĐ), kế hoạch sử dụng đất (KHSDĐ) đối với các dự án chưa đảm bảo điều kiện thuê đất do mục đích sử dụng không phù hợp KHSDĐ hàng năm của huyện, Sở TN&MT đề xuất UBND tỉnh chấp thuận cho phép điều chỉnh cục bộ QHSDĐ và cập nhật KHSDĐ của năm tiếp theo để tổ chức được thuê đất thực hiện dự án đầu tư. Hạn chế này đã được Sở TN&MT khắc phục từ năm 2013 đến nay.

Bên cạnh đó, Sở kiểm tra không bao quát và thường xuyên để phát hiện và xử lý kịp thời đối với các trường hợp thực hiện không đúng quy định pháp luật về đất đai của các tổ chức được UBND tỉnh cho thuê đất như:  Sử dụng đất sai mục đích được cho thuê là không đúng quy định tại khoản 1 Điều 170 Luật Đất đai năm 2013 (khoản 1 Điều 31 Luật Đất đai năm 2024).

Không đưa đất vào sử dụng 12 tháng liên tục và chậm tiến độ theo dự án đầu tư được phê duyệt là thực hiện không đúng quy định pháp luật về đất đai theo điểm i khoản 1 Điều 64 Luật Đất đai năm 2013 (khoản 8 Điều 81 Luật Đất đai năm 2024). Hết thời hạn cho thuê đất nhưng tổ chức thuê đất không lập thủ tục xin gia hạn sử dụng đất mà tiếp tục sử dụng đất là không đúng quy định tại điểm a khoản 1 Điều 74 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ (khoản 1 Điều 64 Nghị định số 102/2024/NĐ-CP ngày 30/7/2024 của Chính phủ).

Chánh Thanh tra tỉnh Bến Tre Phạm Minh Hòa phát biểu tại một buổi công bố quyết định thanh tra (Ảnh: CTTĐT.TTTBT)

Thông báo kết luận thanh tra cũng chỉ ra: Hợp tác xã nông nghiệp Phú Ngãi không đăng ký chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa là không đúng quy định tại điểm a khoản 3 Điều 13 Nghị định 94/2019/NĐ-CP ngày 13/12/2019 của Chính phủ; đồng thời, hộ bà Diếp Thị Hoa chiếm sử dụng đất của hợp tác xã thuê chưa được giải quyết.

Thế chấp quyền sử dụng đất, cho thuê lại đất đối với đất thuê trả tiền hàng năm là thực hiện không đúng quy định tại khoản 4 Điều 12 và Điều 175 Luật Đất đai năm 2013 (khoản 7 Điều 11 và Điều 34 Luật Đất đai 2024). Không đúng quy định tại khoản 1 Điều 52 Luật Đất đai năm 2013.

Thông báo Kết luận thanh tra cũng nêu rõ: Cho thuê tài sản gắn liền với đất khi chưa đăng ký quyền sở hữu tài sản là không đúng quy định tại khoản 24 Điều 2 Nghị định số 01/2017/NĐ-CP ngày 06/01/2017 của Chính phủ. Thực chất các tổ chức thuê đất không có nhu cầu trực tiếp sử dụng đất để thực hiện các dự án theo chủ trương đầu tư được UBND tỉnh chấp thuận mà cho thuê tài sản là các công trình trên đất (có sẵn hoặc mới xây dựng) để thu lợi.  Cụ thể, số tiền thu lợi của các tổ chức cho thuê quyền sử dụng đất, tài sản trên đất không đúng quy định pháp luật là hơn 2,1 tỷ đồng (gồm: Công ty Lương thực Bến Tre, Công ty CP Xây dựng và Bảo trì Cầu đường và Văn phòng Công chứng Thạnh Phú).

Chậm tham mưu UBND tỉnh xác định giá đất để thu tiền thuê đất và ký hợp đồng thuê đất đối với các tổ chức đã được UBND tỉnh quyết định cho thuê đất, gồm: Công ty CP Xây dựng Tăng Phúc Khang; Trung tâm Quản lý phà và bến xe Bến Tre; Bệnh viện Nguyễn Đình Chiểu; Bệnh viện Đa khoa khu vực Cù Lao Minh; Đài Phát thanh và Truyền hình Bến Tre; Ban Quản lý chợ thành phố Bến Tre và Ban Quản lý chợ huyện Mỏ Cày Nam. Chậm thực hiện lập thủ tục cho thuê đất đối với các tổ chức sự nghiệp công lập tự chủ tài chính. Đến nay, còn 09 tổ chức chưa lập thủ tục thuê đất.

Thu hồi đất đối với các Công ty vi phạm về Luật Đất đai

Từ những tồn tại hạn chế nêu trên, Chánh Thanh tra tỉnh Bến Tre kiến nghị Chủ tịch UBND tỉnh chỉ đạo: Sở TN&MT, thực hiện đúng quy trình thủ tục cho thuê đất theo quy định của Luật Đất đai năm 2024, Nghị định số 102/2024/NĐ-CP ngày 30/7/2024 của Chính phủ, Quyết định số 2515/QĐ-UBND ngày 24/10/2024 của UBND tỉnh về công bố danh mục 42 thủ tục hành chính trong lĩnh vực đất đai thuộc thẩm quyền giải quyết của Sở TN&MT tỉnh Bến Tre và các quy định pháp luật có liên quan.

Phối hợp với cơ quan tài chính, thuế và các đơn vị có liên quan tham mưu UBND tỉnh xác định giá đất để tính tiền thuê đất đối với các tổ chức đã được UBND tỉnh quyết định cho thuê đất để ký hợp đồng thuê đất. Đồng thời, phối hợp với Cục Thuế xác định và truy thu tiền thuê đất của các tổ chức (Chi nhánh Công ty TNHH Sản xuất giống thủy sản Tuấn Hà, Công ty CP NTS Đồng Tâm, Công ty TNHH MTV Đầu tư và Phát triển Hưng Đức) từ khi sử dụng đất theo chủ trương cho thuê của UBND tỉnh đến khi có quyết định cho thuê đất.

Yêu cầu và hướng dẫn Hợp tác xã nông nghiệp Phú Ngãi đăng ký chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa theo quy định tại Điều 610, Điều 811 Nghị định số 112/2024/NĐ-CP ngày 11/9/2024 của Chính phủ quy định chi tiết về đất trồng lúa; đồng thời kiểm tra và có biện pháp xử lý dứt điểm đối với trường hợp chiếm sử dụng đất của hộ bà Diếp Thị Hoa. Rà soát, hướng dẫn các tổ chức sự nghiệp công lập lựa chọn hình thức thuê đất theo quy định tại khoản 312 Điều 30 Luật Đất đai năm 2024.

Tham mưu UBND tỉnh, thu hồi đất theo quy định tại khoản 8 Điều 81 Luật Đất đai năm 2024 đối với các tổ chức: Công ty CP Đầu tư và thương mại DIC (tại xã Lộc Thuận, huyện Bình Đại); Công ty TNHH thương mại - dịch vụ - chế biến thực phẩm Thành Phát (tại xã Tân Thạch, huyện Châu Thành); DNTN Xăng dầu thủy sản Ngân Phát (xã An Thủy, huyện Ba Tri). Thu hồi đất theo quy định tại điểm d khoản 1 Điều 82 Luật Đất đai năm 2024 đối với Công ty CP Đầu tư Đại Quang Thủy (tại xã Phú Long, huyện Bình Đại). Kết luận thanh tra yêu cầu tổ chức kiểm điểm rút kinh nghiệm và chấn chỉnh đối với những hạn chế, thiếu sót được nêu tại kết luận thanh tra.