Theo Kết luận thanh tra số 179/TB-KLTTr được Thanh tra Bộ Tài chính ban hành ngày 27/02/2025, nhiều vấn đề "nóng" trong quản lý tài chính tại ACV và các đơn vị trực thuộc đã được chỉ ra. Dấu hiệu đáng chú ý nhất là việc hạch toán tăng không đúng chi phí năm 2023 với số tiền hơn 22 tỷ đồng, dẫn đến thiếu thu nhập chịu thuế và phải bổ sung gần 4,5 tỷ đồng tiền thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN). 

Nợ xấu từ các hãng hàng không nội địa tăng mạnh

Kết luận thanh tra cho thấy tình trạng đáng báo động về công nợ giữa ACV và các hãng hàng không trong nước. Tính đến ngày 31/12/2023, các hãng hàng không nội địa đã chậm thanh toán cho ACV số tiền lên tới 5.692 tỷ đồng. Trước năm 2020, các hãng hàng không quốc nội đều thanh toán đúng quy định, không có nợ quá hạn. Tuy nhiên, từ khi đại dịch Covid-19 diễn ra, nhiều đường bay quốc tế, quốc nội phải dừng bay, ảnh hưởng nghiêm trọng đến doanh thu, dòng tiền hoạt động, từ đó ảnh hưởng đến khả năng trả nợ của các hãng.

Tổng công ty cảng hàng không Việt Nam có nợ xấu từ các hãng bay gần 5,7 nghìn tỷ đồng. Ảnh: ITN

Bamboo Airways dẫn đầu danh sách nợ xấu với ACV khi chiếm tới 98,44% tổng số phải thu, tương đương 2.099 tỷ đồng. Tiếp theo là Pacific Airlines với tỷ lệ nợ xấu 95,99%…

Tổng cộng, các hãng hàng không nội địa đã thanh toán cho ACV 16.680 tỷ đồng kể từ đầu năm 2023 đến hết ngày 31/12/2024, nhưng con số nợ xấu vẫn ở mức đáng lo ngại.

Một vấn đề đáng chú ý khác là việc ACV chưa chia cổ tức cho cổ đông, trong đó có cổ đông nhà nước (chiếm 95,4% vốn điều lệ). Theo kết luận thanh tra, tại thời điểm 31/12/2024, lợi nhuận sau thuế chưa phân phối theo Nghị quyết ĐHĐCĐ thường niên năm 2024 là hơn 21,19 nghìn tỷ đồng.

Khoản 17 Điều 2 Nghị định số 140/2020/NĐ-CP quy định rõ phương án phân phối lợi nhuận sau thuế hàng năm tại doanh nghiệp có cổ phần, vốn góp của Nhà nước, trong đó Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ hoặc tổng số cổ phần có quyền biểu quyết phải chia cổ tức, lợi nhuận bằng tiền mặt cho các cổ đông, thành viên góp vốn. Tuy nhiên, đến thời điểm thanh tra, ACV vẫn chưa thực hiện chia cổ tức theo quy định.

Quản lý tài sản kết cấu hạ tầng hàng không còn nhiều bất cập

Theo báo cáo tài chính đã được kiểm toán, tài sản cố định (TSCĐ) của ACV tại ngày 31/12/2023 là 11,71 nghìn tỷ đồng; giá trị tạm tính tài sản KCHTHK nhà nước giao ACV quản lý, khai thác là 3,3 nghìn tỷ đồng; giá trị tạm tính tài sản khác thuộc sở hữu giao ACV quản lý khai thác là 75,1 tỷ đồng. Tuy nhiên, qua thanh tra cho thấy, tại công ty mẹ -ACV, Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất hạch toán thiếu nguyên giá và chi phí khấu hao đối với TSCĐ gần 3 tỷ đồng đủ điều kiện tăng nguyên giá TSCĐ.

Bên cạnh đó, đến thời điểm thanh tra (31/12/2024), Bộ Giao thông vận tải chưa ban hành định mức kinh tế-kỹ thuật bảo trì kết cấu hạ tầng hàng không (KCHTHK) thuộc khu bay theo quy định. ACV cũng chưa tính hao mòn tài sản KCHTHK, dẫn đến việc vi phạm quy định tại Luật Quản lý, sử dụng tài sản công.

Đặc biệt, đối với tài sản KCHTHK do địa phương đầu tư chưa hoàn tất thủ tục điều chuyển sang Bộ Giao thông vận tải như tài sản hình thành từ dự án đường cất hạ cánh số 2 - Cảng hàng không quốc tế Cam Ranh, và các dự án khác tại Cát Bi, Thọ Xuân, ACV chưa tính hao mòn tài sản theo quy định.

Kết luận thanh tra cũng chỉ ra rằng đến thời điểm 31/12/2024, ACV chưa thành lập Quỹ phát triển khoa học và công nghệ theo quy định tại Luật Khoa học và công nghệ số 29/2013/QH13. Theo quy định, doanh nghiệp nhà nước phải trích một tỷ lệ tối thiểu từ thu nhập tính thuế thu nhập doanh nghiệp để lập Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp.

Theo báo cáo của ACV, việc thực hiện trích lập Quỹ phát triển khoa học công nghệ (Quỹ) với giá trị trích lập quỹ (3% - 10% thu nhập tính thuế hàng năm) sẽ rất lớn so với nhu cầu sử dụng quỹ hàng năm tại ACV, tiềm ẩn rủi ro do không sử dụng hết Quỹ khi kết thúc chu kỳ 5 năm. Mặt khác, việc kiểm soát chi của Quỹ chưa được hướng dẫn cụ thể.

Phải bổ sung gần 6 tỷ đồng vào ngân sách nhà nước

Dựa trên kết quả thanh tra, Thanh tra Bộ Tài chính yêu cầu ACV và các đơn vị liên quan phải kê khai điều chỉnh, bổ sung tăng số phải nộp NSNN gần 6 tỷ đồng. Trong đó, thuế thu nhập doanh nghiệp là trên 5,8 tỷ đồng, bao gồm: Công ty mẹ-ACV hơn 4,4 tỷ và Công ty cổ phần Dịch vụ Hàng không sân bay Tân Sơn Nhất (SASCO) là khoảng 1,4 tỷ đồng. Cùng với đó, chênh lệch thu chi hoạt động khai thác tài sản KCHTHK tại Công ty mẹ - ACV là hơn 50,7 triệu đồng.

Ngoài ra, kết luận thanh tra cũng đưa ra hàng loạt kiến nghị biện pháp xử lý, trong đó có việc yêu cầu ACV khẩn trương báo cáo cơ quan đại diện chủ sở hữu, hoàn thiện phương án đầu tư bổ sung vốn nhà nước tại ACV, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét quyết định; báo cáo cơ quan đại diện chủ sở hữu về việc phân phối lợi nhuận; thực hiện phân phối lợi nhuận theo đúng quy định.

Thanh tra Bộ Tài chính kiến nghị ACV và các đơn vị liên quan tiếp tục hoàn thiện phương án đầu tư bổ sung vốn nhà nước tại ACV; thực hiện đối chiếu, xác nhận đầy đủ nợ phải thu, nợ phải trả; có giải pháp quyết liệt thu hồi các khoản nợ quá hạn thanh toán; đẩy mạnh hoạt động sản xuất kinh doanh để nâng cao hiệu quả vốn đầu tư; thành lập Quỹ phát triển khoa học và công nghệ; đồng thời, kê khai điều chỉnh, bổ sung thuế TNDN phải nộp tăng thêm.0

Đối với Bộ Giao thông vận tải, Thanh tra Bộ Tài chính kiến nghị khẩn trương ban hành định mức kinh tế - kỹ thuật bảo trì kết cấu hạ tầng hàng không thuộc khu bay và phối hợp với các bộ, ngành để hoàn thành hồ sơ pháp lý liên quan đến tài sản công hình thành sau đầu tư.