Thanh tra Chính phủ tổ chức công bố công khai Kết luận thanh tra. Ảnh: Huy Trần

Thất bại mục tiêu giảm quá tải bệnh viện

Kết luận Thanh tra số 528/KL-TTCP ngày 28/3/2025 của Thanh tra Chính phủ chỉ ra Bộ Y tế và Ban Quản lý dự án Y tế trọng điểm (Ban YTTĐ) đã cố ý vi phạm pháp luật, từ phê duyệt chủ trương thuê tư vấn nước ngoài thiếu minh bạch, chỉ định thầu trái quy định, đến tổ chức thực hiện gói thầu với sai sót có hệ thống, làm đội chi phí hàng trăm tỷ đồng, gây lãng phí lớn và thất bại mục tiêu giảm quá tải bệnh viện của Đảng và Nhà nước. Đặc biệt, sự sai khác giữa đơn vị tư vấn được trình (VK Architects and Engineers) và đơn vị thực hiện (VK Group) cho thấy dấu hiệu cố ý che giấu, làm trầm trọng thêm vi phạm.

Sai phạm bắt đầu từ khâu phê duyệt chủ trương thuê tư vấn nước ngoài. Bộ Y tế cố ý trình và phê duyệt thuê Công ty VK Group lập dự án đầu tư mà không chứng minh tính cần thiết, không làm rõ năng lực tư vấn trong nước. Đáng chú ý, Thông báo số 417/TB-BYT ngày 9/5/2014 của Bộ trưởng Bộ Y tế chỉ định VK Group thực hiện nhiệm vụ khi chưa qua đấu thầu, trái quy định. Chưa hết, hồ sơ trình phê duyệt ghi tên VK Architects and Engineers, nhưng đơn vị thực hiện lại là VK Group, cho thấy sự thiếu nhất quán và có thể là cố ý đánh tráo danh tính nhà thầu, làm mất tính minh bạch và cạnh tranh.

Trong tuyển chọn phương án kiến trúc, Bộ Y tế tiếp tục vi phạm khi báo cáo không trung thực, không khách quan, không đủ cơ sở và không đảm bảo tính cạnh tranh. Việc lập và thẩm tra chi phí thuê tư vấn nước ngoài cũng không có cơ sở pháp lý, vượt định mức tại Quyết định số 957/QĐ-BXD: giá hợp đồng tư vấn lập dự án cao gấp 5,6 lần (tăng 35,84 tỷ đồng), tư vấn thiết kế cao gấp 2,3 lần (tăng 69,01 tỷ đồng), tổng cộng vượt 104,86 tỷ đồng. Số tiền đã thanh toán vượt định mức khoảng 80 tỷ đồng, gây thiệt hại trực tiếp NSNN, phản ánh sự cố ý làm sai và thiếu trách nhiệm nghiêm trọng.

Bệnh viện Bạch Mai cơ sở 2. Ảnh: ITN

Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức Cơ sở 2. Ảnh: ITN

Nhà thầu không đủ điều kiện, vẫn được chỉ định

Kết luận thanh tra cũng chỉ ra, các gói thầu tư vấn (TV4/2014, TV5/2014, TVBM-04, TVVD-04) đều chứa sai phạm trắng trợn. Với TV4/2014 và TV5/2014, đơn vị lập HSĐX không phải tác giả phương án thiết kế được tuyển chọn, vi phạm điểm d khoản 2 Điều 40 Nghị định 85/2009/NĐ-CP và điểm d khoản 1 Điều 11 Luật Đấu thầu năm 2005. Nhà thầu không đủ điều kiện tham gia, nhưng vẫn được chỉ định thầu. Quá trình đánh giá HSĐX bị cố ý báo cáo sai, làm sai lệch kết quả. Với TVBM-04 và TVVD-04, việc chỉ định thầu thiết kế kiến trúc cho đơn vị không đủ điều kiện, đồng thời làm trái chỉ đạo của Bộ trưởng khi không lập dự toán theo ba phương án.

Gói thầu hỗn hợp XDBM-01 và XDVD-01 càng phơi bày sai phạm nghiêm trọng. KHLCNT và giá gói thầu được phê duyệt khi chưa có thiết kế kỹ thuật hay dự toán không đủ điều kiện phát hành nhưng vẫn được phê duyệt, vi phạm khoản 1 Điều 7 Luật Đấu thầu năm 2013. Hợp đồng ký kết không thuộc loại hình cụ thể theo Nghị định 48/2010/NĐ-CP, thiếu quy định điều chỉnh giá, không có cơ sở thanh toán khi phát sinh, dẫn đến dự án dừng thi công từ tháng 1/2021. Sai phạm ở khâu trước (thuê tư vấn) kéo theo sai phạm ở khâu sau (phân chia gói thầu), tạo hiệu ứng dây chuyền làm tê liệt dự án.

Nguyên nhân chủ quan nằm ở sự thiếu trách nhiệm và cố ý vi phạm của lãnh đạo Bộ Y tế và Ban YTTĐ. Bộ trưởng, Thứ trưởng phê duyệt chủ trương thiếu căn cứ, buông lỏng quản lý, không giám sát.

Ngoài ra, Ban YTTĐ thiếu năng lực, báo cáo sai, không tiếp thu ý kiến thẩm định, để vi phạm lan rộng. Những sai phạm này không chỉ gây lãng phí mà còn làm mất lòng tin của nhân dân, đi ngược chủ trương chăm sóc sức khỏe của Đảng và Nhà nước./.