Giải bài toán tài chính cho Báo Đảng

Tham luận tại Diễn đàn Tổng biên tập 2024, ông Lê Huy Toàn - Tổng biên tập Báo Bình Thuận đặt vấn đề: Tại sao chúng tôi đặt ra câu hỏi Báo chí giải pháp -  Giải bài toán tài chính cho Báo Đảng?

Ông Lê Huy Toàn - Tổng biên tập Báo Bình Thuận . Nguồn ảnh: Congluan.vn

Theo ông Lê Huy Toàn, Báo Bình Thuận là tờ Báo Đảng của một địa phương với chức năng là đơn vị sự nghiệp tự chủ một phần, yêu cầu đặt ra hiện nay là vừa làm tốt nhiệm vụ chính trị và truyền thông chính sách song vừa phải có nguồn thu. Nguồn thu chính là vấn đề khá nan giải đối với các cơ quan báo chí chính thống, đặc biệt là Báo Đảng bởi tính chất “khô khan” cũng như sự ràng buộc nhiều yếu tố khác nhau mang tính nguyên tắc mà cơ quan ngôn luận trực thuộc Đảng bộ phải thực hiện.

Đối với Báo Bình Thuận thì mọi hoạt động của các số báo đều tập trung xoay quanh trục truyền thông chính sách. Hiện nay Báo Bình Thuận đã phối hợp thực hiện nhiều gói tuyên truyền trên các lĩnh vực. Nổi lên như những chính sách về các chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số, giảm nghèo bền vững, giảm nghèo thông tin, suy dinh dưỡng trẻ em, bảo hiểm xã hội, an ninh trật tự giao thông, khuyến công… "Những bài truyền thông chính sách này, Báo Bình Thuận đều đăng trên báo giấy rồi chuyển lên báo điện tử hoặc ngược lại, tùy yêu cầu của bên cần tuyên truyền và cả vấn đề cần nhanh, kịp với các báo thường trú khác và mạng xã hội", ông Toàn cho biết.

Đáng chú ý, theo ông Lê Huy Toàn, trong phát huy vai trò truyền thông chính sách, Báo Bình Thuận thực hiện tốt nhiệm vụ định hướng, dẫn dắt công chúng hiểu đúng nghĩa trong nhiều vụ việc nóng xảy ra tại tỉnh. Khi sự thật được lan rộng, những thông tin sai, đơm đặt trên mạng sau đó tự “biến mất”. Qua những vụ việc như thế, Báo Bình Thuận nâng thêm vị thế cũng như tầm quan trọng của báo địa phương. Cũng từ đó, việc tăng nguồn thu cho báo được thuận lợi hơn, mở thêm được nhiều gói tuyên truyền không chỉ trong lĩnh vực nhà nước mà còn ở lĩnh vực doanh nghiệp…

Bên cạnh mặt được trên, Tổng biên tập Báo Bình Thuận cho biết không phải lúc nào trên Báo cũng có những bài viết đáp ứng yêu cầu của báo chí giải pháp nên đã từng có những bài viết mang lại tác dụng ngược. Đó là gặp phải sự phản ứng từ “nhân vật” trong bài báo và lan rộng hơn là dư luận xã hội. … "Sau khi xử lý truyền thông những tình huống trên, Báo Bình Thuận đều rút kinh nghiệm, nhờ vậy, càng ngày những bài viết phân tích vấn đề chặt chẽ, chỉ ra nguyên nhân, đề ra giải pháp đối với vấn đề nóng, nhiều tranh cãi, tạo sự đồng tình lớn trên mạng xã hội cũng ngày càng nhiều lên", ông Toàn cho biết.

Báo chí giải pháp là cấp độ khó cao nhất

Ông Phạm Mạnh Hùng - Phó Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam cho rằng, ở góc độ chuyên môn, với các cấp độ của thông tin là việc đưa tin - thông tin sâu, cung cấp thêm dữ liệu - phân tích, bình luận dự báo sự kiện, thì có thể tạm gọi báo chí giải pháp là cấp độ khó cao nhất, đòi hỏi trình độ chuyên môn làm báo rất cao, phông kiến thức phong phú và đa dạng, khả năng tổng hợp và xử lý nhuần nhuyễn, sắc xảo.

Ông Phạm Mạnh Hùng - Phó Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam.

Một là, nhận thức của tòa soạn, ban biên tập, tổng biên tập. Bất kỳ một tổ chức nào vai trò của người đứng đầu cũng quan trọng nhất, nhận thức của tổng biên tập, người đứng đầu cơ quan báo chí trong việc ưu tiên chuyển đổi sang các nội dung có tính giải pháp quyết định đến việc thay đổi tư duy làm việc của tòa soạn, từng thành viên ban biên tập.

Thứ hai, trình độ của phóng viên, biên tập viên và những người trực tiếp tham gia vào quá trình sản xuất nội dung. Theo ông Phạm Mạnh Hùng, không nên hiểu hoặc đánh đồng những tác phẩm báo chí có tính giải pháp với các công trình nghiên cứu khoa học, các bài luận khô khan. Báo chí suy cho cùng vẫn là những câu chuyện có thật được trình bày một cách hấp dẫn. Một tác phẩm báo chí cũng không nên có tham vọng giải quyết được tất cả các vấn đề, các nhà báo chỉ là những người trình bày, gợi mở những hướng ra từ kết quả thu thập xử lý thông tin, phỏng vấn các nhân vật.

Thứ ba là nguồn lực tài chính, công nghệ.

Thứ tư là chính sách, vấn đề bản quyền.

Cuối cùng, theo ông Phạm Mạnh Hùng, để báo chí giải pháp phát triển cần giải quyết vấn đề cơ chế, tài chính. Trong đó, có cơ chế đặt hàng, đấu thầu, Nghị quyết 19-NQ/TW về tiếp tục đổi mới và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập.

Để thực sự là “báo chí giải pháp”

Để thực sự là báo chí giải pháp, ông Nguyễn Anh Vũ - Tổng biên tập báo Văn hóa cho rằng, báo chí giải pháp là một phương thức tiếp cận tiên tiến để đưa thông tin về phát triển xã hội đến với người đọc, không đơn thuần chỉ là một xu hướng mới trong lĩnh vực truyền thông. Báo chí giải pháp trở thành một công cụ quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển bền vững của xã hội và mở ra con đường phát triển cho chính nó là nhờ vào ưu thế tìm kiếm và đề xuất các giải pháp hiệu quả.

Ông Nguyễn Anh Vũ - Tổng biên tập báo Văn hóa.

"Chính vì vậy, người làm báo chí giải pháp cần phải có một tư duy đổi mới, tích cực, có bản lĩnh chính trị vững vàng, tuân thủ nghiêm túc quy trình tác nghiệp, thành thạo trong việc tiếp cận, sử dụng công nghệ để tạo ra các nội dung đa phương tiện, nâng cao năng lực ngôn ngữ để truyền tải thông tin một cách hấp dẫn, để sáng tạo ra các tác phẩm báo chí giải pháp thực sự có giá trị. Một yếu tố quan trọng không thể thiếu đó là sự hỗ trợ, khuyến khích cũng như việc quan tâm, đào tạo, đầu tư nguồn nhân lực, công nghệ, chiến lược xây dựng nội dung từ các tòa soạn", ông Vũ nhấn mạnh.

Cũng theo ông Nguyễn Anh Vũ, báo chí giải pháp không chỉ đơn thuần là việc đưa ra vấn đề, mà còn tìm kiếm và đề xuất cách giải quyết. Điều đó đòi hỏi bên cạnh việc đưa ra các giải pháp, người viết cần phải thể hiện được sự sáng tạo, đột phá trong cách đặt vấn đề, trong nghệ thuật dẫn dắt câu chuyện, trong cấu trúc thông tin, trong kết cấu bài viết để tạo sự độc đáo, thú vị và hấp dẫn. Muốn “vận hành” tốt kỹ năng này, bên cạnh sự sáng tạo các nhà báo cần phải trau dồi năng lực tìm kiếm thông tin chi tiết về các giải pháp.

Cùng với đó, cần phải tìm hiểu kỹ lưỡng, cẩn trọng, có sự tham khảo nhiều chiều với những người am hiểu chuyên sâu đối với các lĩnh vực được đề cập nhằm cung cấp những thông tin chính xác, có giá trị về các giải pháp xử lý, giải quyết các vấn đề đặt ra.

Ông Nguyễn Anh Vũ cũng nhấn mạnh việc nghiên cứu kỹ lưỡng, tìm kiếm, xác minh các giải pháp đã và đang được thực hiện, triển khai thành công cũng là một năng lực cần có của các nhà báo khi thực hiện một bài viết báo chí giải pháp. Bên cạnh đó cũng cần có công cụ để rà quét, đo đếm mức độ hiệu quả của các giải pháp.

"Để có những góc nhìn đa diện, đa chiều, người viết cần phải có sự tham vấn của các chuyên gia, những người thực hiện giải pháp và cả những đối tượng, thành phần chịu sự tác động trực tiếp từ các giải pháp. Để đảm bảo tính chính xác, chân thực của bài viết, người viết cần có một quá trình thực tế để thu thập thông tin, luôn nâng cao kỹ năng phân tích, phản biện, kiểm chứng thông tin để hạn chế những đánh giá phiến diện, một chiều khi minh chứng những hiệu quả thực sự của giải pháp", Tổng biên tập báo Văn hóa nêu rõ.

Đặc biệt, ông Nguyễn Anh Vũ nhấn mạnh: Qua những gì thực tế đang diễn ra, báo chí rất cần một sự thay đổi với việc tập trung vào các nỗ lực giải quyết vấn đề cũng như các bài học từ thành công và thất bại. "Báo chí giải pháp chính là “lối thoát” để báo chí trở nên chính xác và hoàn thiện hơn. Và đó cũng chính là sự khẳng định lại những giá trị đích thực, bền vững của báo chí truyền thống", ông Vũ khẳng định…