Nhiều kết quả quan trọng trong xây dựng, hoàn thiện pháp luật

Năm 2023, Chính phủ đã tổ chức 10 phiên họp chuyên đề xây dựng pháp luật, cho ý kiến 49 nội dung quan trọng, trong đó có 23 Đề nghị xây dựng luật, pháp lệnh; 14 dự án Luật; tiếp thu ý kiến Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đối với 03 dự án luật và 9 nội dung khác. Chính phủ đã ban hành 90 nghị định, 222 nghị quyết; Thủ tướng Chính phủ đã ban hành 33 quyết định quy phạm pháp luật; tổ chức rà soát khối lượng lớn văn bản quy phạm pháp luật theo Nghị quyết 101 của Quốc hội (22 lĩnh vực trọng tâm và trên 500 văn bản) góp phần tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, điểm nghẽn, khơi thông nguồn lực cho phát triển kinh tế xã hội, được Quốc hội ghi nhận, đánh giá cao. Tiến độ xây dựng các dự án được bảo đảm, chất lượng các dự án được nâng lên.

Để đạt được kết quả nêu trên, Chính phủ, các bộ, ngành đã nỗ lực, cố gắng rất lớn trong năm 2023. Tuy nhiên, công tác xây dựng thể chế, pháp luật cần tiếp tục được coi trọng, đổi mới và dành nhiều nguồn lực hơn nữa. Trong thời gian tới, Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tiếp tục tập trung vào các nội dung: (1) Tăng cường vai trò người đứng đầu, bộ trưởng, trưởng ngành trực tiếp chỉ đạo công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế trong lĩnh vực quản lý; (2) Tăng cường kỷ luật, kỷ cương, phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong xây dựng chính sách, bảo đảm tiến độ, chất lượng xây dựng, trình dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật; (3) Tiếp tục rà soát, kịp thời sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật, nâng cao năng lực phản ứng chính sách trong bối cảnh tình hình mới, tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy tăng trưởng, phát triển; (4) Đầu tư nguồn lực, cơ sở vật chất cho công tác thể chế; (5) Bổ sung, nâng cao chất lượng cán bộ, công chức làm công tác pháp chế; có chế độ, chính sách ưu đãi phù hợp; (6) Rà soát, cắt giảm tối đa thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp; giảm tối đa chi phí đầu vào để tăng tính cạnh tranh; (7) Tập trung phân cấp, phân quyền gắn với phân bổ nguồn lực, tăng cường năng lực cấp dưới, thiết kế công cụ kiểm tra, giám sát; (8) Chú trọng, tăng cường cho công tác xây dựng, ban hành, trình ban hành các văn bản quy định chi tiết thi hành luật, pháp lệnh, không để xảy ra tình trạng nợ ban hành văn bản quy phạm pháp luật; (9) Tăng cường sự phối hợp giữa các bộ, ngành, cơ quan; phối hợp chặt chẽ, chia sẻ, lắng nghe ý kiến của các cơ quan, Ủy ban của Quốc hội, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội; lắng nghe ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học, người làm công tác thực tiễn, ý kiến của nhân dân và tiếp thu, chắt lọc kinh nghiệm quốc tế áp dụng phù hợp vào điều kiện, hoàn cảnh đất nước; (10) Bộ Tư pháp đẩy nhanh tiến độ tổng kết, đề xuất sửa đổi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật theo hướng đổi mới, đơn giản hóa quy trình xây dựng pháp luật; tăng cường phân cấp, phân quyền gắn với phân bổ nguồn lực, cải cách thủ tục hành chính ngay trong quá trình xây dựng pháp luật; ...

Tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi)

Tại Phiên họp chuyên đề xây dựng pháp luật tháng 12 năm 2023, Chính phủ đã dành nhiều thời gian thảo luận, xem xét, cho ý kiến đối với đề nghị xây dựng Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi). Theo đó, Chính phủ đánh giá cao Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (Ngân hàng Nhà nước), Bộ Công an, Bộ Tư pháp, Văn phòng Chính phủ, các cơ quan liên quan đã tích cực phối hợp với các cơ quan của Quốc hội nghiên cứu, giải trình, tiếp thu ý kiến Đại biểu Quốc hội, ý kiến của các cơ quan, tổ chức, cá nhân, chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi).

Chính phủ cơ bản thống nhất với các nội dung giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật như đề xuất của Ngân hàng Nhà nước tại Tờ trình số 166/TTr-NHNN ngày 21 tháng 12 năm 2023. Chính phủ giao Ngân hàng Nhà nước tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện dự thảo văn bản ý kiến của Chính phủ đối với các nội dung giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) với các yêu cầu sau:

- Dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) phải bảo đảm có đủ cơ sở pháp lý điều chỉnh các hoạt động của tổ chức tín dụng; bảo đảm sự phát triển lành mạnh, bền vững của các tổ chức tín dụng, phục vụ sự phát triển của đất nước.

- Các nội dung giải trình, tiếp thu, chỉnh lý cần được phân tích sâu, thuyết phục, nêu rõ cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn của sự cần thiết ban hành các quy định tại dự thảo Luật, tháo gỡ được các khó khăn, vướng mắc trong hoạt động thực tiễn của các tổ chức tín dụng, ngăn chặn tình trạng sở hữu chéo, lợi dụng chính sách của Nhà nước để tham nhũng, tiêu cực, thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật khác; bảo đảm an ninh tiền tệ, lợi ích của quốc gia, lợi ích dân tộc, quyền và lợi ích hợp pháp của các cá nhân, tổ chức liên quan.

- Tăng cường vai trò quản lý nhà nước của Ngân hàng Nhà nước, nhiệm vụ, quyền hạn của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước trong việc kiểm soát hoạt động của các tổ chức tín dụng nhằm bảo đảm công tác quản lý nhà nước, bảo đảm an ninh tiền tệ.

- Quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của Ban kiểm soát trong các tổ chức tín dụng, bảo đảm tính độc lập, tự chịu trách nhiệm trước pháp luật của Ban kiểm soát khi thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định.

Đối với các vấn đề cụ thể được nêu tại Tờ trình số 166/TTr-NHNN của Ngân hàng Nhà nước, Chính phủ cơ bản thống nhất với đề xuất của Ngân hàng Nhà nước. Yêu cầu Ngân hàng Nhà nước rà soát kỹ lưỡng để bảo đảm đồng bộ, thống nhất, hiệu lực, hiệu quả, khả thi, có công cụ kiểm soát chặt chẽ hoạt động của ngân hàng, phòng ngừa rủi ro và bảo đảm an toàn hệ thống các tổ chức tín dụng, an ninh tài chính tiền tệ quốc gia.

Đối với các vấn đề như: Thẩm quyền quy định phân loại nhóm nợ, xử lý rủi ro; thẩm quyền quyết định khoản vay đặc biệt có lãi suất 0%/năm, Chính phủ yêu cầu Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu, quy định tại dự thảo Luật về thẩm quyền của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước quyết định những nội dung này do đây là vấn đề chuyên ngành, thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Đồng thời, nghiên cứu, quy định trong dự thảo Luật thẩm quyền quyết định giới hạn cấp tín dụng theo hướng bảo đảm sự linh hoạt của Chính phủ trong quản lý, điều hành hoạt động cấp tín dụng; quy định nguyên tắc trong dự thảo Luật, lộ trình cụ thể thực hiện theo quy định của Chính phủ.

Về các ý kiến khác của Thành viên Chính phủ, Chính phủ yêu cầu Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu, giải trình, tiếp thu đầy đủ, bảo đảm việc quy định về xử lý tài sản bảo đảm là dự án bất động sản trước thời điểm Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) có hiệu lực, bảo đảm tính khả thi, thuận lợi cho hoạt động huy động vốn của các doanh nghiệp và hoạt động tín dụng của các tổ chức tín dụng; bỏ các Điều 188, 190 và 192 dự thảo Luật về xử lý tài sản bảo đảm.

Tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện dự án Luật Đất đai (sửa đổi)

Dự án Luật Đất đai (sửa đổi) đã được Chính phủ trình Quốc hội tại 03 Kỳ họp quốc hội. Quốc hội đã cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 4, 5 và 6 (năm 2022, 2023). Chính phủ đã tiếp thu ý kiến Đại biểu Quốc hội theo đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Cũng tại phiên họp chuyên đề xây dựng pháp luật tháng 12 năm 2023, Chính phủ đã thảo luận, xem xét, cho ý kiến đối với đề nghị xây dựng dự án Luật Đất đai.

Chính phủ đánh giá, Dự án Luật Đất đai (sửa đổi) là dự án khó, phức tạp, có nhiều chính sách quan trọng, nhạy cảm, có nhiều ý kiến khác nhau trong quá trình góp ý, hoàn thiện. Chính phủ giao Bộ Tài nguyên và Môi trường tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý hoàn thiện dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), thể chế hóa đầy đủ các đường lối, chủ trương của Đảng về các chính sách có liên quan đến nội dung dự thảo Luật, nhất là chủ trương tại Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Khóa XIII về tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo điều kiện đưa nước ta thành nước phát triển có thu nhập cao. Nội dung tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính đồng bộ của hệ thống pháp luật, thực hiện nghiêm túc chủ trương phân cấp, phân quyền, cải cách thủ tục hành chính của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; rà soát kỹ lưỡng, bảo đảm tính thống nhất giữa Luật Đất đai với các luật có quy định liên quan, nhất là thống nhất các quy định, thủ tục về cùng một vấn đề.

Về một số vấn đề còn ý kiến khác nhau, Bộ Tài nguyên và Môi trường tiếp thu, giải trình làm rõ ý kiến của các Thành viên Chính phủ và thiết kế các quy định cụ thể về các vấn đề:

(1) Về đối tượng được sử dụng đất quốc phòng, an ninh kết hợp với hoạt động lao động sản xuất, xây dựng kinh tế (điểm b khoản 1 Điều 201) và quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp quân đội, công an khi sử dụng đất quốc phòng, an ninh kết hợp với hoạt động lao động sản xuất, xây dựng kinh tế (điểm h khoản 3 Điều 201) hoàn thiện theo hướng cho phép sử dụng đất quốc phòng, an ninh kết hợp với hoạt động lao động sản xuất, xây dựng kinh tế và quy định chặt chẽ quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp quân đội, công an khi sử dụng đất quốc phòng, an ninh kết hợp với hoạt động lao động sản xuất, xây dựng kinh tế. Giao Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp Bộ Quốc phòng, Bộ Công an thực hiện Kết luận của Chủ tịch Quốc hội để hoàn thiện về nội dung này.

(2) Về nội dung phương pháp định giá đất và trường hợp, điều kiện áp dụng từng phương pháp (Điều 158): Giao Bộ Tài nguyên và Môi trường hoàn thiện dự thảo Luật theo hướng quy định rõ các phương pháp xác định giá đất; trường hợp, điều kiện áp dụng các phương pháp định giá đất; đồng thời giao Chính phủ quy định chi tiết tại Nghị định hướng dẫn thi hành, bảo đảm rõ ràng, công khai, minh bạch, hài hòa lợi ích của Nhà nước, người sử dụng đất và nhà đầu tư.

(3) Về việc sử dụng đất để thực hiện dự án nhà ở thương mại (Điều 122 và 127): Giao Bộ Tài nguyên và Môi trường tiếp thu ý kiến Thành viên Chính phủ, chỉnh lý quy định này phù hợp với chủ trương tại Nghị quyết số 18-NQ/TW về “Tiếp tục thực hiện cơ chế tự thỏa thuận giữa người dân và doanh nghiệp trong chuyển nhượng quyền sử dụng đất để thực hiện các dự án đô thị, nhà ở thương mại” và phù hợp với thực tiễn.

(4) Về Quỹ phát triển đất (Điều 115): Giao Bộ Tài nguyên và Môi trường tiếp thu, hoàn thiện các quy định về Tổ chức phát triển quỹ đất và Quỹ phát triển đất tại dự thảo Luật nhằm tạo quỹ đất và phát triển quỹ đất phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, thể chế đầy đủ quan điểm của Nghị quyết số 18-NQ/TW về “Thực hiện việc giao đất, cho thuê đất chủ yếu thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án có sử dụng đất”, “tạo lập, quản lý, khai thác quỹ đất, thực hiện tốt nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất”.

(5) Về sửa đổi, bổ sung Luật Đầu tư công liên quan đến quy định tách nội dung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thành dự án độc lập: Giao Bộ Tài nguyên và Môi trường hoàn thiện quy định về các trường hợp tách việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập, phù hợp với chủ trương của Nghị quyết 18-NQ/TW về “Tiếp tục thực hiện thí điểm và sớm tổng kết chủ trương tách dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư ra khỏi dự án đầu tư để thực hiện trước”.

Đồng thời, giao Bộ Tài nguyên và Môi trường tiếp tục tiếp thu ý kiến Thành viên Chính phủ nhất là ý kiến của các bộ, ngành có liên quan về: Đấu giá, thi hành án; quy hoạch, thủ tục đấu thầu, giao đất, cho thuê đất gắn với quy trình phê duyệt dự án đầu tư, dự án đầu tư công, tách dự án bồi thường, giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập; các trường hợp định giá đất và phương pháp định giá đất, tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, quỹ phát triển đất; thế chấp tài sản là nhà ở, dự án bất động sản; đất quốc phòng, an ninh; quy hoạch lâm nghiệp, chuyển đổi đất rừng, đất nông nghiệp...; phối hợp với Bộ Tư pháp về tính thống nhất của hệ thống pháp luật đề xuất sửa đổi, bổ sung của các luật khác tại dự thảo Luật.

Bộ Tài nguyên và Môi trường khẩn trương tiếp thu ý kiến của các Thành viên Chính phủ về các đề xuất tiếp thu, chỉnh lý, thể hiện đầy đủ nội dung tiếp thu trong dự thảo Luật nhằm tháo gỡ các vướng mắc trên thực tế, hoàn thiện cơ chế, chính sách về đất đai thông thoáng, tạo điều kiện các hoạt động sản xuất, kinh doanh và phát triển kinh tế xã hội; đồng thời, có cơ chế quản lý, kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ, tránh thất thoát tài sản nhà nước, phòng chống tiêu cực, lợi ích nhóm, bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan của Quốc hội trong quá trình tiếp thu, chỉnh lý, tạo sự đồng thuận khi trình Quốc hội dự án Luật này vào tháng 01 năm 2024.

Cùng với 2 dự án Luật nêu trên, Chính phủ cũng đã thảo luận, xem xét, cho ý kiến đối với 05 dự án Luật khác gồm:  Luật Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ; Luật Dẫn độ; Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù; Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc; Pháp lệnh Quản lý, bảo vệ Khu Di tích Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh; Luật Tương trợ tư pháp về dân sự; Luật Quản lý phát triển đô thị.  Chính phủ đánh giá cao các Bộ: Công an, Quốc phòng, Tư pháp, Xây dựng, Tài nguyên và Môi trường và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trong việc chuẩn bị, trình Chính phủ các dự án luật, đề nghị xây dựng luật, pháp lệnh; Bộ Tư pháp, Văn phòng Chính phủ đã thực hiện nghiêm túc vai trò của cơ quan thẩm định, thẩm tra, có ý kiến tham mưu độc lập, chất lượng; các Thành viên Chính phủ có nhiều ý kiến tâm huyết, với tinh thần trách nhiệm cao.