Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành phiên họp. Ảnh: Hồ Long

Bảo đảm công bằng, tránh phát sinh cơ chế xin - cho

Các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tán thành với sự cần thiết xây dựng dự thảo Nghị quyết để thể chế hóa chủ trương của Đảng, tăng thêm điều kiện tiếp cận đất đai cho phát triển nhà ở thương mại, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, tăng nguồn cung cấp của nhà ở, đáp ứng nhu cầu của người dân.

Đặc biệt, nội dung của dự thảo Nghị quyết đã thể chế hoá quan điểm, chủ trương của Đảng tại Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao.

Tại khoản 1, Điều 1 của dự thảo Nghị quyết quy định, việc thí điểm thực hiện dự án nhà ở thương mại thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất hoặc đang có quyền sử dụng đất sẽ tiến hành trên phạm vi toàn quốc.

Đại biểu Quốc hội Trần Văn Tiến (Vĩnh Phúc) phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Tán thành với quy định này, ĐBQH Trần Văn Tiến (Vĩnh Phúc) cho rằng, phạm vi thực hiện trên toàn quốc là phù hợp vì sẽ bảo đảm tính công bằng cho tất cả các tỉnh, thành phố có nhu cầu phát triển nhà ở thương mại, tránh phát sinh cơ chế xin - cho.

Nhưng, đại biểu cũng nhận thấy, tại khoản 4, Điều 1 của dự thảo Nghị quyết quy định “tổ chức kinh doanh bất động sản thực hiện quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất theo quy định tại Nghị quyết này và quy định của pháp luật về đất đai” là rất khó thực hiện, bởi khi thực hiện theo quy định luật đất đai thì phải tiến hành đấu thầu hoặc đấu giá quyền sử dụng đất.

Theo quy định của Luật Đất đai hiện hành, việc thực hiện dự án nhà ở thương mại thông qua thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất chỉ trong một trường hợp duy nhất là trên đất ở.

Do vậy, các ĐBQH cơ bản đánh giá cao việc dự thảo Nghị quyết mở rộng áp dụng với ba trường hợp là với đất nông nghiệp; đất phi nông nghiệp không phải đất ở; đất ở và đất khác trong cùng thửa đất đối với trường hợp thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất.

Đại biểu Quốc hội Mai Văn Hải (Thanh Hóa) phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Nhưng, với dự án nhà ở thương mại thực hiện thông qua thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất nông nghiệp và đất phi nông nghiệp không phải là đất ở, ĐBQH Mai Văn Hải (Thanh Hóa) đề nghị, phải có quy định chặt chẽ hơn để bảo đảm an ninh lương thực, duy trì diện tích đất lúa ở mức 3,5 triệu ha đến năm 2030.

Tuy nhiên, các ĐBQH Trịnh Xuân An (Đồng Nai), Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp)... cho rằng, với quy định về tiêu chí lựa chọn dự án thực hiện thí điểm và về trình tự, thủ tục thực hiện những dự án này tại Điều 3, Điều 4 của dự thảo Nghị quyết, thì chắc chắn sẽ không xảy ra tình trạng lấy đất lúa, đất nông nghiệp tràn lan để thực hiện dự án nhà ở thương mại.

Đại biểu Quốc hội Trịnh Xuân An (Đồng Nai) phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Theo đại biểu Trịnh Xuân An, cách thiết kế của dự thảo Nghị quyết khá hợp lý khi xác định triển khai thực hiện trên phạm vi toàn quốc nhưng phải đáp ứng các tiêu chí, điều kiện được quy định cứng tại Nghị quyết. Và, với quy định tại Điều 3 yêu cầu “phải gắn với quy hoạch đô thị” thì chắc chắn dự án nhà ở thương mại chỉ có thể thực hiện ở khu vực đô thị, đại biểu lưu ý.

Đất có nguồn gốc từ đất quốc phòng, đất an ninh có phải lấy ý kiến?

ĐBQH Nguyễn Minh Tâm (Quảng Bình) nhận thấy, tại khoản 3 Điều 3 dự thảo Nghị quyết quy định, đối với diện tích đất quốc phòng, đất an ninh đã được quy hoạch đưa ra khỏi đất quốc phòng, đất an ninh, phù hợp với quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị, chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở thì ưu tiên giao Bộ Quốc phòng, Bộ Công an tổ chức thực hiện dự án nhà ở thương mại để bán cho cán bộ, chiến sĩ thuộc lực lượng vũ trang theo quy định của pháp luật và không phải thực hiện sắp xếp, xử lý tài sản công theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Minh Tâm (Quảng Bình) phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Cho rằng việc dự thảo Nghị quyết không giới hạn điều kiện với những dự án nêu trên là quá rộng, đại biểu Nguyễn Minh Tâm đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo tổ chức đánh giá, khảo sát nhu cầu sử dụng đất làm nhà ở nói chung và nhu cầu sử dụng nhà ở thương mại nói riêng trong lực lượng quản lý của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an để tham mưu Chính phủ trình Quốc hội quy định hợp lý, bảo đảm việc sử dụng đất hợp lý, phù hợp với nhu cầu và hiệu quả trên thực tế.

Cùng về nội dung này, đại biểu Trần Văn Tiến nhận thấy, tại khoản 3, Điều 3 quy định “đối với diện tích đất quốc phòng, đất an ninh đã được quy hoạch đưa ra khỏi đất quốc phòng, đất an ninh, phù hợp với quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị, chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở thì ưu tiên giao Bộ Quốc phòng, Bộ Công an tổ chức thực hiện dự án nhà ở thương mại”. Đại biểu cho rằng, cần bổ sung điều kiện khi Bộ Quốc phòng, Bộ Công an có nhu cầu về phát triển nhà ở thương mại thì được ưu tiên thực hiện.

Quang cảnh phiên họp. Ảnh: Hồ Long

Đại biểu Nguyễn Minh Tâm cho rằng, tại khoản 2 Điều 4, dự thảo Nghị quyết quy định “Đối với trường hợp khu đất thực hiện dự án nhà ở thương mại thông qua hình thức nhận quyền sử dụng đất có diện tích đất có nguồn gốc từ đất quốc phòng, đất an ninh để thực hiện dự án nhà ở thương mại phù hợp với quy hoạch sử dụng đất để phát triển nhà ở đã được phê duyệt thì phải có văn bản chấp thuận của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an".

Với quy định này, đại biểu lưu ý, trên thực tế có những khu vực, diện tích đất trước đây có nguồn gốc từ đất quốc phòng, an ninh, nhưng qua quá trình thực hiện, thay đổi quy hoạch hoặc trên cơ sở nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội khu vực hoặc diện tích đất này hiện nay đã được quy hoạch vào mục đích khác, không phải là đất quốc phòng - an ninh (thậm chí đã được giao để sử dụng vào mục đích khác).

Vậy quy định như dự thảo là “có diện tích đất có nguồn gốc từ đất quốc phòng, đất an ninh” phải có văn bản chấp thuận của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an liệu có phù hợp không? - đại biểu Nguyễn Minh Tâm đặt câu hỏi và đề nghị, cơ quan chủ trì soạn thảo cân nhắc quy định.

Tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đỗ Đức Duy đã giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu.