Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 74/NQ-CP ngày 07/4/2025 về Kế hoạch thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính (ĐVHC) và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp (Kế hoạch). Mục đích chính của Kế hoạch là tổ chức quán triệt và thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các Kết luận số 127-KL/TW, 130-KL/TW, 137-KL/TW và Công văn số 43-CV/BCĐ của Trung ương Đảng. Điều này nhằm tạo sự thống nhất trong nhận thức và hành động của cán bộ, công chức, viên chức và người lao động ở các cấp, đồng thời tạo sự đồng thuận, ủng hộ của nhân dân và dư luận xã hội.

Lộ trình chi tiết và sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành

Kế hoạch cũng xác định rõ lộ trình và các công việc cụ thể cần thực hiện trong từng giai đoạn, đảm bảo phù hợp với thực tiễn để đạt được các mục tiêu, yêu cầu và nhiệm vụ đã đề ra. Một điểm quan trọng khác là phân công rõ nhiệm vụ, trách nhiệm và sự phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương và các cơ quan liên quan trong quá trình chỉ đạo và tổ chức thực hiện.

Một trong những nhiệm vụ và giải pháp then chốt của Kế hoạch là hoàn thiện chính sách, pháp luật và các văn bản hướng dẫn để làm cơ sở cho việc sắp xếp ĐVHC và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Các bộ, ngành trung ương, căn cứ chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của mình, sẽ chủ động đề xuất, trình cấp có thẩm quyền ban hành hoặc tự ban hành các văn bản quy phạm pháp luật và văn bản hướng dẫn liên quan đến việc sắp xếp ĐVHC, kết thúc hoạt động của ĐVHC cấp huyện và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Mục tiêu là đảm bảo hoạt động thông suốt, không gián đoạn và không có khoảng trống pháp lý sau khi sắp xếp. Thời gian hoàn thành công việc này là trước ngày 30/6/2025.

Các Bộ, cơ quan ngang Bộ sẽ chủ trì rà soát nhiệm vụ, quyền hạn, thẩm quyền và thủ tục hành chính của chính quyền cấp huyện thuộc lĩnh vực quản lý của mình, cũng như các nội dung có thể phân cấp từ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng xuống chính quyền địa phương cấp tỉnh, cấp xã.

Trên cơ sở đó, các bộ, ngành sẽ chủ động ban hành theo thẩm quyền hoặc đề xuất, báo cáo Chính phủ ban hành văn bản đối với các quy định khác luật, nghị quyết của Quốc hội, nghị quyết, pháp lệnh của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Thời gian hoàn thành cũng là trước ngày 30/6/2025.

Chính phủ ban hành Kế hoạch thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. (Ảnh: baochinhphu.vn)

Bộ Nội vụ - Cơ quan đầu mối then chốt trong xây dựng hành lang pháp lý mới

Bộ Nội vụ đóng vai trò trung tâm trong quá trình này. Chính phủ giao Bộ Nội vụ tham mưu, trình Chính phủ để trình Quốc hội ban hành Luật mới thay thế Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 và Luật mới thay thế Luật Cán bộ, Công chức năm 2008 (sửa đổi, bổ sung năm 2019). Thời gian hoàn thành trước ngày 30/4/2025. Bộ Nội vụ cũng sẽ tham mưu, trình Chính phủ để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội dự thảo Nghị quyết về việc sắp xếp đơn vị hành chính năm 2025 trước ngày 08/4/2025.

Ngoài ra, trước ngày 30/6/2025, Bộ Nội vụ chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương sẽ trình Chính phủ ban hành nhiều nghị định quan trọng, bao gồm nghị định thay thế Nghị định số 61/2018/NĐ-CP về thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông; nghị định quy định số lượng Phó Chủ tịch UBND và quy trình, thủ tục liên quan; nghị định quy định về tổ chức cơ quan chuyên môn thuộc UBND phường, xã, đặc khu và vị trí việc làm, biên chế; nghị định sửa đổi, bổ sung bảng phụ cấp chức vụ lãnh đạo; và ban hành Thông tư hướng dẫn về phụ cấp khu vực, phụ cấp thu hút và địa bàn áp dụng mức lương tối thiểu.

Trước ngày 01/11/2025, Bộ Nội vụ sẽ chủ trì ban hành Thông tư quy định về lập, quản lý hồ sơ địa giới ĐVHC. Bộ Nội vụ cũng chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan ban hành nhiều hướng dẫn quan trọng trước ngày 10/4/2025, bao gồm hướng dẫn về sắp xếp, kiện toàn tổ chức và hoạt động của HĐND và UBND phường, xã, đặc khu; công nhận các vùng an toàn khu, xã đảo, đơn vị anh hùng; quản lý công tác văn thư, lưu trữ; tiêu chuẩn chức danh, ngạch và chế độ, chính sách về tiền lương, phụ cấp đối với cán bộ, công chức ở phường, xã, đặc khu; tổ chức cơ quan chuyên môn thuộc UBND phường, xã, đặc khu và xây dựng vị trí việc làm; việc sắp xếp, bố trí cán bộ, công chức, viên chức khi sáp nhập ĐVHC cấp tỉnh và tổ chức lại ĐVHC cấp xã, cũng như việc thực hiện chính quyền địa phương 02 cấp.

Bộ Tư pháp cũng có vai trò quan trọng, sẽ tham mưu, trình Chính phủ để trình Quốc hội ban hành Luật sửa đổi, bổ sung Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 190/2025/QH15 hoặc nghị quyết mới về xử lý các vấn đề liên quan đến tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp trước ngày 15/5/2025.

Sự vào cuộc đồng bộ của các bộ, ngành khác - Đảm bảo tính toàn diện của Kế hoạch

Trước ngày 10/4/2025, Bộ Tư pháp sẽ trình Thủ tướng Chính phủ phân công các bộ, cơ quan ngang bộ xây dựng, trình Chính phủ ban hành các Nghị định trong lĩnh vực chuyên ngành liên quan đến tổ chức bộ máy, nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương cấp tỉnh và cấp xã, đồng thời ban hành hướng dẫn xử lý các vấn đề phát sinh thuộc lĩnh vực hộ tịch, đăng ký biện pháp bảo đảm và các vấn đề liên quan khác.

Nhiều bộ, ngành khác cũng có trách nhiệm ban hành các văn bản hướng dẫn thuộc lĩnh vực quản lý của mình trước ngày 10/4/2025. Cụ thể:

Bộ Nông nghiệp và Môi trường: Hướng dẫn về rà soát, điều chỉnh các vấn đề liên quan đến xây dựng nông thôn mới, chính sách giảm nghèo, chỉnh lý hồ sơ địa chính, cơ sở dữ liệu đất đai, cung cấp số liệu diện tích tự nhiên.

Bộ Công an: Hướng dẫn thu hồi con dấu cũ, khắc con dấu, thay đổi địa chỉ cư trú, tháo gỡ vướng mắc về lý lịch tư pháp, rà soát, cung cấp số liệu về nhân khẩu.

Bộ Quốc phòng: Hướng dẫn rà soát, xác định ĐVHC thuộc khu vực biên giới, trọng điểm quốc phòng, xây dựng khu vực phòng thủ quân sự, tổ chức lực lượng dân quân tự vệ.

Bộ Tài chính: Hướng dẫn thực hiện nguồn vốn đầu tư công, điều chỉnh kế hoạch vốn, xác định ưu đãi đầu tư, thủ tục điều chỉnh dự án, thay đổi thông tin đăng ký doanh nghiệp, tham mưu hỗ trợ kinh phí cho địa phương khó khăn.

Bộ Dân tộc và Tôn giáo: Hướng dẫn thực hiện chế độ, chính sách của Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch: Hướng dẫn rà soát, điều chỉnh và xác định ĐVHC có di tích được công nhận, xếp hạng.

Bộ Xây dựng: Hướng dẫn rà soát quy hoạch đô thị và đánh giá chất lượng đô thị, đánh số và gắn biển số nhà, công trình.

Bộ Khoa học và Công nghệ: Hướng dẫn về chính quyền điện tử, chính quyền số, xây dựng hệ thống dữ liệu kết nối, liên thông.

Bộ Y tế: Hướng dẫn về sắp xếp, tổ chức cơ sở y tế tại các ĐVHC thực hiện sắp xếp, tổ chức lại...

Bộ Giáo dục và Đào tạo: Hướng dẫn bảo đảm duy trì, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các cơ sở giáo dục, đào tạo, công tác quản lý nhà nước đối với các cơ sở giáo dục đào tạo.

Về quy trình thực hiện sắp xếp ĐVHC, Kế hoạch quy định trước ngày 18/4/2025, Bộ Nội vụ chủ trì tổ chức Hội nghị toàn quốc triển khai Kế hoạch. Đối với sắp xếp ĐVHC cấp xã, UBND cấp tỉnh lập hồ sơ đề án trước ngày 01/5/2025. Bộ Nội vụ thẩm định và lập hồ sơ đề án của Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội trước ngày 30/5/2025.

Đối với sắp xếp ĐVHC cấp tỉnh, UBND cấp tỉnh lập hồ sơ đề án trước ngày 01/5/2025. Bộ Nội vụ lập hồ sơ đề án của Chính phủ trình Quốc hội trước ngày 30/5/2025. Ủy ban Pháp luật và Tư pháp thẩm tra, Quốc hội xem xét, thông qua trước ngày 20/6/2025. Tổng kết việc sắp xếp ĐVHC các cấp sẽ được thực hiện trước ngày 20/9/2025.

Kế hoạch này thể hiện sự quyết tâm của Chính phủ trong việc sắp xếp lại đơn vị hành chính và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp một cách bài bản, đồng bộ và có lộ trình rõ ràng, với sự tham gia tích cực của tất cả các bộ, ngành và địa phương.