Đây được coi là những “điểm nghẽn”, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền, lợi ích của Nhà nước, nhà đầu tư và tổ chức, cá nhân có liên quan. Nhưng từ ngày 01/4/2025, những “điểm nghẽn” sẽ được giải quyết, tháo gỡ khi Nghị quyết số 170/2024/QH15 của Quốc hội có hiệu lực thi hành.

Theo Luật Thanh tra năm 2022, trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được kết luận thanh tra (KLTT), Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước cùng cấp phải ban hành văn bản tổ chức thực hiện KLTT của cơ quan thanh tra. Đối với kết luận của Thanh tra Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành văn bản tổ chức thực hiện trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được KLTT.  

Trong đó, văn bản tổ chức thực hiện có nội dung xử lý hoặc yêu cầu, kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý sai phạm về kinh tế; xử lý hoặc yêu cầu, kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý cán bộ, công chức, viên chức có hành vi vi phạm pháp luật; áp dụng hoặc yêu cầu, kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền áp dụng biện pháp khắc phục, hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật.

Tuy nhiên, trên thực tế, không phải KLTT nào cũng triển khai thực hiện được hết các nội dung theo kiến nghị, đề xuất của cơ quan tiến hành thanh tra. Một số khó khăn, vướng mắc thường gặp trong quá trình thực hiện KLTT, như: Sai phạm có giá trị lớn, trong thời gian dài, việc khắc phục và xử lý gặp nhiều khó khăn; một số kiến nghị thu hồi kinh tế không thể thực hiện do đối tượng thanh tra đã chết, phá sản, mất tích; các lỗi vi phạm có lỗi của cơ quan nhà nước, trải qua nhiều thời kỳ lãnh đạo, chưa được phân định để xử lý…

Đáng nói, trong những KLTT chưa thể thực hiện toàn bộ các nội dung kiến nghị, đề xuất, có số lượng lớn các kết luận liên quan đến đất đai, dự án. Đây được coi là “điểm nghẽn” trong phát triển kinh tế nói riêng và nguồn lực phát triển nói chung của nhiều địa phương.

Mới đây, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 170/2024/QH15 về cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với các dự án, đất đai trong KLTT, kiểm tra, bản án tại Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố (TP) Đà Nẵng và tỉnh Khánh Hòa (Nghị quyết 170). Việc tháo gỡ những “nút thắt”, “điểm nghẽn” này đã khơi thông nguồn lực đất đai, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, nhất là tại Đà Nẵng - TP có hàng nghìn trường hợp, dự án chưa thể xử lý, giải quyết dù có những KLTT đã được ban hành hơn một chục năm.

Trung tâm TP Đà Nẵng. (Ảnh: Minh Nguyệt)

Nguyên tắc thực hiện Nghị quyết

Nghị quyết 170 quy định cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với các dự án, đất đai trong KLTT, kiểm tra, bản án tại 3 tỉnh, TP nêu trên được xác định tại Phụ lục ban hành kèm theo Nghị quyết và 1.313 trường hợp vi phạm thời hạn sử dụng đất khi cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất (gọi là Giấy chứng nhận) quy định tại khoản 3 Điều 3 của Nghị quyết này.

Đồng thời, Nghị quyết 170 cũng nêu rõ nguyên tắc thực hiện là bảo đảm đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục xử lý theo quy định tại Nghị quyết này và quy định của pháp luật có liên quan, phù hợp với các điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế mà Việt Nam là thành viên, ký kết.

Các KLTT, kiểm tra, bản án đã có hiệu lực thi hành phải được thực hiện nghiêm. Đặc biệt, chỉ xem xét, xử lý, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với việc thực hiện các KLTT, kiểm tra, bản án mà nguyên nhân dẫn đến vi phạm, sai phạm do lỗi của cơ quan quản lý nhà nước hoặc do lỗi của cả cơ quan quản lý nhà nước và nhà đầu tư; sau khi đã xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm theo quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước và khắc phục hậu quả các vi phạm về kinh tế, thu hồi lợi ích vật chất do hành vi vi phạm.

Đối với dự án, đất đai đang trong quá trình tiến hành tố tụng hình sự thì việc áp dụng quy định của Nghị quyết này chỉ được thực hiện sau khi có bản án đã có hiệu lực pháp luật hoặc quyết định đình chỉ vụ án. Trường hợp bản án đã có hiệu lực pháp luật có nội dung quyết định xử lý về đất đai khác với quy định của Nghị quyết này thì thực hiện theo bản án đã có hiệu lực pháp luật.

Việc tổ chức thực hiện Nghị quyết này bảo đảm phân cấp, phân quyền theo quy định; không hợp thức hóa các vi phạm, không để phát sinh sai phạm mới; kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân có hành vi lợi dụng việc thực hiện Nghị quyết này để tham nhũng, tiêu cực.

Việc tổ chức thực hiện Nghị quyết bảo đảm phù hợp với thực tiễn khách quan, hoàn cảnh lịch sử cụ thể; lợi ích chung, tổng thể; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của các chủ thể có liên quan theo quy định của pháp luật; bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn xã hội, không làm phát sinh tranh chấp, khiếu kiện, nhất là tranh chấp có yếu tố nước ngoài.