Buôn Đôn, Đắk Lắk, tổng diện tích đất tự nhiên do UBND huyện quản lý đến năm 2020 là 141.014,13 ha (diện tích đất nông nghiệp quy hoạch là 133.793,87 ha; đất phi nông nghiệp quy hoạch 6.196,85 ha; đất chưa sử dụng 1.023,41 ha). Liên quan đến nội dung thanh tra trách nhiệm trong việc quản lý, sử dụng đất đai theo Quyết định số 215/QĐ-TTr ngày 22/11/2021 của Chánh Thanh tra tỉnh Đắk Lắk, Thanh tra tỉnh chỉ tiến hành thanh tra việc thu hồi đất để thực hiện các dự án và thanh tra việc chuyển mục đích sử dụng đất, giai đoạn 2019-2020 do năm 2021, Thanh tra Chính phủ đã kiểm tra việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; việc giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, đấu giá quyền sử dụng đất; bồi thường giải phóng mặt bằng, tái định cư đến năm 2020.
Kết quả thanh tra cho thấy:
Về việc thực hiện bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, thu hồi đất để thực hiện các dự án, UBND huyện Buôn Đôn đã thành lập hội đồng bồi thường giải phóng mặt bằng đầy đủ các thành phần theo quy định, trong đó giao cho Trung tâm phát triển quỹ đất phối hợp với các tổ chức, cá nhân có liên quan tiến hành các bước kiểm đếm, đánh giá tài sản, đất đai phải hỗ trợ, bồi thường để thu hồi đất. Các biên bản kiểm tra, kiểm kê và kiểm đếm thực tế có đầy đủ thành phần tham gia, được ghi chép cụ thể, rõ ràng và được ký xác nhận đầy đủ; hồ sơ, chứng từ liên quan đến việc chi trả tiền hỗ trợ bồi thường thực hiện đảm bảo theo quy định.
Đối với việc thực hiện cấp Giấy CNQSD đất và chuyển đổi mục đích sử dụng đất, UBND huyện bố trí cán bộ trực thường xuyên tại bộ phận một cửa để tiếp nhận hồ sơ xin cấp Giấy CNQSD đất, chuyển đổi mục đích sử dụng đất của công dân; cán bộ trực tiếp nhận hồ sơ là người có năng lực, chuyên môn phù hợp; nhiệt tình, kịp thời hướng dẫn, giúp đỡ khi công dân, tổ chức đến nộp hồ sơ cần có sự hỗ trợ. Các trường hợp xin cấp Giấy CNQSD đất và chuyển đổi mục đích sử dụng đất đã được UBND huyện giải quyết theo quy định. Việc tiếp nhận và trả kết quả được thực hiện cơ bản đảm bảo thời gian.
Mặc dù vậy, qua thanh tra, Thanh tra tỉnh Đắk Lắk đã phát hiện ra nhiều khuyết điểm, sai phạm trong công tác quản lý, sử dụng đất đai tại UBND huyện Buôn Đôn liên quan đến việc bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, thu hồi đất để thực hiện các dự án; việc cấp Giấy CNQSD đất, chuyển đổi mục đích sử dụng đất, giao đất, việc thu tiền sử dụng đất không đúng quy định; ...
Duyệt phương án và chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ không đúng quy định
Có 03 công trình phê duyệt phương án và chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ không đúng quy định theo Quyết định số 43/2014/QĐ-UBND ngày 22/12/2014 của UBND tỉnh Đắk Lắk về ban hành quy định bảng giá các loại đất trên địa bàn tỉnh, gồm: (1) Công trình mở rộng Bệnh viện Đa khoa huyện Buôn Đôn; (2) Công trình Công viên cây xanh trung tâm huyện - Cống Lâm phần; (3) Công trình Mở rộng Doanh trại Đại đội bộ binh 5 - Ban Chỉ huy quân sự huyện Buôn Đôn.
Tuy nhiên, căn cứ theo nội dung giải trình tại văn bản số 248/BC-UBND ngày 05/8/2022 của UBND huyện Buôn Đôn, Thanh tra tỉnh Đắk Lắk cho rằng nội dung giải trình của đơn vị là có căn cứ, đảm bảo quyền lợi của các hộ dân, nhằm hạn chế phát sinh khiếu kiện gây mất ổn định tình hình tại địa phương. Thanh tra tỉnh thống nhất không kiến nghị xử lý đối với số tiền chênh lệch của 02 công trình (Công trình mở rộng Bệnh viện Đa khoa huyện Buôn Đôn và Công trình Công viên cây xanh trung tâm huyện - Cống Lâm phần).
Riêng số tiền 138.764.912 đồng đã bồi thường, hỗ trợ không đúng quy định đối với công trình Mở rộng Doanh trại Đại đội bộ binh 5 - Ban Chỉ huy quân sự huyện Buôn Đôn cần phải thu hồi để nộp Ngân sách nhà nước.
Cấp Giấy CNQSD đất, chuyển đổi mục đích sử dụng đất, giao đất chưa đúng quy định
Về việc cấp Giấy CNQSD đất, chuyển đổi mục đích sử dụng đất, UBND huyện Buôn Đôn giao đất cho hộ ông Y Ký Niê vào năm 2009 không qua đấu giá quyền sử dụng đất là chưa đúng quy định tại điểm g khoản 1 Điều 118 Luật Đất đai năm 2013. Văn phòng đăng ký đất đai huyện Buôn Đôn không tiến hành xác minh, lập phiếu chuyển thông tin không chính xác dẫn đến Chi cục thuế xác định bà Yến được miễn nộp tiền sử dụng đất, làm thất thu ngân sách nhà nước 25.000.000 đồng. Số tiền này cần phải truy thu để nộp Ngân sách nhà nước.
Văn phòng đăng ký đất đai huyện Buôn Đôn lập phiếu chuyển thông tin không chính xác
Việc Văn phòng đăng ký đất đai huyện Buôn Đôn lập phiếu chuyển thông tin không chính xác, Chi cục thuế huyện Buôn Đôn xác định tiền sử dụng đất phải nộp đối với 87 hộ dân xin chuyển đổi mục đích sử dụng đất không đúng quy định tại khoản 2 Điều 3 Quyết định số 43/2014/QĐ-UBND ngáy 22/12/2014 của UBND tỉnh Đắk Lắk về ban hành quy định bảng giá các loại đất trên địa bàn tỉnh, dẫn đến tính sai tiền sử dụng đất phải nộp của 87 hộ dân 368.355.000 đồng. Trong đó có 86 trường hợp đã thu vượt cần phải trả lại cho các hộ với số tiền 365.055.000 đồng.
Chỉ rõ trách nhiệm
Qua kết quả thanh tra, tại Kết luận số 10/KL-TTr, Thanh tra tỉnh Đắk Lắk đã chỉ rõ trách nhiệm liên quan đến các khuyết điểm trong việc lập, thẩm định, phê duyệt phương án bồi thường; cấp Giấy CNQSD đất, chuyển mục đích sử dụng đất và thu tiền sử dụng đất nêu trên thuộc về: Chủ tịch UBND huyện, Phó Chủ tịch UBND huyện phụ trách lĩnh vực quản lý về đất đai, Hội đồng bồi thường, giải phóng mặt bằng huyện Buôn Đôn (đối với các phương án bồi thường có sai phạm), Trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường, Giám đốc Chi nhánh Văn phòng Đăng ký Đất đai huyện Buôn Đôn, Giám đốc Trung tâm PTQĐ huyện Buôn Đôn, Chi cục Trưởng Chi cục thuế Khu vực Buôn Đôn - Cư M’gar và tập thể, cá nhân có liên quan, thời kỳ 2019-2020.
Ngoài ra: (1) Việc xác định giá đất để thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ cho các hộ dân để giải phóng mặt bằng xây dựng công trình mở rộng Bệnh viện Đa khoa huyện Buôn Đôn không đúng quy định có trách nhiệm của Giám đốc Sở TN&MT, Trưởng phòng Quản lý đất đai và cá nhân có liên quan; (2) Việc xác nhận nguồn gốc sử dụng đất của bà Bùi Thị Yến không đúng quy định có trách nhiệm của Trưởng Công an xã Ea Wer và Chủ tịch UBND xã Ea Wer, giai đoạn 2019-2020.
Từ những kết luận như đã nêu trên, căn cứ quy định của pháp luật hiện hành, Chánh Thanh tra tỉnh Đắk Lắk kiến nghị:
Yêu cầu Chủ tịch UBND huyện Buôn Đôn chỉ đạo Chi cục Trưởng Chi cục thuế Khu vực Cư M’Gar - Buôn Đôn: (1) Tăng cường công tác quản lý, theo dõi, đôn đốc và kiểm tra việc kê khai, nộp và quyết toán các khoản thuế, phí đổi với các đơn vị nộp thuế trên địa bàn; có biện pháp cương quyết xử lý nghiêm các đối tượng chây ì, nợ đọng thuế; làm tốt công tác phối hợp giữa cơ quan thuế với các ngành chức năng thực hiện chống thất thu các khoản nộp ngân sách; (2) Phối hợp với Phòng Tài nguyên và Môi trường, Văn phòng đăng ký đất đai kiểm tra, rà soát và thực hiện trả lại số tiền sử dụng đất đã thu thừa của 87 hộ dân 365.055.000 đồng theo quy định (thu vượt tiền chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang đất ở của các hộ dân).
Đặc biệt, yêu cầu Chủ tịch UBND huyện Buôn Đôn chỉ đạo Phòng Tài chính - Kế hoạch phối hợp với các phòng, ban trực thuộc UBND huyện thu hồi và nộp các khoản tiền sai phạm phát hiện qua công tác thanh tra vào tài khoản tạm giữ của Thanh tra tỉnh, với tổng số tiền 717.774.275 đồng, ngay sau khi có quyết định thu hồi tiền của Chánh Thanh tra tỉnh. Trong đó, riêng sai phạm trong việc thực hiện bồi thường, hỗ trợ GPMB công trình Mở rộng Doanh trại Đại đội bộ binh 5-Ban Chỉ huy quân sự huyện Buôn Đôn số tiền 138.764.912 đồng. Còn lại là số tiền sai phạm trong việc sử dụng tài chính, ngân sách và trong việc quản lý đầu tư xây dựng của các chủ đầu tư.
Kiến nghị Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tổ chức kiểm điểm rút kinh nghiệm và chỉ đạo kiểm điểm theo thẩm quyền đổi với tập thể, cá nhân có liên quan trong việc tham mưu Giám đốc Sở trình UBND tỉnh ban hành quyết định phê duyệt hệ số điều chỉnh giá đất đế tính tiền bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất phục vụ xây dựng công trình Mở rộng Bệnh viện Đa khoa huyện Buôn Đôn không đúng quy định; chỉ đạo Giám đốc Văn phòng Đăng ký Đất đai xem xét kiểm điểm trách nhiệm đối với Giám đốc Chi nhánh Văn phòng Đăng ký Đất đai huyện Buôn Đôn thời kỳ 2019-2020.
Kiểm điểm theo thẩm quyền đối với Chi cục trưởng Chi cục thuế Khu vực Cư M’gar - Buôn Đôn trong việc thu vượt tiền sử dụng đất của các hộ dân khi chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang đất ở, giai đoạn năm 2019-2020.
Chánh Thanh tra tỉnh Đắk Lắk kiến nghị Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk giao Giám đốc Sở Nội vụ tham mưu Chủ tịch UBND tỉnh tổ chức kiểm điểm trách nhiệm đối với Chủ tịch UBND huyện Buôn Đôn, Phó Chủ tịch UBND huyện Buôn Đôn phụ trách về lĩnh vực xây dựng và phụ trách về quản lý về đất đai (thời kỳ 2019-2020) do đã để xảy ra các khuyết điểm, sai phạm trong việc thực hiện các quy định pháp luật về thanh tra, giải quyết khiếu nại, chuyển đổi vị trí công tác, bổ nhiệm công chức, viên chức; trong quản lý, sử dụng tài chính ngân sách; quản lý đầu tư xây dựng và quản lý về đất đai (chuyển mục đích sử dụng đất và bồi thường, hỗ trợ thu hồi đất để thực hiện các dự án) như đã nêu tại Kết luận số 10/KL-TTr.
K. Dung