Kết luận thanh tra công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, bố trí tái định cư Dự án mở rộng Cảng hàng không Điện Biên được Thanh tra tỉnh Điện Biên công bố cho biết, thực hiện Dự án nâng cấp, cải tạo Cảng hàng không Điện Biên, UBND TP Điện Biên Phủ đã nhận được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh Điện Biên, Thành ủy Điện Biên Phủ, sự quan tâm phối hợp của các Sở, Ban, ngành tỉnh, sự nỗ lực của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và người lao động các phòng, ban chuyên môn, xã, phường trong công tác giải phóng mặt bằng, quyết tâm vận động, tuyên truyền, lập, trình phê duyệt phương án để tổ chức di dân, giải phóng mặt bằng đảm bảo đúng tiến độ bàn giao mặt bằng cho đơn vị Chủ đầu tư.

Tuy nhiên, do công tác quản lý đất đai trên địa bàn các xã, phường còn nhiều nội dung bất cập, lực lượng cán bộ công chức, viên chức làm công tác giải phóng mặt bằng có hạn, kinh nghiệm còn hạn chế, thời gian triển khai thực hiện đền bù giải tỏa rất khẩn trương, một số cán bộ, công chức chưa nghiêm túc chấp hành chính sách pháp luật, nên đã phát sinh một số khuyết điểm, vi phạm dẫn đến phải xử lý hình sự một số cá nhân có liên quan.

Tại cuộc thanh tra này, Thanh tra tỉnh tiến hành thanh tra đối với những phương án đền bù giải phóng mặt bằng Dự án nâng cấp, cải tạo Cảng hàng không Điện Biên ngoài các phương án đền bù giải phóng mặt bằng đã được Cơ quan Cảnh sát Điều tra Công an tỉnh và Công an TP Điện Biên Phủ tiến hành điều tra.

Cuộc thanh tra được tiến hành sau khi công tác bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng đã cơ bản thực hiện xong (đã bàn giao đất cho Chủ đầu tư thực hiện dự án), do đó tài sản, vật kiến trúc, cây trồng trên đất không còn hiện trạng, dẫn đến việc kiểm tra thực tế để đối chiếu với dự toán phê duyệt gặp nhiều khó khăn.

Theo hồ sơ cuộc thanh tra do UBND TP Điện Biên Phủ cung cấp, tổng số diện tích đất thu hồi giải phóng mặt bằng để thực hiện Dự án đầu tư xây dựng mở rộng Cảng hàng không Điện Biên hơn 1,4 triệu m² (thu hồi của 33 tổ chức với diện tích đất hơn 466 nghìn m² và 1905 hộ gia đình với hơn 951 nghìn m²); tổng dự toán kinh phí bồi thường, hỗ trợ và chi phí thực hiện của dự án hơn 1.146 tỷ đồng.

Đến thời điểm thanh tra, UBND TP Điện Biên Phủ đã phê duyệt 377 phương án bồi thường, hỗ trợ cho các hộ gia đình, cá nhân, tổ chức để thực hiện giải phóng mặt bằng. Tổng số tiền đã chi trả hơn 858 tỷ đồng; tổng số hộ gia đình, cá nhân đã được UBND Thành phố quyết định giao đất tái định cư, giao đất có thu tiền sử dụng đất là: 963 trường hợp (đã cấp giấy chứng nhận Quyền sử dụng đất 880 trường hợp).

Thanh tra tỉnh Điện Biên ghi nhận, các dự án tái định cư được lựa chọn địa điểm và đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng đồng bộ, kịp thời, đáp ứng yêu cầu, nguyện vọng của các hộ gia đình phải di chuyển chỗ ở mới. Kiểm tra, rà soát, xác định các trường hợp di dời và bố trí cấp đất tái định cư; giao đất có thu tiền đồng thời giao đất trên thực địa một cách kịp thời để người dân xây dựng nhà ở sớm ổn định cuộc sống.

Tuy nhiên, một số tồn tại, hạn chế cũng được chỉ ra qua thanh tra như: Trình tự thủ tục triển khai các bước trong thu hồi đất, đền bù giải phóng mặt bằng tại một số phương án, chưa được thực hiện đầy đủ theo quy định của pháp luật; hồ sơ tài liệu liên quan chưa được thiết lập một cách chặt chẽ, một số hồ sơ chưa phản ánh đầy đủ thông tin, số liệu…

Chủ tịch UBND tỉnh Điện Biên kiểm tra tiến độ Dự án Nâng cấp, mở rộng Cảng hàng không Điện Biên. Ảnh: dienbien.gov.vn

Theo Thanh tra tỉnh Điện Biên, có nhiều nguyên nhân tác động, ảnh hưởng đến kết quả thực hiện đền bù, hỗ trợ giải phóng mặt bằng Dự án, trong đó có một số nguyên nhân chủ yếu như sau:

Một là, tổng số hộ gia đình, cá nhân, tổ chức có đất thu hồi thuộc dự án số lượng lớn; tuy nhiên số lượng nhân lực tham gia công tác giải phóng mặt bằng hạn chế, chưa tương xứng với khối lượng công việc được giao, trình độ chuyên môn chưa đồng đều, phải trưng tập nhiều công chức xã, phường chưa có kinh nghiệm dẫn tới nhiều thiếu sót, quá trình thực hiện phải điều chỉnh, bổ sung nhiều phương án.

Hai là, thời gian triển khai thực hiện nhiệm vụ giải phóng mặt bằng Dự án đầu tư mở rộng Cảng hàng không Điện Biên tương đối gấp, dẫn đến công tác kiểm tra, rà soát các hồ sơ chưa thật đầy đủ.

Ba là, công tác quản lý đất đai trên địa bàn xã phường thuộc TP Điện Biên Phủ, huyện Điên Biên còn nhiều bất cập, hạn chế; việc rà soát chỉnh lý, cập nhật các thông tin thay đổi, biến động diện tích và tình hình sử dụng đất hàng năm chưa kịp thời dẫn đến khi triển khai thực hiện thu hồi đất phát sinh nhiều vướng mắc. Nguồn gốc sử dụng đất của các hộ gia đình cá nhân trên địa bàn dự án tương đối phức tạp, trải qua nhiều thời kỳ với các chủ thể quản lý khác nhau, song thông tin lưu trữ không đầy đủ qua các thời kỳ, mất nhiều thời gian xin ý kiến về chủ trương, chính sách.

Bốn là, công tác kiểm tra, kiểm đếm lập hồ sơ của một số công chức, viên chức thuộc bộ phận được giao nhiệm vụ kiểm tra, kiểm đếm còn chưa làm hết trách nhiệm dẫn đến cung cấp thông tin, số liệu đầu vào thiếu chính xác, một số trường hợp thiếu căn cứ để tính toán bồi thường.

Năm là, công tác thẩm định tại một số đợt, phương án của các cơ quan chuyên môn chưa thực hiện đầy đủ chức năng nhiệm vụ được giao, chưa xem xét đầy đủ các căn cứ cụ thể, các văn bản hướng dẫn, củng cố, xem xét đầy đủ hồ sơ, tài liệu, thông tin liên quan đến nguồn gốc đất, diễn biến quản lý, thực hiện bồi thường dẫn đến không phát hiện hết các tồn tại sai phạm trong quá trình lập hồ sơ của cơ quan, đơn vị liên quan. Có trường hợp đã được chính quyền địa phương xác nhận không thuộc hộ sản xuất nông nghiệp song vẫn chi hỗ trợ chuyển đổi nghề.

Sáu là, việc xác nhận nhân hộ khẩu trực tiếp sản xuất nông nghiệp còn thực hiện chưa chính xác, nhận thức của người dân còn hạn chế, người dân chưa trung thực trong quá trình kê khai về nguồn gốc sử dụng đất, thông tin về nhân khẩu, hộ khẩu trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp để nhận tiền hỗ trợ chuyển đổi nghề.

Bảy là, công tác bàn giao đất đai giữa các địa phương trong quá trình sắp xếp đơn vị hành chính thiếu cụ thể; thiếu chặt chẽ; có UBND cấp xã thực hiện việc bàn giao chưa đầy đủ, chưa đúng quy định về quản lý đất đai trên địa bàn, chủ yếu thông tin về địa giới hành chính; ngoài ra về đất đai không có sơ đồ, bản đồ kèm theo; không có số liệu, thông tin chi tiết về ranh giới, mốc giới, tổng diện tích các loại đất, cơ sở vật chất, hạ tầng khu dân cư…