Được biết, xã Đắk Som, huyện Đắk Glong có tổng diện tích đất tự nhiên 30.499,72ha; trong đó, diện tích đất nông nghiệp 8.521,09 ha; đất lâm nghiệp 19.322,5 ha; đất phi nông nghiệp 3.718,82 ha; đất chưa sử dụng 67,8 ha. Khu vực hồ Tà Đùng, xã Đắk Som có tiềm năng lớn về phát triển du lịch, trong những năm gần đây thu hút nhiều cá nhân đầu tư đất đai trên địa bàn xã, phát sinh nhiều giao dịch chuyển nhượng quyền sử dụng đất, đẩy giá đất tăng cao. Khu vực xã Đắk Som chưa có quy hoạch phát triển du lịch, quy hoạch chi tiết xây dựng; thực trạng hoạt động đầu tư, kinh doanh du lịch, nhà nghỉ, homestay ... có sử dụng đất của một số tổ chức, hộ dân mang tính tự phát, gây ảnh hưởng khó khăn đến công tác quản lý nhà nước về đất đai, xây dựng.

Khu vực hồ Tà Đùng, xã Đắk Som

Trong thời kỳ từ năm 2019 đến năm 2021, UBND huyện Đắk Glong đã thực hiện và chỉ đạo các cơ quan, đơn vị trực thuộc thực hiện chấn chỉnh, khắc phục các hạn chế, khuyết điểm trong công tác quản lý đất đai, nhất là việc cấp giấy CNQSDĐ trong giai đoạn trước năm 2019. Công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực đất đai từng bước được chú trọng, tăng cường; thực hiện điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất, lập kế hoạch sử dụng đất cấp huyện các năm gần đây hoàn thành theo đúng quy định; hồ sơ cấp giấy CNQSDĐ đã từng bước đầy đủ, chặt chẽ, tương đối đảm bảo theo quy định.

UBND huyện Đắk Glong đã triển khai thực hiện các thông báo, ý kiến chỉ đạo của UBND tỉnh liên quan đến việc giải quyết, xử lý, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc cũng như các hạn chế, bất cập trong quản lý đất đai, trật tự xây dựng, hoạt động kinh doanh du lịch ... trên địa bàn huyện nói chung và tại khu vực xã Đắk Som nói riêng; đã thành lập, chỉ đạo các Tố công tác hoạt động thường xuyên để hỗ trợ, quản lý việc xây dựng, đất đai, quản lý bảo vệ rừng, quản lý dân cư tại khu vực hồ Tà Đùng, xã Đắk Som, rà soát hiện trạng đất, tài sản trên đất thuộc phạm vi hành lang an toàn giao thông đường bộ dọc Quốc lộ 28. UBND huyện Đắk Glong cũng đã chỉ đạo UBND xã Đắk Som kiểm tra, phát hiện, thiết lập hồ sơ kiểm tra, biên bản vi phạm hành chính đối với các trường hợp vi phạm trong sử dụng đất, xây dựng trái phép trên địa bàn xã Đắk Som. Từ đó, tình trạng xây dựng trái phép, xây dựng trên đất nông nghiệp tại khu vực hồ Tà Đùng có chiều hướng giảm; các cơ sở, hộ kinh doanh du lịch nhìn chung giữ nguyên hiện trạng, không phát sinh xây dựng, cơi nới thêm các công trình trên đất.

Tuy nhiên, trong công tác quản lý nhà nước về đất đai, xây dựng trên địa bàn xã Đắk Som, huyện Đắk Glong còn các hạn chế, khuyết điểm, vi phạm, sai phạm (tập trung nhiều trong giai đoạn từ năm 2013 đến 2018) từ việc quản lý, chỉ đạo, tổ chức thực hiện công tác quản lý đất đai của các cơ quan, tổ chức; việc lập, điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; việc đo đạc, lập bản đồ địa chính, đăng ký đất đai, lập hồ sơ địa chính; việc đăng ký, xét, cấp giấy CNQSDĐ; chuyển nhượng quyền sử dụng đất; đến việc quản lý, xử lý vi phạm về đất đai, xây dựng khu vực xung quanh hồ Tà Đùng; việc cấp phép, quản lý cấp phép xây dựng và việc chấp hành trật tự xây dựng, sử dụng đất đai khu vực xung quanh hồ Tà Đùng và trung tâm xã Đắk Som.

Nhiều khuyết điểm, vi phạm, sai phạm trong quản lý nhà nước về đất đai

Thứ nhất, về việc quản lý, chỉ đạo, tổ chức thực hiện công tác quản lý đất đai của các cơ quan, tổ chức

Tập thể UBND huyện Đắk Glong thời kỳ 2015 - 2021 có khuyết điểm về thực hiện trách nhiệm trong quản lý nhà nước về đất đai. Trong đó, trách nhiệm người đứng đầu thuộc về ông Vũ Tá Long - Chủ tịch UBND huyện thời kỳ 2015 - 2020, ông Trần Nam Thuần - Chủ tịch UBND huyện thời kỳ 2021 chưa thường xuyên, kịp thời kiểm tra, theo dõi, đôn đốc nên việc thực hiện quản lý, sử dụng đất trên địa bàn xã Đắk Som chưa nghiêm túc và đầy đủ các nội dung chỉ đạo của UBND huyện, còn xảy ra nhiều trường hợp vi phạm trong quản lý, sử dụng đất đai tại khu vực xã Đắk Som, khu vực hồ Tà Đùng.

UBND xã Đắk Som giai đoạn 2015 - 2021 đã ban hành 155 văn bản hướng dẫn, tổ chức quản lý trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn xã, khu vực hồ Tà Đùng; tuy nhiên, việc theo dõi, kiểm tra thực hiện còn chưa thường xuyên, liên tục, việc xử lý một số trường hợp vi phạm trong sử dụng đất còn chậm. Hạn chế, tồn tại trên thuộc về trách nhiệm trong quản lý nhà nước của tập thể UBND xã Đắk Som thời kỳ 2015 - 2021, trong đó trách nhiệm người đứng đầu thuộc về ông K' Tang - Chủ tịch UBND xã thời kỳ 2015 - 2017, ông Hoàng Huy Tùng - Chủ tịch UBND xã thời kỳ 2018 - 2020; ông Bùi Ngọc Tân - Chủ tịch UBND xã thời kỳ 2020 - 2021.

Viện Khoa học Lâm nghiệp Nam Trung Bộ và Tây Nguyên, từ năm 2005, không thực hiện đo đạc lập bản đồ, cắm mốc ranh giới sử dụng đất; chưa xây dựng phương án sử dụng đất hoặc kế hoạch quản lý, bố trí sử dụng đất đối với diện tích được giao; không thường xuyên kiểm tra, phát hiện, xử lý hành vi lấn chiếm, sử dụng đất đai trái phép (số lượng vụ việc, diện tích phát hiện vi phạm rất ít); thực tế trên diện tích đất được giao quản lý và thực hiện dự án nghiên cứu lâm sinh diện tích đất rừng đã bị lấn chiếm, sử dụng trái phép diện tích 2.131,56 ha nhưng Viện Khoa học Lâm nghiệp Nam Trung Bộ và Tây Nguyên không có giải pháp, biện pháp giải quyết, xử lý hoặc báo cáo, đề xuất cơ quan chức năng xử lý. Trách nhiệm trong quản lý đất đai của Viện Khoa học Lâm nghiệp Nam Trung Bộ và Tây Nguyên, Trạm thực nghiệm lâm nghiệp Đắk Plao đã được Sở Tài nguyên và Môi trường thanh tra, kết luận và kiến nghị xử lý tại Kết luận thanh tra số 3318/KL-STNMT ngày 31/12/2021; UBND tỉnh Đắk Nông đã chỉ đạo thực hiện tại Công văn số 1018/UBND-NNPTNT ngày 07/3/2022.

Ban Quản lý Vườn Quốc gia Tà Đùng, từ năm 2014 đã xây dựng Báo cáo quy hoạch bảo tồn và phát triển bền vững Khu Bảo tồn thiên nhiên Tà Đùng đến năm 2020 trình UBND tỉnh phê duyệt và triển khai thực hiện hàng năm. Tuy nhiên, quá trình quản lý diện tích đất được giao tại một số vị trí tại khu vực xung quanh hồ Tà Đùng chưa chặt chẽ; chưa thường xuyên kiểm tra, phát hiện, xử lý và kiến nghị xử lý kịp thời các trường họp lấn chiếm, sử dụng đất đai trái phép trên diện tích đất lâm nghiệp được Nhà nước giao quản lý tại Tiểu khu 1809 xung quanh hồ Tà Đùng, để xảy ra 04 trường hợp lấn chiếm, sử dụng đất trái phép 10.765 m² để xây dựng công trình, san ủi làm sân, đường; để người dân xâm chiếm, sản xuất nông nghiệp với diện tích 114 ha. Các trường hợp vi phạm xây dựng công trình trên cơ quan chức năng đã lập biên bản, quyết định xử lý vi phạm hành chính nhưng hiện trạng vẫn chưa khắc phục, chưa cưỡng chế giải tỏa. Khi xảy ra việc các cơ quan khác thực hiện đo đạc bản đồ địa chính, giải thửa, kể cả cấp giấy CNQSDĐ cho người dân trên diện tích đất được Nhà nước giao quản lý, sử dụng nhưng Ban Quản lý Vườn Quốc gia Tà Đùng không nắm bắt được thông tin, không phát hiện để phối hợp ngăn chặn.

Qua đó, Kết luận Thanh tra số 140 khẳng định: Hạn chế, khuyết điểm trong quản lý, sử dụng đất đai nêu trên trách nhiệm thuộc về Ban Quản lý Vườn Quốc gia Tà Đùng thời kỳ 2015 - 2021; trách nhiệm người đứng đầu thuộc về ông Lê Quang Dần - Giám đốc thời kỳ 2015, ông Khương Thanh Long - Giám đốc thời kỳ 2016 - 2021. Trách nhiệm trong việc quản lý, sử dụng đất đai, quản lý ranh giới diện tích được giao thuộc về Giám đốc Vườn Quốc gia Tà Đùng thời kỳ 2015 - 2020.

Thứ hai, về việc lập, điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất

Trong việc lập kế hoạch sử dụng đất các năm 2016, 2017, UBND huyện Đắk Glong không thực hiện thủ tục điều tra, khảo sát nhu cầu sử dụng đất của hộ gia đình, cá nhân theo quy hoạch sử dụng đất quy định tại khoản 2, Điều 9, Điều 52 Thông tư số 29/2014/TT-BTNMT ngày 02/6/2014 của Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định chi tiết việc lập, điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.

Thời gian lập, trình thẩm định, phê duyệt kế hoạch sử dụng đất năm 2018, 2019, 2020 còn chậm so quy định tại điểm a khoản 4 Điều 9 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP. UBND huyện Đắk Glong chưa thực hiện thủ tục, hồ sơ công bố công khai Quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và Kế hoạch sử dụng đất 5 năm kỳ đầu (2011 - 2015) và 02 kế hoạch sử dụng đất hàng năm (năm 2016, năm 2017), không đúng quy định tại điểm c khoản 2 Điều 48 Luật Đất đai năm 2013; vi phạm điểm c khoản 2 Điều 97 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP.

Việc lập quy hoạch sử dụng đất, lập điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất tại khu vực xã Đắk Som chưa thống nhất, đồng bộ, phù hợp với quy hoạch 03 loại rừng; một số vị trí theo quy hoạch sử dụng đất, bố trí đất ở nông thôn, đất nông nghiệp không đúng với quy hoạch 03 loại rừng là đất lâm nghiệp.

Việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất trên địa bàn xã Đắk Som còn chưa chặt chẽ trong việc phân giới, xác định ranh giới, diện tích thực địa các loại đất theo quy hoạch như đất nông nghiệp (CLN, NHK, DCS, LUC), đất rừng đặc dụng, đất rừng phòng hộ, đất rừng sản xuất. Đây cũng là một nguyên nhân dẫn đến tình trạng xác nhận, xét đề nghị, cấp giấy CNQSDĐ không đúng quy hoạch sử dụng đất, không đúng mục đích sử dụng đất.

Ngoài ra, việc lập kế hoạch sử dụng đất năm 2017, 2018, 2019 chưa phù hợp với quy hoạch sử dụng đất; một số vị trí đất trên địa bàn xã Đắk Som theo kế hoạch sử dụng đất bố trí đất ở nông thôn, đất nông nghiệp không phù hợp với quy hoạch sử dụng đất là đất lâm nghiệp (đất rừng phòng hộ, đất rừng sản xuất); việc lập kế hoạch sử dụng đất như trên không đúng quy định tại khoản 2 Điều 35 Luật Đất đai năm 2013 (được sửa đổi, bổ sung theo khoản 1 Điều 6 Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của 37 Luật có liên quan đến quy hoạch 2018).

Để xảy ra các tồn tại, khuyết điểm trên, trách nhiệm thuộc về UBND huyện Đắk Glong thời kỳ 2015 - 2019, trong đó trách nhiệm người đứng đầu thuộc về ông Vũ Tá Long - Chủ tịch UBND huyện thời kỳ 2015 - 2019; ông Phạm Đặng Quang - Phó Chủ tịch UBND huyện thời kỳ 2015; ông Lê Quang Dần - Phó Chủ tịch UBND huyện thời kỳ 2016; ông Nguyên Văn Hợp - Phó Chủ tịch UBND huyện thời kỳ 2017 - 2019; trách nhiêm tham mưu thuộc về Phòng Tài nguyên và Môi trường thời kỳ 2015 - 2019; trong đó trách nhiệm cá nhân thuộc vể ông Phạm Nguyên Vũ - Trưởng phòng thời kỳ 2015 - 2017, ông Phạm Hồng Thái - Quyền Trưởng phòng thời kỳ 2018 - 2019.

Liên quan đến nội dung này đã có giải trình của UBND huyện Đắk Glong và Sở Tài nguyên và Môi trường, Chánh Thanh tra tỉnh Đắk Nông xác định UBND huyện Đắk Glong, UBND xã Đắk Som không báo cáo kết quả thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất hàng năm theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 50 Luật Đất đai năm 2013 nên trách nhiệm thuộc về UBND huyện Đắk Glong thời kỳ 2015 - 2019, UBND xã Đắk Som thời kỳ 2015 - 2019.

(còn nữa)