Còn nhiều tồn tại, hạn chế

Quỹ đất công ích của xã, phường, thị trấn được hiểu là quỹ đất nông nghiệp sử dụng vào mục đích công ích không quá 5% tổng diện tích đất trồng cây hàng năm, đất trồng cây lâu năm, đất nuôi trồng thủy sản để phục vụ cho các nhu cầu công ích của địa phương được hình thành, bổ sung từ đất nông nghiệp do tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trả lại hoặc tặng cho quyền sử dụng cho Nhà nước, đất khai hoang, đất nông nghiệp thu hồi.

Luật Đất đai quy định, quỹ đất này dùng để xây dựng các công trình công cộng của xã, phường, thị trấn bao gồm công trình văn hóa, thể dục thể thao, vui chơi, giải trí công cộng, y tế, giáo dục, chợ, nghĩa trang, nghĩa địa; bồi thường cho người có đất được sử dụng để xây dựng các công trình công cộng; xây dựng nhà tình nghĩa, nhà tình thương.

Đối với diện tích đất chưa sử dụng vào các mục đích trên thì UBND cấp xã được phép cho hộ gia đình, cá nhân tại địa phương thuê để sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản theo hình thức đấu giá để cho thuê với thời hạn mỗi lần thuê không quá 5 năm.

Đất công ích do UBND cấp xã nơi có đất quản lý, sử dụng theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt.

Theo UBND tỉnh Bắc Giang, thời gian gần đây, công tác quản lý và sử dụng quỹ đất công ích được thường xuyên lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, kịp thời và có những chuyển biến tích cực.

Nhiều hợp đồng thuê đất công ích đã được thanh lý, đưa quỹ đất về UBND cấp xã trực tiếp quản lý; một số hợp đồng thuê thầu đất công ích hết thời hạn, ký chưa đúng thẩm quyền đã được xử lý theo đúng quy định của pháp luật...

Tuy nhiên, kết quả thanh tra, kiểm tra, theo dõi tình hình quản lý, sử dụng đất công ích trên địa bàn tỉnh này lại cho thấy còn nhiều tồn tại, hạn chế.

Đó là, nhiều nơi UBND cấp xã chỉ tổng hợp trên giấy tờ, sổ sách, chưa phù hợp với hiện trạng thực tế ngoài thực địa; nhiều thửa đất công ích nằm phân tán, nhập chung với thửa đất nông nghiệp giao ổn định của các hộ gia đình, cá nhân và chưa thể hiện đầy đủ thông tin thửa đất theo sổ sách; thửa đất chưa xác định được trong hồ sơ địa chính nhưng có trong danh sách thu tiền cho thuê đất.

Một số trường hợp giao khoán qua sổ sách nhưng không ký hợp đồng thuê đất hoặc ký hợp đồng nhưng hết thời hạn mà không ký lại.

Nhiều nơi xảy ra việc lấn, chiếm, tự chuyển mục đích sử dụng đất công ích trái phép nhưng chưa được chính quyền địa phương kiểm tra ngăn chặn kịp thời và xử lý triệt để theo pháp luật...

Một khu đất nông nghiệp công ích. Ảnh minh hoạ: TM

Cần công khai, đấu giá, đấu thầu theo quy định

UBND tỉnh Bắc Giang nhận định, thực trạng trên nếu không được giải quyết rốt ráo có thể tiềm ẩn nguy cơ tranh chấp, khiếu kiện đông người, phức tạp.

Để nâng cao hiệu quả và khắc phục những yếu kém, mới đây, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang đã ban hành Chỉ thị về tăng cường quản lý và sử dụng quỹ đất nông nghiệp công ích do UBND cấp xã quản lý trên địa bàn.

Theo đó, các UBND các huyện, thành phố Bắc Giang được yêu cầu thành lập Ban Chỉ đạo cấp huyện thực hiện tổng rà soát, kiểm tra việc lập hệ thống hồ sơ quản lý đất công ích do UBND cấp xã quản lý, sử dụng.

Chỉ đạo Phòng Tài nguyên và Môi trường chủ trì thực hiện một số nhiệm vụ sau:

Một là, rà soát thực trạng việc bố trí, sử dụng kinh phí quản lý, sử dụng đất công ích trên địa bàn; trường hợp chưa đủ đáp ứng thì khẩn trương đề xuất UBND cấp huyện phân bổ để phục vụ yêu cầu nhiệm vụ quản lý.

Hai là, hướng dẫn về chuyên môn nghiệp vụ cho UBND các xã, phường, thị trấn: Tổ chức thực hiện việc điều tra, rà soát, thống kê chi tiết đến từng thửa đất; lập hồ sơ địa chính hoặc cập nhật biến động, chỉnh lý hồ sơ địa chính (Sổ địa chính đất công ích) trong hệ thống hồ sơ địa chính; lập Đề cương, nhiệm vụ và bố trí kinh phí ngân sách địa phương đo đạc, lập hồ sơ quản lý đất công ích trên địa bàn cấp huyện trên tinh thần kế thừa dữ liệu của các dự án đo đạc, lập bản đồ địa chính, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã và đang thực hiện, đảm bảo không trùng lặp nội dung đã thực hiện; làm rõ, xử lý những trường hợp diện tích giao khoán nhưng chưa ký Hợp đồng thuê đất, diện tích ký Hợp đồng thuê đất hết thời hạn nhưng không ký lại Hợp đồng thuê đất; diện tích do UBND cấp xã quản lý nhưng để cho hộ gia đình, cá nhân sử dụng không đúng quy định; hướng dẫn UBND cấp xã lập, ký kết Hợp đồng cho thuê quỹ đất công ích trên địa bàn cấp huyện.

Ba là, phối hợp với Văn phòng Đăng ký đất đai tỉnh, Chi nhánh Văn phòng Đăng ký các huyện, thành phố hướng dẫn các địa phương chỉnh lý biến động khi có quyết định thu hồi đất của cơ quan có thẩm quyền để sử dụng vào mục đích khác.

Bốn là, nghiên cứu chủ trương dồn đổi để đưa đất công ích tập trung về một địa điểm, thuận tiện cho công tác quản lý.

Đáng chú ý, UBND các huyện, thành phố được yêu cầu tăng cường thanh tra, kiểm tra thường xuyên, định kỳ, kịp thời xử lý vi phạm pháp luật trong quản lý, sử dụng quỹ đất công ích; giải quyết dứt điểm tình trạng lấn, chiếm, tự chuyển mục đích sử dụng đất trái phép thuộc thẩm quyền; chấn chỉnh những tồn tại và xử lý nghiêm minh những sai phạm, xem đây là công tác quan trọng trong việc quản lý đất đai.

UBND các xã, phường, thị trấn phải thành lập Tổ công tác thực hiện rà soát, kiểm tra việc lập hệ thống hồ sơ quản lý đất công ích; rà soát, kiểm kê trên thực địa và hồ sơ địa chính để thiết lập danh mục về vị trí, diện tích loại đất, tình trạng sử dụng các loại đất; thanh lý, xử lý những hợp đồng thuê đất đã hết thời hạn, những hợp đồng thuê đất chưa đúng thẩm quyền, chưa đúng thời hạn; diện tích đất do UBND xã quản lý nhưng để cho hộ gia đình, cá nhân sử dụng không đúng quy định.

Trên cơ sở kết quả rà soát, xây dựng phương án sử dụng đất đúng mục đích, công khai, đấu giá, đấu thầu theo quy định; có kế hoạch đưa quỹ đất chưa sử dụng vào sử dụng; bổ sung quỹ đất đã thu hồi ngoài chỉ giới của các công trình, dự án vào quỹ đất 5% của địa phương.

Thanh tra tỉnh Bắc Giang được giao tổ chức thanh tra, kiểm tra đối với các địa phương để xảy ra nhiều sai phạm trong quản lý đất công ích; xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị xử lý nghiêm các tập thể, cá nhân liên quan đến việc tự ý giao khoán, ký hợp đồng cho thuê, chuyển mục đích sử dụng đất công ích trái pháp luật.