Sự cần thiết trong chấn chỉnh hoạt động thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Trong thời gian qua, thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) đã có bước phát triển nhanh, từng bước trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn quan trọng cho nền kinh tế theo đúng chủ trương về phát triển cân bằng thị trường vốn, giảm sự phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng.

Tuy nhiên, sự phát triển “nóng” của thị trường TPDN gây ra nguy cơ bất ổn đối với thị trường tài chính, do đó Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và cơ quan có thẩm quyền đã có động thái chấn chỉnh hoạt động thị trường trong thời gian gần đây là thực sự cần thiết. Thủ tướng Chính phủ đã có các công điện chỉ đạo tăng cường giám sát hoạt động thị trường TPDN. Đồng thời, Bộ trưởng Bộ Tài chính đã chỉ đạo kiểm tra, siết chặt quản lý giám sát các tổ chức cung cấp dịch vụ như công ty chứng khoán thực hiện tư vấn phát hành, các tổ chức kiểm toán, định giá tài sản.

Có thể kể đến Chỉ thị số 01/CT-BTC được Bộ trưởng Bộ Tài chính ban hành nhằm tăng cường quản lý, kiểm tra, giám sát và chấn chỉnh hoạt động phát hành, đầu tư, cung cấp dịch vụ về TPDN phát hành riêng lẻ. Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK)  cũng đã tổ chức kiểm tra tại 9 công ty chứng khoán và 2 doanh nghiệp bất động sản. Căn cứ kết quả kiểm tra, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước đã ra 3 quyết định xử phạt vi phạm hành chính; chuyển cơ quan điều tra 1 trường hợp.

Hiện nay, cơ quan này cũng đã thành lập các đoàn kiểm tra tại các công ty chứng khoán cung cấp dịch vụ cho các đợt chào bán TPDN. Tới đây, UBCK tiếp tục thực hiện thanh tra, kiểm tra tại các công ty chứng khoán, doanh nghiệp phát hành có khối lượng phát hành lớn, tình hình tài chính yếu, mục đích phát hành không rõ ràng, trái phiếu phát hành không có tài sản đảm bảo...

Các chuyên gia tài chính khẳng định, sau những động thái chấn chỉnh của cơ quan quản lý nhà nước đối với hoạt động phát hành, cung cấp dịch vụ và đầu tư TPDN riêng lẻ, thị trường TPDN trong các tháng đầu năm 2022 đã có những thay đổi, khối lượng phát hành giảm, tuy nhiên trách nhiệm công bố thông tin, rà soát điều kiện phát hành được các doanh nghiệp, tổ chức cung cấp dịch tuân thủ đầy đủ hơn.

Theo UBCK, trong quý I/2022, khối lượng TPDN phát hành riêng lẻ đạt 138.809 tỷ đồng. Khối lượng phát hành TPDN tập trung chủ yếu trong tháng 1/2022, trước thời điểm Thông tư số 16/2021/TT-NHNN ngày 10/11/2021 của Ngân hàng Nhà nước quy định việc tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài mua, bán TPDN có hiệu lực, tháng 2, tháng 3, khối lượng phát hành TPDN riêng lẻ giảm dần. Tuy nhiên, trong tháng 4, sau khi có những thông tin về việc hủy các đợt phát hành trái phiếu của 3 công ty liên quan đến Tân Hoàng Minh, khối lượng phát hành TPDN riêng lẻ sụt giảm mạnh và ở mức khoảng 30 nghìn tỷ đồng, giảm 33% so với cùng kỳ năm 2021.

Doanh nghiệp bất động sản và xây dựng là 2 nhóm phát hành trái phiếu nhiều nhất trong quý I/2022, chiếm tỷ lệ lần lượt là 50,98% và 18,87%; các ngân hàng thương mại chiếm 4,85%, các doanh nghiệp thương mại dịch vụ chiếm 6,8%, doanh nghiệp sản xuất chiếm 9,2%. Trong tháng 4/2022, chủ yếu là trái phiếu do các tổ chức tín dụng phát hành (chiếm 63,4%), trái phiếu của nhóm bất động sản chiếm 11,6%.

Ảnh minh họa. Nguồn Internet

Tăng cường công khai, minh bạch thông tin của doanh nghiệp phát hành

Bên cạnh đó, một số doanh nghiệp đã phát hành trái phiếu chủ động thực hiện công bố thông tin bất thường hoặc đính chính thông tin đã công bố về mục đích và phương án sử dụng vốn trái phiếu gửi cho Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội. Đồng thời, sau Chỉ thị số 01/CT-BTC của Bộ Tài chính, các doanh nghiệp phát hành và tổ chức tư vấn đã thực hiện rà soát lại điều kiện và hồ sơ phát hành trước khi triển khai chào bán mới. Theo đó, khối lượng phát hành trong 2 tuần đầu tháng 5 tiếp tục giảm, đạt 5,2 nghìn tỷ đồng, chỉ tương đương 1/3 khối lượng phát hành cùng kỳ năm 2021.

Để khắc phục những tồn tại, hạn chế trên thị trường cũng như phát triển thị trường TPDN minh bạch, ổn định, thời gian tới, Bộ Tài chính sẽ tập trung triển khai các giải pháp nhằm quản lý chặt chẽ hoạt động phát hành và giao dịch TPDN; đồng thời điều hành linh hoạt, ổn định tâm lý thị trường. Cụ thể:

Trước hết cần hoàn thiện khung pháp lý, rà soát hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật để báo cáo Chính phủ báo cáo Quốc hội sửa đổi một số quy định tại Luật Chứng khoán, Luật Doanh nghiệp, đồng thời khẩn trương hoàn thiện Nghị định sửa đổi Nghị định số 153/2020/NĐ-CP ngày 31/12/2020 đối với các nội dung thuộc thẩm quyền của Chính phủ để nâng cao chất lượng trái phiếu phát hành; định hướng nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp vào các sản phẩm trái phiếu có chất lượng cao hơn; đưa trái phiếu vào giao dịch tập trung tại Sở Giao dịch chứng khoán để tăng tính minh bạch trên thị trường thứ cấp.

Về công tác điều hành thị trường, cần tập trung nâng cao chất lượng hàng hóa thông qua tăng cường tính tuân thủ của các doanh nghiệp trên thị trường, tăng cường công khai, minh bạch thông tin của doanh nghiệp phát hành. Trên cơ sở Nghị định sửa đổi Nghị định số 153/2020/NĐ-CP, Bộ Tài chính cần ban hành Thông tư hướng dẫn giao dịch TPDN riêng lẻ giữa các nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp. Ngay sau khi Thông tư được ban hành, Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội sẽ triển khai hoàn thiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật để vận hành ngay thị trường giao dịch thứ cấp TPDN riêng lẻ.

Tiếp tục tăng cường quản lý, giám sát thị trường và đẩy mạnh thông tin tuyên truyền, đồng thời nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ, đạo đức nghề nghiệp, năng lực quản trị của các tổ chức trung gian thị trường như công ty chứng khoán, công ty cung cấp dịch vụ kế toán, kiểm toán, doanh nghiệp thẩm định giá khi cung cấp các dịch vụ trên thị trường TPDN. 

Bộ Tài chính cần rà soát, đánh giá mức độ phát triển của thị trường để kiến nghị cấp có thẩm quyền quy định bắt buộc xếp hạng tín nhiệm đối với TPDN phát hành ra công chúng và phát hành riêng lẻ theo lộ trình. Đồng thời, nghiên cứu, đề xuất cơ chế khuyến khích các định chế trên thị trường tài chính ưu tiên đầu tư vào TPDN được xếp hạng cao.

Theo một chuyên gia tài chính, mặc dù việc chấn chỉnh của cơ quan quản lý nhà nước đối với hoạt động phát hành, cung cấp dịch vụ trên thị trường TPDN trong thời gian qua có thể ảnh hưởng đến dòng tiền đầu tư vào thị trường này trong ngắn hạn, nhưng về lâu dài đây là việc làm thực sự cần thiết để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể tham gia thị trường, minh bạch, lành mạnh hóa thị trường. Bộ Tài chính cần tích cực triển khai đồng bộ các giải pháp để phát triển thị trường TPDN trở thành kênh huy động vốn dài hạn, an toàn, hiệu quả cho các chủ thể trong nền kinh tế tham gia thị trường./.