So với cùng kỳ năm trước, tình hình đơn thư KNTC, kiến nghị, phản ánh công dân gửi đến Bộ Tài nguyên và Môi trường giảm rõ rệt, theo đó, tổng số đơn tiếp nhận trong kỳ là 3.029 đơn (giảm 688 lượt đơn), số đơn điều kiện xử lý là 1.185 đơn (giảm 434 đơn). Nội dung các đơn KNTC, kiến nghị, phản ánh của công dân gửi đến Bộ tập trung vào việc các quyết định thu hồi đất và việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất; cấp và thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và tranh chấp đất đai của hộ gia đình, cá nhân.

Ông Trần Hồng Hà, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường trả lời ý kiến công dân tháng 7/2022. Nguồn: botruong.monre.gov.vn

Phải nói rằng, đơn thư liên quan đất đai gửi tới Bộ Tài nguyên và Môi trường luôn chiếm số lượng lớn nhất bởi tác động của sự phát triển kinh tế - xã hội của nước ta thời gian qua đã làm nhu cầu về nhà đất tăng cao, từ đó làm phát sinh nhiều xung đột, mâu thuẫn về đất dẫn đến phát sinh các vụ việc KNTC, tranh chấp về đất đai. Bên cạnh đó, một số cơ chế, chính sách pháp luật về đất đai còn bất cập, chưa phù hợp, có tình trạng so bì giữa các hộ trong cùng một dự án, làm phát sinh nhiều KNTC. Cùng với đó, do tác động của yếu tố lịch sử, thực hiện chính sách, pháp luật đất đai trước năm 1993. Ngoài ra, nhận thức và ý thức của một bộ phận công dân còn hạn chế đã làm phát sinh KNTC.

Bên cạnh đó, công tác quản lý nhà nước về đất đai ở nhiều nơi vẫn còn nhiều sơ hở, hạn chế, yếu kém, dẫn đến có không ít sai phạm. Ngoài ra, hệ thống hồ sơ địa chính không đồng bộ, không đảm bảo, gây khó khăn cho người có thẩm quyền khi giải quyết các KNTC liên quan. Đặc biệt, trong giải quyết KNTC, có tình trạng người đứng đầu các cấp, các ngành một số nơi vẫn chưa tập trung thực hiện nghiêm quy định pháp luật, còn có tình trạng né tránh, đùn đẩy, ngại đối thoại với người khiếu nại, kịp thời giải quyết từ khi mới phát sinh tại cơ sở.

Trong kỳ, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tiếp 102 lượt công dân trực tiếp đến địa điểm tiếp công dân của Bộ với 160 người (chỉ có 01 đơn, 01 vụ việc thuộc thẩm quyền, trách nhiệm; còn lại 101 đơn, 47 vụ việc không thuộc thẩm quyền). Trong 102 lượt công dân có 48 trường hợp tiếp lần đầu và 54 trường hợp cũ đã tiếp nhiều lần. Có 12 lượt đoàn đông người với 62 người (gồm 07 đoàn tiếp lần đầu và 05 đoàn tiếp nhiều lần). Cũng trong 102 lượt tiếp công dân, Bộ trưởng đã tiếp 05 lượt với 10 người, trong đó có 01 đoàn đông người với 05 người; Bộ trưởng ủy quyền cho Thứ trưởng tiếp công dân định kỳ 22 lượt công dân với 36 người, trong đó có 03 lượt đoàn đông người với 13 người; còn lại là cán bộ tiếp công dân thường xuyên tiếp.

Tổng số đơn Bộ đã xử lý là 3.029 đơn, trong đó có 2.896 đơn tiếp nhận qua đường bưu điện, công văn..., 102 đơn tiếp nhận do công dân trực tiếp đến địa điểm tiếp công dân của Bộ và 31 đơn của kỳ trước chuyển sang. Trong 3.029 đơn tiếp nhận có 1.185 đơn đủ điều kiện xử lý, đến nay đã xử lý 988 đơn, còn 197 đơn đang xử lý. Trong đó, có 135 đơn, 96 vụ việc thuộc thẩm quyền, trách nhiệm của Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Về kết quả giải quyết KNTC, kiến nghị, phản ánh, trong kỳ, tổng số vụ việc thuộc thẩm quyền, trách nhiệm của Bộ là 96 vụ việc (95 vụ việc khiếu nại và 01 vụ việc tố cáo), trong đó có 28 vụ việc khiếu nại cùng một nội dung; đã giải quyết được 29 vụ việc (gồm: 29 vụ việc khiếu nại), đạt tỉ lệ 30,21%.

Có thể nói, thời gian qua, công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ tiếp công dân, xử lý đơn thư và giải quyết KNTC luôn được Lãnh đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường quan tâm và thực hiện một cách tập trung; đồng thời chỉ đạo Thủ trưởng các đơn vị trực thuộc tăng cường, nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu trong công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư và công tác giải quyết KNTC. Các cán bộ, công chức làm công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC của Bộ Tài nguyên và Môi trường luôn ý thức được trách nhiệm đối với nhiệm vụ của mình.

Việc tiếp công dân định kỳ được Lãnh đạo Bộ, Thủ trưởng các đơn vị thuộc Bộ đã thực hiện nghiêm túc theo quy định của pháp luật về tiếp công dân; Bộ đã bố trí các công chức trực tiếp tiếp công dân tại Địa điểm tiếp công dân của Bộ. Các trường hợp công dân đến Bộ đều được công chức được giao nhiệm vụ tiếp công dân tiếp và giải thích, hướng dẫn theo quy định của pháp luật. Trong thời gian qua, tình trạng mất ổn định, trật tự tại Trụ sở Bộ và Địa điểm Tiếp công dân của Bộ không xảy ra. Bên cạnh đó, dù chịu ảnh hưởng của dịch Covid- 19, tuy nhiên Bộ đã thực hiện nhiều biện pháp vừa đảm bảo hoạt động tiếp công dân, vừa đảm bảo an toàn phòng chống dịch bệnh Covid 19. Ngoài ra, Bộ đã hoàn thiện cơ sở vật chất tại địa điểm tiếp công dân của Bộ để tiến tới có thể thực hiện việc tiếp dân trực tuyến.

Đơn thư KNTC, kiến nghị, phản ánh của công dân gửi đến Bộ Tài nguyên và Môi trường đã được nhập, theo dõi trên hệ thống quản lý đơn thư KNTC, được phân loại, xử lý theo quy định, đối với đơn thư thuộc thẩm quyền, đơn Thủ tướng Chính phủ giao thụ lý giải quyết theo quy định của pháp luật; đối với đơn thư không thuộc thẩm quyền được xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật, tình trạng để tồn đọng đơn thư gần như không xảy ra.

Các vụ việc KNTC thuộc thẩm quyền giải quyết của Bộ, vụ việc Thủ tướng Chính phủ giao được Bộ tập trung giải quyết. Các vụ việc Thủ tướng Chính phủ giao, vụ việc thuộc thẩm quyền đã kịp thời tham mưu Lãnh đạo Bộ cử Đoàn xác minh và đề xuất biện pháp giải quyết. Trong quá trình thẩm tra, xác minh, đã chú trọng công tác hòa giải và tuyên truyền chính sách pháp luật để công dân hiểu và rút đơn khiếu nại (11/27 vụ việc được Bộ đình chỉ giải quyết sau khi giải thích cho người khiếu nại hiểu và có đơn rút khiếu nại).

Công tác phối hợp trong hoạt động tiếp công dân, xử lý đơn thư và giải quyết khiếu nại tố cáo giữa Bộ với các Bộ ngành và địa phương và giữa Bộ với các cơ quan tư pháp được thực hiện tương đối tốt. Bộ đã kịp thời có những hướng dẫn cụ thể cho địa phương đối với các vướng mắc trong việc áp dụng các chính sách pháp luật cũng như giải quyết các vụ việc phức tạp, kéo dài.

Mặc dù vậy, tình trạng công dân gửi đơn thư nhiều lần, vượt cấp vẫn còn nhiều (trong kỳ báo cáo, số lượng đơn trùng, không đủ điều kiện gửi đến Bộ chiếm khoảng 60%, đơn thuộc thẩm quyền giải quyết của địa phương chiếm khoảng 90% số vụ việc), nên phải mất nhiều thời gian để xử lý theo quy định của pháp luật. Hiện nay, tại Bộ Tài nguyên và Môi trường vẫn còn tình trạng có một số vụ việc Thủ tướng Chính phủ giao và thẩm quyền chậm ban hành văn bản giải quyết. Có một số vụ việc đã được Bộ, Thanh tra Bộ hướng dẫn, trả lời theo quy định của pháp luật nhưng địa phương chậm thi hành, cùng với đó có một số vụ việc đã được Bộ ban hành quyết định giải quyết khiếu nại lần hai đúng pháp luật, nhưng công dân không đồng ý, không khởi kiện đến Tòa án mà tiếp tục gửi đơn đến Bộ và cơ quan Trung ương yêu cầu giải quyết lại.

Tồn tại những hạn chế nói trên là do công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện nhiệm vụ giải quyết KNTC của chính quyền các cấp ở một số nơi vẫn chưa thực sự quyết liệt; tình trạng chuyển đơn thư KNTC giữa các cơ quan vẫn còn diễn ra; số lượng đội ngũ cán bộ, công chức chưa tương xứng với khối lượng công việc được giao. Chính sách pháp luật về KNTC, pháp luật chuyên ngành, nhất là pháp luật đất đai vẫn còn một số vướng mắc, bất cập, phát sinh nhiều KNTC. Hệ thống hồ sơ địa chính lưu trữ không đầy đủ, chưa đáp ứng nhu cầu công tác quản lý nhà nước về đất đai nói chung và công tác giải quyết KNTC, tranh chấp đất đai nói riêng. Ngoài ra, tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp tại nhiều địa phương trong cả nước ảnh hưởng đến việc giải quyết KNTC cũng như nhận thức và ý thức của một bộ phận nhân dân còn những hạn chế nhất định làm cho công tác giải quyết gặp không ít khó khăn.

Dự kiến, sau thời gian dịch bệnh Covid-19 được kiểm soát, các địa phương thực hiện thu hồi đất thực hiện các dự án lớn, nhất là dự án cao tốc Bắc Nam, dự án đường vành đai 4 thành phố Hà Nội, dự án đường vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh sắp triển khai. Do đó, tình hình khiếu nại liên quan đến đất đai sẽ tăng. Bên cạnh đó, cùng với sự phát triển của đất nước, khả năng một số đối tượng phản động sẽ lợi dụng, kích động công dân KNTC kéo dài, gây mất an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, nhất là trong thời gian diễn ra các sự kiện chính trị của đất nước.

Để phát huy những kết quả đạt được, đồng thời khắc phục những hạn chế còn tồn tại, thời gian tới, Bộ Tài nguyên và Môi trường tiếp tục quán triệt và triển khai thực hiện các giải pháp theo nghị quyết, chỉ thị của Bộ Chính trị, Quốc hội và chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC; nêu cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu trong tiếp công dân, nhất là trong hoạt động đối thoại giải quyết KNTC. Tập trung rà soát, sửa đổi, bổ sung hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến KNTC, kiến nghị, phản ánh trong lĩnh vực tài nguyên và môi trường, nhất là Dự thảo Luật Đất đai sửa đổi để giải quyết cơ bản nguyên nhân của tình trạng KNTC về đất đai thời gian qua. Tập trung giải quyết kịp thời, khách quan, đúng pháp luật và dứt điểm các vụ việc KNTC thuộc thẩm quyền, vụ việc Thủ tướng Chính phủ giao. Củng cố, kiện toàn tổ chức đội ngũ cán bộ thực hiện nhiệm vụ tiếp công dân, giải quyết KNTC, đồng thời bổ sung số lượng biên chế đội ngũ làm công tác này để tương xứng với khối lượng công việc được giao./.