Tổng Công ty CP Đầu tư Phát triển Xây dựng (DIC Corp) (mã chứng khoán: DIG) vừa công bố báo cáo tài chính soát xét bán niên năm 2024, với nhiều chênh lệch đáng kể so với báo cáo tự lập trước đó. Cụ thể, doanh thu bán hàng của công ty sau kiểm toán đã giảm 186,5 tỷ đồng, còn 833 tỷ đồng, chủ yếu do các điều chỉnh trong mảng bất động sản và xây dựng. Do đó, lợi nhuận gộp của công ty cũng giảm 43,9 tỷ đồng, chỉ còn 108,9 tỷ đồng. Sau khi trừ đi các khoản chi phí và thuế, lợi nhuận sau thuế của DIC Corp trong nửa đầu năm 2024 chỉ còn 21,5 tỷ đồng, giảm hơn 55% so với con số trong báo cáo tự lập.

Trước kỳ nghỉ lễ Quốc khánh, cổ phiếu DIG đã trải qua những ngày giao dịch khó khăn khi giảm giá liên tục trong 5 phiên. Điều này phần nào bắt nguồn từ áp lực bán mạnh sau khi thị trường đón nhận kết luận thanh tra của Thanh tra Chính phủ về quá trình cổ phần hóa và thoái vốn Nhà nước tại DIC Corp. Trong vòng 1 tuần, giá cổ phiếu DIG đã giảm hơn 7%.

Lợi nhuận sau thuế của DIG giảm 55% sau soát xét. Ảnh: ST

Bên cạnh đó, Công ty CP Công nghệ Viễn thông Sài Gòn (Saigontel) (mã chứng khoán: SGT) cũng gặp tình trạng tương tự khi lợi nhuận sau soát xét của doanh nghiệp sụt giảm gần 28%. Theo báo cáo tài chính bán niên sau kiểm toán năm 2024, lợi nhuận sau thuế của Saigontel chỉ còn 13,41 tỷ đồng, tương đương 4,9% kế hoạch năm mà công ty đã đề ra. Nguyên nhân chủ yếu do chi phí tài chính tăng 12,6%, mà theo Saigontel là do công ty phải bổ sung khoản trích lập dự phòng đầu tư theo quy định. Saigontel là một trong những doanh nghiệp thuộc hệ sinh thái của ông Đặng Thành Tâm, Chủ tịch HĐQT Tổng Công ty Phát triển Đô thị Kinh Bắc.

Riêng công ty CP Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An (mã chứng khoán: TAR) lại gặp phải một tình huống khác khi đơn vị kiểm toán từ chối đưa ra kết luận về báo cáo tài chính của công ty. Sau soát xét, lỗ sau thuế của Trung An tăng mạnh từ 772 triệu đồng lên hơn 8,2 tỷ đồng. Lý do chính đến từ việc điều chỉnh lãi dự thu của các khoản tiền gửi ngân hàng có kỳ hạn và chênh lệch tỷ giá do đánh giá lại khoản vay ngân hàng bằng ngoại tệ.

Đáng chú ý, Công ty TNHH Dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế toán và Kiểm toán phía Nam (AASCS), đơn vị kiểm toán của Trung An, đã từ chối đưa ra kết luận về báo cáo tài chính. Theo AASCS, hiện Trung An đang chờ kết quả xác minh từ cơ quan chức năng về những vấn đề được nêu trong kết luận thanh tra của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước vào ngày 13/9/2023. Các vấn đề bao gồm chủ sở hữu của 15 triệu cổ phiếu TAR trong đợt chào bán cổ phiếu riêng lẻ, việc lập hồ sơ đăng ký chào bán riêng lẻ năm 2021, và thông tin liên quan đến hàng tồn kho trên báo cáo tài chính năm 2022 với giá trị hơn 1.255 tỷ đồng. 

Ngoài ra, AASCS cũng lưu ý rằng Trung An đã không tiến hành kiểm kê hàng tồn kho tại ngày 31/12/2023, và do đó không thể thực hiện các thủ tục kiểm toán để truy hồi số liệu về hàng tồn kho trị giá 965 tỷ đồng tại thời điểm cuối năm 2023.

Ở một khía cạnh khác, mặc dù vẫn ghi nhận lợi nhuận nghìn tỷ sau soát xét nhưng Tổng Công ty Máy động lực và Máy nông nghiệp Việt Nam (VEAM) (mã chứng khoán: VEA) lại bị kiểm toán ngoại trừ và lưu ý nhiều vấn đề liên quan đến các khoản đầu tư. Trong nửa đầu năm 2024, lợi nhuận sau thuế của VEAM đạt 3.218 tỷ đồng, phần lớn đến từ nguồn lợi nhuận của các công ty liên doanh, liên kết. Điều này giúp VEAM duy trì hiệu quả kinh doanh dù hoạt động sản xuất máy móc nông nghiệp cốt lõi của công ty đã không đạt hiệu quả trong nhiều năm qua.

Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn UHY, đơn vị kiểm toán của VEAM, đã lưu ý rằng vào ngày 30/6, VEAM vẫn chưa đánh giá khả năng thu hồi của các khoản phải thu quá hạn thanh toán với tổng giá trị gần 46 tỷ đồng (đầu năm là hơn 44 tỷ đồng). Đồng thời, VEAM cũng chưa đánh giá giá trị thuần có thể thực hiện được của hàng tồn kho tồn đọng, chậm luân chuyển với tổng giá trị gần 72 tỷ đồng.

Một số chi phí liên quan khác với giá trị 466 tỷ đồng (bao gồm chi phí lãi vay, khấu hao, và tiền thuê đất) vẫn đang được treo lại, chờ xử lý. Những chi phí này phát sinh từ nhà máy xốp đã ngừng hoạt động từ năm 2015 và chi nhánh Bắc Kạn của CTCP Vật tư Thiết Bị Toàn bộ (Matexim).

Ngoài ra, UHY cũng nhấn mạnh rằng dự án sản xuất máy kéo 4 bánh hạng trung của VEAM vẫn đang tồn đọng, và giá trị chi phí xây dựng cơ bản dở dang có thể sẽ phụ thuộc vào các phán quyết của cơ quan có thẩm quyền trong tương lai. VEAM cũng chưa hoàn tất các thủ tục gia hạn dự án di chuyển và xây mới nhà máy sản xuất máy kéo nhỏ, dù dự án này đã được Hội đồng quản trị phê duyệt từ ngày 31/7 với thời gian thực hiện dự kiến từ quý IV/2016 đến quý I/2023.

Đơn vị kiểm toán còn lưu ý rằng, cho đến thời điểm lập báo cáo tài chính, các cơ quan có thẩm quyền vẫn chưa phê duyệt chính thức quyết toán cổ phần hóa của công ty mẹ VEAM. Điều này có thể dẫn đến những ảnh hưởng tiêu cực đến tình hình tài chính và kinh doanh của công ty trong tương lai.

Có thể thấy, nhiều doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán đã sụt giảm mạnh về lợi nhuận sau khi soát xét báo cáo tài chính. Các doanh nghiệp như DIC Corp, Saigontel, Trung An, và VEAM đều có những chênh lệch đáng kể so với báo cáo tự lập, khiến cổ phiếu của họ chịu áp lực bán ra và ảnh hưởng đến giá trị trên thị trường. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc thực hiện kiểm toán kỹ lưỡng và minh bạch để đảm bảo tính trung thực và khách quan của báo cáo tài chính.

Tình trạng lợi nhuận biến động mạnh sau khi soát xét báo cáo tài chính, cùng với việc kiểm toán từ chối đưa ra ý kiến đối với một số doanh nghiệp, nhấn mạnh sự cần thiết phải tăng cường hoạt động thanh tra và giám sát tài chính chặt chẽ hơn. Các doanh nghiệp cần minh bạch hơn trong việc báo cáo tài chính và quản trị rủi ro, trong khi cơ quan chức năng cần đẩy mạnh thanh tra, nhằm đảm bảo tính trung thực và công bằng trên thị trường chứng khoán. Việc này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư mà còn duy trì sự phát triển bền vững của doanh nghiệp và thị trường tài chính.