Ngày 26/2/2025, Chánh Thanh tra, giám sát Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh tỉnh Bình Dương ban hành Kết luận thanh tra số 53/KL-BĐU3 về việc thanh tra Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín Chi nhánh Bình Dương (Sacombank BD). Cuộc thanh tra diễn ra từ 08/01/2025 đến 20/02/2025, tập trung vào bốn lĩnh vực: cấp tín dụng, phòng chống rửa tiền, hoạt động mua bán ngoại tệ và đại lý bảo hiểm.

Vi phạm nổi bật nhất là việc Chi nhánh thẩm định tình hình tài chính, phương án kinh doanh của khách hàng nhưng chưa thu thập đầy đủ hồ sơ, tài liệu chứng minh. Đối với các khoản vay có mục đích sử dụng vốn vay là thương mại, dịch vụ, tiêu dùng trên 100 triệu đồng, Chi nhánh chỉ có biên bản giao nhận hàng hóa hoặc phiếu chi, bảng kê mua hàng hóa dịch vụ thay vì hóa đơn giá trị gia tăng theo quy định.

Thanh tra chỉ rõ có 06 khách hàng mà Chi nhánh chưa thu thập hoặc thu thập không đầy đủ hồ sơ vay vốn, hồ sơ pháp lý. Thêm vào đó, có 06 khách hàng được thẩm định phương án, dự án sử dụng vốn vay chưa chặt chẽ, chưa thu thập đầy đủ chứng từ hoặc thu thập chưa phù hợp với nguồn thu nhập.

Thanh tra, giám sát ngân hàng nhà nước chỉ ra nhiều vi phạm tại chi nhánh Sacombank Bình Dương. Ảnh minh hoạ: baochinhphu.vn

Một vi phạm đáng chú ý khác là Chi nhánh thực hiện giải ngân vào tài khoản thanh toán của khách hàng vay, để khách hàng tự chuyển khoản trực tiếp cho bên thụ hưởng hoặc rút tiền mặt. Cách làm này vi phạm quy định tại Thông tư 21/2017/TT-NHNN và làm mất khả năng kiểm soát mục đích sử dụng vốn vay.

Đặc biệt, Chi nhánh cấp tín dụng cho khách hàng có nguồn thu chủ yếu bằng tiền mặt không thông qua tài khoản ngân hàng, chứng từ chứng minh nguồn thu không đầy đủ, chưa đảm bảo tính xác thực. Điều này tiềm ẩn rủi ro tín dụng khi Chi nhánh không kiểm soát được nguồn thu nhập và tình hình tài chính thực tế của khách hàng.

Kết luận thanh tra cũng chỉ ra việc phân kỳ trả nợ không phù hợp với nguồn thu của khách hàng tại 06 trường hợp. Điều này cho thấy Chi nhánh chưa đánh giá đúng khả năng trả nợ của khách hàng, tiềm ẩn nguy cơ khách hàng không đáp ứng được nghĩa vụ trả nợ theo thỏa thuận.

Bên cạnh đó, Thanh tra phát hiện nhiều khoản vay của khách hàng, Chi nhánh chưa thực hiện đầy đủ việc kiểm tra, giám sát vốn vay, kiểm tra sau vay định kỳ theo quy định nội bộ, đặc biệt về việc thu thập tài liệu, chứng từ liên quan đến nội dung kiểm tra.

Chi nhánh cũng có vi phạm khi thực hiện cho vay chuyển nhượng/hoàn vốn chuyển nhượng bất động sản căn cứ theo giá trị chuyển nhượng trên hợp đồng đặt cọc mà không thu thập hợp đồng chuyển nhượng có công chứng.

Mặc dù Sacombank đã xây dựng quy định nội bộ đầy đủ về phòng chống rửa tiền, thanh tra vẫn phát hiện vi phạm trong thực thi. Cụ thể, qua kiểm tra chọn mẫu một số giao dịch chuyển tiền, cán bộ nghiệp vụ tại Chi nhánh thực hiện kiểm tra thông tin khách hàng chưa đầy đủ theo quy định nội bộ.

Tuy không phát hiện giao dịch đáng ngờ, nhưng việc không tuân thủ quy trình kiểm tra thông tin khách hàng là vi phạm nghiêm trọng trong công tác phòng chống rửa tiền, có thể dẫn đến những rủi ro pháp lý và danh tiếng cho ngân hàng.

Thanh tra, giám sát ngân hàng cũng đã chỉ ra nguyên nhân khách quan để xảy ra những vi phạm trên là do hoạt động kinh doanh của khách hàng đa dạng, giao dịch thanh toán thường xuyên với nhiều đối tác, nên khách hàng có nhu cầu chủ động sử dụng dịch vụ chuyển tiền điện tử trong việc thanh toán. Việc kiểm soát các giao dịch và kê khai báo cáo tài chính, báo cáo thuế hoặc xác minh giao dịch gặp khó khăn khi không thực hiện qua tài khoản thanh toán. Chính sách kinh doanh trong giai đoạn phục hồi kinh tế của khách hàng thường xuyên thay đổi, đặc biệt đối với khách hàng cá nhân.

Mặc dù vậy, nguyên nhân chủ quan là do một số bộ phận cán bộ chưa quan tâm và sâu sát trong khâu thu thập tài liệu, chứng từ chứng minh nội dung thẩm định, kiểm tra, giám sát khoản vay. Chi nhánh chưa thực hiện kiểm tra, giám sát, theo dõi chặt chẽ mục đích sử dụng vốn sau khi giải ngân vào tài khoản thanh toán, đặc biệt với các khoản vay của khách hàng cá nhân. Đồng thời, thiếu biện pháp quản lý nguồn thu bằng tiền mặt của khách hàng, dẫn đến khó kiểm soát khả năng trả nợ thực tế.

Để khắc phục các vi phạm, thanh tra đã kiến nghị giám đốc ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương tín chi nhánh Bình Dương chỉ đạo bộ phận tác nghiệp tín dụng rút kinh nghiệm và thực hiện giải ngân vốn cho vay theo đúng quy định pháp luật, giám sát chặt chẽ dòng tiền giải ngân. Rút kinh nghiệm và thu thập đầy đủ, phù hợp các tài liệu liên quan đến pháp lý đối với 04 khách hàng được chỉ ra.

Rà soát các khoản vay của 06 khách hàng, thu thập bổ sung các tài liệu, chứng từ còn thiếu/chưa phù hợp, đánh giá lại hoạt động kinh doanh, nhu cầu vốn và khả năng tài chính. Chấp hành nghiêm các quy định nội bộ, các điều kiện phê duyệt tín dụng của Sacombank. Rút kinh nghiệm đối với việc sửa đổi, bổ sung thỏa thuận cho vay, hướng dẫn khách hàng lập phương án sử dụng vốn vay phù hợp quy định. Đối với công tác phòng chống rửa tiền, thực hiện kiểm tra đầy đủ thông tin khách hàng trước khi thực hiện giao dịch chuyển tiền theo quy định.

Đặc biệt quan tâm các nội dung cảnh báo rủi ro để có biện pháp kiểm soát các khoản vay bổ sung vốn lưu động, đặc biệt với khách hàng có nguồn thu chủ yếu bằng tiền mặt hoặc hoạt động kinh doanh không hiệu quả. Kiểm soát chặt chẽ việc cấp tín dụng cho khách hàng đã được cấp hạn mức tại nhiều tổ chức tín dụng để tránh cho vay vượt quá tổng nhu cầu vốn và trùng lắp giữa các chi nhánh.

Kết luận thanh tra tại Sacombank Bình Dương đã phản ánh thực trạng trong hoạt động cấp tín dụng tại các ngân hàng thương mại hiện nay. Mặc dù phát hiện nhiều vi phạm, nhưng về cơ bản, Chi nhánh vẫn tuân thủ các quy định pháp luật và quy định nội bộ về lãi suất, hạn mức tín dụng và bảo lãnh ngân hàng.

Những vi phạm chủ yếu tập trung vào khâu thủ tục, hồ sơ và giám sát sau vay - những yếu tố có thể gây ra rủi ro tín dụng trong tương lai nếu không được khắc phục kịp thời. Đáng chú ý, các vi phạm này không chỉ là vấn đề riêng của Sacombank Bình Dương mà còn phản ánh thách thức chung của ngành ngân hàng trong việc cân bằng giữa tăng trưởng tín dụng và quản trị rủi ro.

Kết luận thanh tra là hồi chuông cảnh báo cho các ngân hàng về tầm quan trọng của việc tuân thủ nghiêm ngặt quy định trong hoạt động cấp tín dụng, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế còn nhiều biến động và áp lực cạnh tranh giữa các tổ chức tín dụng ngày càng gay gắt.