Trong bối cảnh thị trường tài chính toàn cầu và trong nước đối mặt với nhiều biến động, Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB) vừa công bố báo cáo tài chính hợp nhất cho năm 2024 với những con số phản ánh rõ nét những thách thức mà ngành ngân hàng Việt Nam đang phải đối mặt. Mặc dù ghi nhận tăng trưởng về quy mô, VIB đang phải đối diện với áp lực gia tăng về nợ xấu, đặc biệt là nhóm nợ có khả năng mất vốn.

Tăng trưởng về quy mô nhưng chất lượng tài sản đáng lo ngại

Theo báo cáo tài chính mới công bố, tính đến cuối năm 2024, tổng tài sản của VIB đạt 493.158 tỷ đồng, tăng 20% so với đầu năm, trong đó cho vay khách hàng tăng 22% lên hơn 324.000 tỷ đồng và tiền gửi khách hàng tăng 17% lên 276.308 tỷ đồng. Những con số này cho thấy ngân hàng vẫn duy trì được đà tăng trưởng về quy mô trong bối cảnh thị trường còn nhiều khó khăn.

Tuy nhiên, điểm đáng lo ngại trong báo cáo tài chính của VIB là sự gia tăng mạnh mẽ của tổng nợ xấu. Cụ thể, tại thời điểm 31/12/2024, tổng nợ xấu của VIB là 11.374 tỷ đồng, tăng 36% so với đầu năm. Đặc biệt, trong khi nợ nhóm 3 (nợ dưới tiêu chuẩn) và nợ nhóm 4 (nợ nghi ngờ) giảm lần lượt 7% và 28% xuống còn 2.306 tỷ đồng và 2.671 tỷ đồng, thì nợ nhóm 5 (nợ có khả năng mất vốn) lại tăng đột biến tới 191%, tương đương gấp gần 3 lần so với năm trước, lên mức 6.307 tỷ đồng.

Tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ vay của ngân hàng cũng tăng từ 3,14% đầu năm lên 3,51% vào cuối năm 2024, vượt xa ngưỡng 3% - mức được xem là an toàn đối với các ngân hàng thương mại. Sự gia tăng mạnh của nợ nhóm 5 là tín hiệu cảnh báo về chất lượng tài sản của VIB, phản ánh khó khăn trong việc thu hồi nợ và tiềm ẩn nguy cơ tổn thất tài chính trong tương lai.

Nợ có khả năng mất vốn của VIB tăng gấp gần 3 lần. Ảnh: ITN

Lợi nhuận sụt giảm dù nỗ lực đa dạng hóa nguồn thu

Kết quả kinh doanh của VIB trong quý IV/2024 cho thấy thu nhập lãi thuần giảm 16% so với cùng kỳ năm trước, xuống còn 3.916 tỷ đồng. Mặc dù vậy, ngân hàng đã nỗ lực đa dạng hóa nguồn thu khi ghi nhận sự tăng trưởng ở hầu hết các khoản thu ngoài lãi, ngoại trừ lãi từ kinh doanh ngoại hối giảm 80% so với quý IV/2023 xuống còn 49 tỷ đồng.

Cụ thể, lãi thuần từ hoạt động dịch vụ tăng 24% lên gần 654 tỷ đồng, lãi thuần từ mua bán chứng khoán đầu tư tăng 4,6 lần từ gần 31 tỷ đồng lên 145 tỷ đồng và lãi thuần từ hoạt động khác tăng 37% lên hơn 511 tỷ đồng. Đồng thời, VIB cũng tiết giảm 34% chi phí dự phòng rủi ro tín dụng xuống còn 1.123 tỷ đồng trong quý cuối năm.

Nhờ những nỗ lực trên, VIB báo lãi trước thuế quý IV đạt 2.401 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế tăng nhẹ 1% lên 1.921 tỷ đồng so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, xét cả năm 2024, ngân hàng ghi nhận thu nhập lãi thuần giảm 9% so với năm trước xuống hơn 16.750 tỷ đồng. Lợi nhuận ròng trước và sau thuế cũng giảm 16% so với năm trước, xuống lần lượt 9.004 tỷ đồng và 7.204 tỷ đồng.

Nguyên nhân chính dẫn đến sự sụt giảm lợi nhuận cả năm là do thu nhập lãi thuần sụt giảm kết hợp với việc các khoản thu ngoài lãi cũng đi lùi như lãi thuần từ dịch vụ giảm 20% còn 1.765 tỷ đồng, lãi thuần từ kinh doanh ngoại hối giảm 9% còn 501 tỷ đồng. Trong khi đó, chi phí hoạt động năm 2024 lại tăng thêm 9% lên mức 7.211 tỷ đồng.

Thách thức phía trước và kế hoạch điều chỉnh chiến lược

Với kết quả kinh doanh năm 2024, VIB chỉ hoàn thành được 75% mục tiêu lợi nhuận trước thuế đã đề ra (12.045 tỷ đồng), cho thấy những thách thức không nhỏ mà ngân hàng đang phải đối mặt trong việc duy trì tăng trưởng bền vững.

Việc gia tăng mạnh của nợ xấu, đặc biệt là nợ nhóm 5, đặt ra yêu cầu cấp bách cho VIB trong việc tăng cường quản trị rủi ro, nâng cao chất lượng tín dụng và xây dựng các giải pháp hiệu quả để xử lý nợ xấu. Đồng thời, ngân hàng cần tiếp tục đa dạng hóa các nguồn thu ngoài lãi để bù đắp cho sự sụt giảm của thu nhập lãi thuần trong bối cảnh lãi suất và thị trường tài chính còn nhiều biến động.

Trong những động thái mới nhất, VIB đã thông báo sẽ tổ chức Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) thường niên năm 2025 vào tháng 3 tới tại TP.HCM, với việc chốt danh sách cổ đông tham dự vào ngày 19/2/2025. Tại đại hội này, ngân hàng dự kiến sẽ bầu bổ sung một thành viên Hội đồng quản trị (HĐQT) nhiệm kỳ 2023-2027, nhằm tăng cường năng lực quản trị điều hành trong giai đoạn đầy thách thức sắp tới.

Hiện HĐQT của VIB đang có 5 thành viên với Chủ tịch HĐQT là ông Đặng Khắc Vỹ. Việc bổ sung nhân sự cấp cao có thể là một phần trong chiến lược của ngân hàng nhằm đổi mới cơ cấu quản trị, tăng cường năng lực điều hành và đối phó với những thách thức hiện tại, đặc biệt là vấn đề nợ xấu gia tăng và áp lực duy trì tăng trưởng lợi nhuận.

Trong bối cảnh kinh tế vĩ mô còn nhiều biến động, VIB cần có những giải pháp toàn diện và dài hạn để nâng cao hiệu quả hoạt động, kiểm soát chặt chẽ rủi ro tín dụng và xây dựng nền tảng tăng trưởng bền vững trong những năm tới.

Chứng khoán ACB trở thành cổ đông mới nắm trên 1% vốn

Theo thông tin mới nhất được VIB công bố, tính đến ngày 28/2/2025, Công ty TNHH Chứng khoán ACB đã trở thành một cổ đông mới sở hữu trên 1% vốn điều lệ của ngân hàng. Cụ thể, Chứng khoán ACB hiện đang nắm giữ hơn 29,85 triệu cổ phiếu VIB, tương đương 1,002% vốn điều lệ. Cùng với một cá nhân có liên quan sở hữu thêm 995.454 cổ phần (0,033%), tổng cộng nhóm cổ đông này đang nắm giữ 1,035% vốn VIB, tương đương hơn 30,85 triệu cổ phiếu.

Trước đó, vào tháng 8/2024, VIB từng công bố danh sách 18 cổ đông sở hữu trên 1% vốn điều lệ, gồm 13 cá nhân và 5 tổ chức, nắm tổng cộng 1,854 triệu cổ phần, chiếm hơn 73% vốn điều lệ ngân hàng. Trong đó, Chủ tịch VIB Đặng Khắc Vỹ là người sở hữu nhiều cổ phiếu nhất với 125 triệu cổ phần (4,949%), và nhóm người có liên quan đến ông Vỹ còn nắm giữ thêm hơn 388 triệu cổ phần (15,316%).

Đến tháng 11/2024, bà Hoàng Vân Anh cũng gia nhập danh sách cổ đông lớn với hơn 91,5 triệu cổ phiếu, tương đương 3% vốn điều lệ. Cùng thời điểm này, Công ty cổ phần Unicap và các bên liên quan đã mua vào/nhận chuyển nhượng 85 triệu cổ phiếu VIB, nâng tổng tỷ lệ sở hữu lên 6,873%.

Trong khi các cổ đông trong nước tăng tỷ lệ sở hữu, cổ đông chiến lược nước ngoài Commonwealth Bank of Australia (CBA) lại có xu hướng thoái vốn, hiện chỉ còn nắm giữ hơn 4,7% vốn của VIB, giảm đáng kể so với trước đây.

Như vậy, tính đến thời điểm hiện tại, số lượng cổ đông sở hữu trên 1% vốn điều lệ tại VIB đã tăng lên 21 cổ đông. Điều này phản ánh sự quan tâm ngày càng tăng của các nhà đầu tư đối với cổ phiếu VIB, bất chấp những thách thức mà ngân hàng đang phải đối mặt như áp lực tăng trưởng nợ xấu và mục tiêu lợi nhuận chưa đạt kỳ vọng.

Trên thị trường chứng khoán, cổ phiếu VIB đóng cửa phiên giao dịch ngày 28/2/2025 ở mức 20.750 đồng/cổ phiếu, tăng 5,3% so với đầu tháng 1/2025. Tổng khối lượng giao dịch trong phiên đạt gần 12,9 triệu đơn vị, cho thấy thanh khoản khá tốt của cổ phiếu này trong bối cảnh thị trường còn nhiều biến động.