Quy định 131-QĐ/TW: Hoàn thiện và cập nhật thể chế
Quy định số 131-QĐ/TW về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật Đảng và trong hoạt động thanh tra, kiểm toán, được ban hành vào ngày 27/10/2023, đã mang lại nhiều điểm mới, đáng chú ý. Theo PGS, TS. Lê Văn Cường, Viện Xây dựng Đảng, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, đây là văn bản quan trọng giúp "hoàn thiện thể chế cũng như cập nhật, đồng bộ với các quy định mới được ban hành sau Đại hội XIII của Đảng về kiểm soát quyền lực nhằm phòng, chống tham nhũng, tiêu cực."
Sau Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, công tác kiểm soát quyền lực, đặc biệt trong lĩnh vực cán bộ, đã trở thành nhiệm vụ cấp bách. Việc kiểm soát quyền lực không chỉ nhằm ngăn chặn tình trạng lạm quyền, mà còn là biện pháp quan trọng để phòng ngừa tham nhũng và tiêu cực. Hàng loạt các quy định đã được ban hành hoặc sửa đổi bổ sung, như Quy định số 22-QĐ/TW, Quy định số 24-QĐ/TW, và gần đây nhất là Quy định số 114-QĐ/TW và Quy định số 132-QĐ/TW.
Quy định số 131-QĐ/TW tiếp tục cụ thể hóa những quy định về kiểm soát quyền lực trong công tác kiểm tra, giám sát và thanh tra, đồng thời làm rõ trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng và cá nhân có liên quan trong việc chuyển đổi vị trí công tác cán bộ.
Chú trọng vào trách nhiệm của cấp ủy và người đứng đầu
Một trong những nội dung đáng chú ý của Quy định số 131-QĐ/TW là yêu cầu các cấp ủy, tổ chức đảng, và người đứng đầu phải chịu trách nhiệm trong việc điều động, chuyển đổi vị trí công tác cán bộ. Quy định này nhằm ngăn ngừa việc lợi dụng quyền lực để trục lợi hoặc lạm dụng quyền lực trong quá trình bổ nhiệm, điều chuyển nhân sự. PGS, TS. Lê Văn Cường nhấn mạnh, quy định này "có ý nghĩa quan trọng về nhận thức và hành động đối với mỗi tổ chức đảng, đảng viên hiện nay."
Quy định số 131-QĐ/TW đã chỉ rõ các chủ thể phải chịu trách nhiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo và thực hiện công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật Đảng và hoạt động thanh tra, kiểm toán, bao gồm cấp ủy, tổ chức đảng; cơ quan và lãnh đạo các cơ quan kiểm tra, thanh tra, kiểm toán; đoàn kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật Đảng, thanh tra, kiểm toán; lãnh đạo cơ quan được giao chức năng thanh tra chuyên ngành; cán bộ, đảng viên được giao nhiệm vụ kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật Đảng, thanh tra, kiểm toán.
Ngoài ra, Quy định còn đề cập đến việc tránh thiên vị trong công tác bổ nhiệm nhân sự. Cần tránh hai xu hướng tiêu cực: một là thiên vị người thân đến mức vi phạm quy trình, và hai là cứng nhắc loại bỏ người có năng lực chỉ vì lý do quan hệ gia đình.
Kiểm soát quyền lực: Ngăn chặn từ gốc rễ tham nhũng, tiêu cực
Một trong những điểm nhấn của Quy định số 131-QĐ/TW là việc làm rõ các hành vi tham nhũng, tiêu cực trong công tác kiểm tra, giám sát, và thanh tra. Điều này bao gồm cả việc lạm dụng quyền lực để trục lợi cá nhân, cũng như những hành vi lạm quyền khác. Theo PGS, TS. Lê Văn Cường, Quy định này tạo ra một “lồng cơ chế” nhằm ngăn ngừa các hành vi tiêu cực vốn là nguyên nhân chính gây ra các vụ việc tham nhũng lớn thời gian qua.
Trong Điều 4 của Quy định, 21 biểu hiện tham nhũng, tiêu cực trong công tác kiểm tra, giám sát, và thanh tra đã được liệt kê cụ thể. Điều này giúp tăng cường khả năng giám sát, phát hiện và xử lý nghiêm các vi phạm trong lĩnh vực này. Quy định cũng nêu rõ trách nhiệm của cấp ủy và người đứng đầu trong việc thực hiện các biện pháp phòng chống tham nhũng, tiêu cực, đồng thời đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát, và thi hành kỷ luật.
Bảo vệ tính khách quan và công bằng trong công tác cán bộ
Quy định số 131-QĐ/TW còn nhấn mạnh việc công khai, minh bạch trong quá trình điều động và bổ nhiệm cán bộ. Để đảm bảo tính công bằng, minh bạch trong quá trình này, các quy định về kiểm soát quyền lực đã được cụ thể hóa một cách rõ ràng hơn. Điều này giúp tạo điều kiện cho các tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên hiểu rõ và thực hiện đúng quy định.
Theo PGS, TS. Lê Văn Cường, các quy định mới này "giúp cho mỗi cấp ủy, tổ chức đảng, từng cán bộ, đảng viên nắm vững và từ đó tổ chức thực hiện cho sát, đúng và trúng, tránh tình trạng quy định ban hành nhưng không đi vào cuộc sống."
Tăng cường hiệu quả kiểm soát quyền lực
Quy định số 131-QĐ/TW của Bộ Chính trị không chỉ là một công cụ pháp lý, mà còn là một cơ chế quan trọng giúp ngăn ngừa và đẩy lùi tham nhũng, tiêu cực trong công tác kiểm tra, giám sát, và thanh tra. Với những điểm mới trong việc làm rõ trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng và người đứng đầu, Quy định này đã tạo nền tảng vững chắc để các quy định phòng, chống tham nhũng đi vào thực tiễn, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác kiểm tra, giám sát và thanh tra trong thời gian tới.
Sự ra đời của Quy định số 131-QĐ/TW cùng với các văn bản pháp luật liên quan khác sẽ tiếp tục củng cố nỗ lực của Đảng và Nhà nước trong việc kiểm soát quyền lực, tạo môi trường trong sạch, minh bạch và công bằng trong công tác cán bộ và quản lý quyền lực.