Phạm vi điều chỉnh của Nghị định mới quy định về hành vi vi phạm hành chính, hình thức và mức phạt, biện pháp khắc phục hậu quả, thẩm quyền lập biên bản và xử phạt vi phạm hành chính về xây dựng. Vi phạm hành chính về xây dựng quy định xử phạt tại Nghị định này bao gồm: hoạt động xây dựng, sản xuất vật liệu xây dựng, quản lý công trình hạ tầng kỹ thuật, kinh doanh bất động sản, quản lý, phát triển nhà.

Đối tượng áp dụng của Nghị định 16/2022/NĐ-CP áp dụng với 3 nhóm đối tượng. Thứ nhất, tổ chức, cá nhân trong nước, tổ chức, cá nhân nước ngoài có hành vi vi phạm hành chính trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, trừ trường hợp Điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định khác. Thứ hai, người có thẩm quyền lập biên bản vi phạm hành chính, áp dụng các biện pháp ngăn chặn và bảo đảm xử phạt vi phạm hành chính, người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính. Thứ ba, cơ quan, tổ chức, cá nhân khác có liên quan đến việc xử phạt vi phạm hành chính quy định tại Nghị định này.

Hết thời môi giới, cò đất làm nhiễu loạn thị trường

Theo quy định tại Điều 59 “Vi phạm quy định về kinh doanh dịch vụ BĐS”, các hành vi: Kinh doanh dịch vụ môi giới BĐS độc lập mà không có chứng chỉ hành nghề hoặc chứng chỉ hết thời hạn sử dụng theo quy định; tẩy xóa, sửa chữa chứng chỉ hành nghề môi giới BĐS làm sai lệch nội dung chứng chỉ; cho mượn, cho thuê hoặc thuê, mượn chứng chỉ hành nghề môi giới BĐS để thực hiện các hoạt động liên quan đến môi giới BĐS; tổ chức, cá nhân kinh doanh dịch vụ môi giới BĐS đồng thời vừa là nhà môi giới vừa là một bên thực hiện hợp đồng trong một giao dịch kinh doanh BĐS sẽ bị xử phạt 40.000.000 - 60.000.000 đồng.

Trong khi đó, các hành vi vi phạm như: Kinh doanh dịch vụ BĐS mà không thành lập doanh nghiệp theo quy định hoặc không đủ số người có chứng chỉ hành nghề môi giới BĐS theo quy định hoặc chứng chỉ hành nghề hết thời hạn sử dụng theo quy định; Hợp đồng kinh doanh dịch vụ BĐS không được lập thành văn bản hoặc không đầy đủ các nội dung chính theo quy định sẽ bị xử phạt 120.000.000 -160.000.000 đồng.

Có Nghị định mới tạo hành lang pháp lý để lực lượng chức năng kiểm tra, xử lý các vi phạm, gây bức xúc của cư dân tại nhiều dự án chung cư thời gian qua. Ảnh: T.A

Tại Điều 60, những hành vi: Không cung cấp, cung cấp không chính xác, không đầy đủ hoặc không đúng thời hạn kê khai BĐS cho cơ quan quản lý thông tin về nhà ở và thị trường BĐS theo quy định; Cung cấp cho bên thứ ba dữ liệu về nhà ở và thị trường BĐS của cơ quan nhà nước mà không được sự cho phép của cơ quan quản lý hệ thống thông tin BĐS sẽ bị xử phạt 60.000.000 - 80.000.000 đồng.

Đáng chú ý, một số tình trạng “cò đất” tại nhiều địa phương trong thời gian có dấu hiệu “thổi” thông tin giá đất lên cao hơn nhiều lần so với thực tế, tạo “sốt ảo” để một nhóm đối tượng được “hưởng lợi” từ việc đầu cơ BĐS...gây nhiễu loạn thông tin về thị trường sẽ được Nghị định định mới xử lý triệt để.

Liên quan đến vấn đề này, Nghị định mới quy định xử lý nghiêm các hành vi: Không làm rõ, giải trình và chỉnh sửa theo quy định đối với nội dung thông thị của cơ quản lý hệ thống thông tin về nhà ở và thị trường BĐS; Làm sai lệch, hỏng hoặc thất thoát thông tin, dữ liệu về nhà ở và thị trường BĐS; Chiếm giữ, tiêu hủy trái phép thông tin, dữ liệu về nhà ở và thị trường BĐS thuộc hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu về nhà ở quốc gia và các địa phương theo quy định; Cản trở việc khai thác, sử dụng thông tin dữ liệu về nhà ở và thị trường BĐS thuộc hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu về nhà ở quốc gia và các địa phương theo quy định; Không thông báo kịp thời cho cơ quan quản lý hệ thống thông tin về nhà ở và thị trường BĐS về những sai sót của thông tin, dữ liệu đã cung cấp.

Tính toán sai kinh phí bảo trì phần sở hữu chung nhà chung cư có thể bị phạt tới 200 triệu đồng

Một nhóm vấn đề khác liên quan đến quản lý và vận hành nhà chung cư vốn xuất hiện nhiều vấn đề phức tạp, nảy sinh trong thời gian qua cũng không bị “bỏ sót” trong quy định tại Nghị định mới khi Điều 62 quy định rõ về “Vi phạm quy định về đào tạo quản lý vận hành nhà chung cư”.

Theo đó, với hành vi cấp giấy chứng nhận hoàn thành khóa đào tạo về quản lý vận hành nhà chung cư không đúng mẫu quy định sẽ bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 40.000.000 đồng.

Đối với vi phạm quy định về quản lý sử dụng nhà chung cư đối với chủ đầu tư, Điều 67 quy định phạt tiền từ 80.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng. Tương tự mức phạt trên cũng được áp dụng đối với một trong các hành vi sau đây: Không mở tài khoản hoặc mở tài khoản kinh phí bảo trì phần sở hữu chung nhà chung cư không đúng quy định; Không có hoặc chậm có văn bản đề nghị Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức hội nghị nhà chung cư khi đã tổ chức hội nghị nhà chung cư lần đầu nhưng không đủ số người tham dự theo quy định; Không có văn bản thông báo hoặc thông báo không đầy đủ thông tin cho Sở Xây dựng nơi có dự án biết về tên tài khoản, số tài khoản đã mở, tên tổ chức tín dụng nơi mở tài khoản và kỳ hạn gửi tiền kinh phí bảo trì; Không lập kế hoạch bảo trì hằng năm hoặc lập kế hoạch bảo trì hằng năm không đúng quy định; Không có văn bản thông báo cho Sở Xây dựng nơi có nhà chung cư biết để theo dõi sau khi đã bàn giao đầy đủ kinh phí bảo trì cho Ban quản trị nhà chung cư.

Một mô hình dự án bất động sản tại Hà Nội. Ảnh: T.A

Mức phạt sẽ tăng lên từ 160.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng đối với một trong các hành vi: Tính toán sai kinh phí bảo trì phần sở hữu chung nhà chung cư so với quy định; Không ghi trong hợp đồng thông tin về tài khoản kinh phí bảo trì phần sở hữu chung nhà chung cư theo quy định trong hợp đồng mua bán, thuê mua nhà ở hoặc phần diện tích khác của nhà chung cư; Không gửi hoặc chậm gửi kinh phí bảo trì phần sở hữu chung nhà chung cư dưới hình thức có kỳ hạn tại tổ chức tín dụng đang hoạt động trên địa bàn nơi có nhà ở mua bán, thuê mua; Không đóng tài khoản kinh phí bảo trì đã lập sau khi bàn giao đầy đủ kinh phí bảo trì cho Ban quản trị nhà chung cư; Không công khai, minh bạch việc sử dụng kinh phí quản lý vận hành, kinh phí bảo trì phần sở hữu chung của nhà chung cư theo quy định.

Các vi phạm thường thấy ở một số nhà chung cư có phát sinh khiếu nại, tố cáo trong thời gian qua như: Không bàn giao, bàn giao chậm, bàn giao không đầy đủ hoặc bàn giao không đúng đối tượng nhận kinh phí bảo trì và lãi suất tiền gửi kinh phí bảo trì phần sở hữu chung nhà chung cư theo quy định; Lựa chọn đơn vị quản lý vận hành nhà chung cư không đủ điều kiện, năng lực theo quy định; Bán, cho thuê chỗ để xe ô tô trong nhà chung cư không đúng quy định cũng được Nghị định mới quy định mức phạt từ 160.000.000 đến 200.000.000 đồng.

Đáng chú ý, các hành vi vi phạm của chủ đầu tư như: Không bố trí diện tích để làm nhà sinh hoạt cộng đồng theo theo tiêu chuẩn, quy chuẩn quy định; Quản lý, sử dụng kinh phí quản lý vận hành không đúng quy định; Không tổ chức hội nghị nhà chung cư lần đầu theo quy định; Không lập biên bản quyết toán số liệu kinh phí bảo trì theo quy định sẽ bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 260.000.000 đồng.

Mức phạt sẽ tăng từ 260.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng khi chủ đầu tư có một trong các hành vi như: Tự ý chuyển đổi công năng, mục đích sử dụng phần sở hữu chung, sử dụng chung hoặc tự ý chuyển đổi công năng, mục đích sử dụng phần diện tích không phải để ở trong nhà chung cư có mục đích hỗn hợp; Áp dụng cách tính diện tích căn hộ hoặc phần diện tích khác trong nhà chung cư thuộc sở hữu riêng sai quy định; Không đóng hoặc đóng không đầy đủ kinh phí bảo trì phần sở hữu chung nhà chung cư vào tài khoản đã lập theo quy định đối với diện tích căn hộ, phần diện tích khác mà chủ đầu tư giữ lại không bán hoặc chưa bán, chưa cho thuê mua tính đến thời điểm bàn giao đưa nhà chung cư vào sử dụng; Không bàn giao hoặc bàn giao không đầy đủ hoặc bàn giao không đúng thời hạn hồ sơ nhà chung cư cho ban quản trị nhà chung cư theo quy định; Sử dụng kinh phí bảo trì không đúng quy định.

Ngoài ra, các hành vi vi phạm quy định về quản lý sử dụng nhà chung cư đối với đơn vị quản lý vận hành nhà chung cư hay vi phạm quy định về quản lý sử dụng nhà chung cư đối với ban quản trị nhà chung cư hoặc vi phạm quy định về quản lý sử dụng nhà chung cư đối với người sử dụng nhà chung cư cũng được Nghị định mới quy định rõ mức xử phạt.

Chánh Thanh tra Bộ, Chủ tịch UBND cấp tỉnh có quyền xử phạt vi phạm đến 1 tỷ đồng

Người có thẩm quyền lập biên bản vi phạm hành chính đối với những hành vi vi phạm quy định tại Nghị định này bao gồm: Người có thẩm quyền xử phạt quy định tại Điều 73, Điều 74, Điều 75, Điều 76, Điều 78, Điều 79 và Điều 80 Nghị định này; Công chức thuộc Ủy ban nhân dân các cấp được giao nhiệm vụ kiểm tra, phát hiện vi phạm hành chính về xây dựng quy định tại Nghị định này; Công chức, viên chức, thanh tra viên thuộc cơ quan thanh tra nhà nước ngành Xây dựng được phân công thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, thanh tra chuyên ngành độc lập hoặc thanh tra theo đoàn thanh tra...

Đáng chú ý, Trưởng đoàn thanh tra chuyên ngành của Thanh tra Sở Xây dựng (hoặc Thanh tra Sở Giao thông vận tải - Xây dựng) có thẩm quyền xử phạt: Cảnh cáo; Phạt tiền đến 100.000.000 đồng; Tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ năng lực, chứng chỉ hành nghề có thời hạn hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn; Tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính có giá trị không vượt quá 200.000.000 đồng;

Trong khi đó, Trưởng đoàn thanh tra chuyên ngành của Thanh tra Bộ Xây dựng có thẩm quyền xử phạt: Cảnh cáo; Phạt tiền đến 500.000.000 đồng đối với hoạt động xây dựng, kinh doanh bất động sản; đến 210.000.000 đồng đối với hoạt động sản xuất vật liệu xây dựng, quản lý công trình hạ tầng kỹ thuật, quản lý, phát triển nhà; Tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ năng lực, chứng chỉ hành nghề có thời hạn hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn...

Đặc biệt, Chánh Thanh tra Bộ Xây dựng có thẩm quyền phạt tiền đến 300.000.000 đồng đối với hoạt động sản xuất vật liệu xây dựng, quản lý công trình hạ tầng kỹ thuật, quản lý, phát triển nhà; phạt tiền đến 1.000.000.000 đồng đối với hoạt động xây dựng, kinh doanh bất động sản. Tương tự, Chủ tịch UBND cấp tỉnh phạt đến 1.000.000.000 đồng đối với hoạt động xây dựng, kinh doanh bất động sản.

Như vậy, với việc tăng thẩm quyền xử phạt cùng với phạm vi điều chỉnh “phủ kín” những đối tượng, hành vi vi phạm hành chính về xây dựng, Nghị định 16/2022/NĐ-CP sẽ tạo thêm hành lang pháp lý vững chắc, giúp nhiều lực lượng chức năng, đặc biệt là lực lượng công chức, thanh tra có thêm công cụ để thực hiện chức năng quản lý nhà nước trong lĩnh vực xây dựng, góp phần tạo môi trường minh bạch, phát triển kinh tế xã hội đất nước./.

Tràng An