Quy định thẩm định: Cần làm rõ khi nào "cần thiết"
Điều 77 của Luật Thanh tra 2022 đã quy định chi tiết hơn về việc thẩm định dự thảo kết luận thanh tra. Theo quy định, dự thảo kết luận thanh tra của Thanh tra Chính phủ, dự thảo kết luận thanh tra hành chính của Thanh tra Bộ và Thanh tra tỉnh phải được thẩm định trước khi ký ban hành. Việc thẩm định dự thảo kết luận thanh tra chuyên ngành của Thanh tra Bộ và Thanh tra tỉnh, dự thảo kết luận thanh tra của các cơ quan thanh tra khác được thực hiện khi cần thiết.
Điều này tạo ra một sự tùy nghi nhất định trong việc thẩm định các dự thảo kết luận thanh tra. Theo TS. Trần Văn Long, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế Thanh tra Chính phủ: “Nếu không có quy định hướng dẫn cụ thể sẽ dẫn đến sự tùy tiện trong quá trình thực hiện. Các cơ quan thanh tra có thể chọn thẩm định mọi dự thảo kết luận, gây lãng phí nguồn lực, hoặc ngược lại, không thẩm định khi cần thiết, dẫn đến chất lượng kết luận thanh tra bị ảnh hưởng.” Điều này cho thấy, một trong những thách thức lớn của quy định là làm sao để định nghĩa rõ ràng khái niệm "cần thiết" và đảm bảo quá trình thẩm định được thực hiện đồng bộ, tránh tình trạng thẩm định tùy tiện hoặc quá lạm dụng.
Thông tin và tài liệu cần thiết: Khung pháp lý còn thiếu sót
Một vấn đề quan trọng khác liên quan đến thẩm định là việc cung cấp thông tin và tài liệu cho quá trình này. Khoản 3 Điều 77 Luật Thanh tra 2022 quy định người thực hiện thẩm định có quyền yêu cầu Đoàn thanh tra cung cấp thông tin và tài liệu cần thiết, nhưng không chỉ rõ đó là những loại tài liệu gì. Điều này tạo ra sự mơ hồ trong việc xác định phạm vi của tài liệu cần cung cấp.
Theo TS. Trần Văn Long, việc quy định không rõ ràng có thể dẫn đến tình trạng yêu cầu quá nhiều tài liệu không cần thiết hoặc không yêu cầu đủ thông tin quan trọng. Để tránh tình trạng này, TS. Long đề xuất nên có danh sách liệt kê cụ thể những tài liệu bắt buộc phải cung cấp trong quá trình thẩm định. Trường hợp cần thêm tài liệu khác ngoài danh mục, Đoàn thanh tra cần phải có sự đồng ý của người ra quyết định thanh tra trước khi cung cấp.
Việc liệt kê rõ ràng các tài liệu này không chỉ giúp cho quá trình thẩm định diễn ra hiệu quả hơn, mà còn giảm thiểu tình trạng thiếu sót hoặc lạm dụng quyền yêu cầu thông tin. Điều này sẽ tạo ra một quy trình minh bạch và cụ thể hơn, đồng thời giúp các cơ quan thanh tra thực hiện đúng pháp luật, bảo đảm chất lượng của dự thảo kết luận thanh tra.
Quy trình thẩm định: Cần quy định cụ thể và chi tiết
Để nâng cao chất lượng thẩm định, theo TS. Trần Văn Long, cần có một quy trình khung về trình tự, thủ tục và thời hạn thẩm định. Các bước này sẽ giúp người thực hiện thẩm định biết rõ mình cần làm gì và trong khoảng thời gian bao lâu, từ đó tạo ra sự đồng bộ trong hoạt động thanh tra. Việc này cũng sẽ giúp tăng cường trách nhiệm của người thẩm định và hạn chế tình trạng kéo dài quá trình này mà không có lý do chính đáng.
Bên cạnh đó, quy định về xử lý kết quả thẩm định cũng cần được làm rõ. Nếu không có quy định cụ thể về cách thức xử lý kết quả, có thể xảy ra tình trạng xử lý không nhất quán hoặc không đúng theo yêu cầu của pháp luật. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng và độ tin cậy của các kết luận thanh tra.
Việc thẩm định dự thảo kết luận thanh tra là một bước quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng và tính minh bạch trong hoạt động thanh tra. Tuy nhiên, để đảm bảo cơ chế thẩm định được thực hiện đúng và hiệu quả, cần thiết có những quy định pháp lý rõ ràng, cụ thể hơn về trình tự, thủ tục, tài liệu, và cách xử lý kết quả thẩm định.