Thanh tra Việt Nam - Tin tức cập nhật trong ngày

Chủ tịch Hồ Chí Minh - lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam. Ảnh: L.A

Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam, không chỉ dẫn dắt cách mạng giành độc lập mà còn để lại dấu ấn sâu đậm trong xây dựng nhà nước, đặc biệt là ngành Thanh tra. Người luôn nhấn mạnh vai trò của dân: “dễ trăm lần không dân cũng chịu, khó vạn lần dân liệu cũng xong”, đề cao sức mạnh đoàn kết của muôn người Việt Nam yêu nước. Người luôn chăm lo xây dựng một Đảng cầm quyền thật trong sạch, vững mạnh; đề cao đạo đức cách mạng với các phẩm chất “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư” làm nền tảng.

Sinh ngày 19/5/1890 tại làng Kim Liên, Nghệ An, Người lớn lên trong truyền thống yêu nước và tinh thần đấu tranh. Cả cuộc đời Người gắn bó với sự nghiệp giải phóng dân tộc và xây dựng một nhà nước vì dân. Trong tư tưởng của Người, thanh tra không chỉ là công cụ giám sát mà còn là cầu nối giữa nhà nước và nhân dân, đảm bảo bộ máy hoạt động công bằng, hiệu quả.

Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhấn mạnh rằng cán bộ thanh tra phải trong sạch, công tâm, đặt lợi ích của nhân dân lên trên hết. Người ví cán bộ thanh tra như tấm gương sáng, không thiên vị, không bị cám dỗ bởi lợi ích cá nhân, để nhân dân tin tưởng và gửi gắm. Theo Người, thanh tra không chỉ tìm ra sai phạm mà còn phải hướng dẫn, giáo dục và bảo vệ quyền lợi của quần chúng. Trong những năm thực hiện các chính sách lớn ở miền Bắc, Chủ tịch Hồ Chí Minh thường căn dặn cán bộ thanh tra lắng nghe tiếng nói từ người dân, kiểm tra kỹ lưỡng để đảm bảo chính sách được thực thi đúng đắn, không để xảy ra bất công. Người luôn nhắc nhở rằng thanh tra là “tai mắt” của Đảng và Chính phủ, nhưng cũng phải là người bạn đồng hành của nhân dân, mang lại sự công bằng và niềm tin.

Đặc biệt quan tâm đến việc chống tham ô, lãng phí và quan liêu, những điều Người gọi là “kẻ thù nội xâm”. Người cho rằng tham nhũng là tội ác với nhân dân và thanh tra phải kiên quyết nhưng đúng pháp luật, không được lạm quyền. Người khuyến khích thanh tra phối hợp chặt chẽ với quần chúng, bởi sức mạnh của nhân dân là chìa khóa để phát hiện và ngăn chặn sai phạm. Trong những buổi nói chuyện với cán bộ, Bác Hồ thường nhấn mạnh rằng một cán bộ thanh tra tốt không chỉ giỏi nghiệp vụ mà còn phải có trái tim hướng về nhân dân, biết lắng nghe và hành động vì lợi ích chung. Tư tưởng này đã định hình cách ngành Thanh tra tiếp cận công việc, vừa nghiêm minh vừa nhân văn. Không chỉ đưa ra tư tưởng, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn có những hành động thiết thực để xây dựng ngành Thanh tra.

Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhấn mạnh rằng cán bộ thanh tra phải trong sạch, công tâm, đặt lợi ích của nhân dân lên trên hết. Ảnh: L.A

Di sản của Chủ tịch Hồ Chí Minh với ngành Thanh tra ngày nay

Ngày 23/11/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 64/SL thành lập Ban Thanh tra Đặc biệt.

Ngày 18/12/1949, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 138b-SL lập Ban Thanh tra Chính phủ trực thuộc Phủ Thủ tướng.

Ngày 28/3/1956, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh thành lập Ban Thanh tra Trung ương số 261/SL.

Ngày 26/7/1960, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 18/LCT công bố Luật Tổ chức Hội đồng Chính phủ, trong đó có Ủy ban Thanh tra của Chính phủ.

Ngày 29/9/1961, Hội đồng Chính phủ ban hành Nghị định số 136/CP quyết định thành lập Ủy ban Thanh tra của Chính phủ thay cho Ban Thanh tra Trung ương của Chính phủ. Đây là các cột mốc đánh dấu cho việc hình thành hệ thống các cơ quan thanh tra hoàn chỉnh từ Trung ương đến địa phương.

Nghị định nêu rõ: "Ủy ban Thanh tra của Chính phủ là cơ quan của Hội đồng Chính phủ có trách nhiệm giữ gìn kỷ luật Nhà nước bảo đảm chấp hành nghiêm túc các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước bằng cách thường xuyên thanh tra việc chấp hành các chủ trương, chính sách ấy trong các cơ quan thuộc Hội đồng Chính phủ, các ủy ban hành chính địa phương, các cơ quan chuyên môn, sự nghiệp, các xí nghiệp quốc doanh, các hợp tác xã".

Nghị định cũng quy định nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban Thanh tra của Chính phủ và quy định tổ chức bộ máy gồm: Văn phòng, Vụ Thanh tra nông nghiệp, Vụ Thanh tra công nghiệp, Vụ Thanh tra xây dựng cơ bản, Vụ Thanh tra thương nghiệp, Vụ Thanh tra văn hóa xã hội và Vụ Thanh tra xét khiếu tố.

Đồng chí Nguyễn Lương Bằng tiếp tục được cử giữ chức Tổng Thanh tra.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt ra các nguyên tắc cốt lõi cho ngành Thanh tra. Mọi hoạt động thanh tra phải dựa trên pháp luật, đảm bảo công bằng và minh bạch. Thanh tra phải gần gũi, lắng nghe nhân dân, bảo vệ quyền lợi của họ. Thanh tra không chỉ xử lý sai phạm mà còn giúp cán bộ nhận ra lỗi lầm, sửa chữa và tiến bộ. Trong những năm 1950-1960, Chủ tịch Hồ Chí Minh thường xuyên chỉ đạo thanh tra, kiểm tra các chính sách quan trọng, như quản lý kinh tế hay phân phối nguồn lực ở các địa phương. Theo Người, thanh tra phải vừa nghiêm khắc để giữ kỷ cương, vừa nhân ái để tạo cơ hội cho cán bộ sửa sai. Khi kiểm tra một số dự án phát triển nông thôn, Người yêu cầu thanh tra không chỉ làm rõ trách nhiệm mà còn tổ chức các buổi trao đổi để cán bộ địa phương hiểu rõ hơn về trách nhiệm của mình, từ đó làm việc tốt hơn.

Ngày nay, Di sản của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với ngành Thanh tra vẫn còn nguyên giá trị. Những nguyên tắc “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư” tiếp tục là kim chỉ nam cho các cán bộ. Thanh tra Chính phủ với vai trò giám sát và xử lý vi phạm, vẫn thực hiện những nhiệm vụ mà Chủ tịch Hồ Chí Minh từng định hướng, đặc biệt trong việc chống tham nhũng và bảo vệ quyền lợi nhân dân.

Gần đây, Thanh tra Chính phủ đã quyết liệt xử lý các sai phạm trong một số dự án lớn tại các tỉnh, thành phố trọng điểm, chuyển hồ sơ cho cơ quan điều tra để làm rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân liên quan. Những hành động này phản ánh tinh thần “chống tham ô, lãng phí” mà Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhấn mạnh. Các chương trình đào tạo cán bộ thanh tra hiện nay cũng đặt trọng tâm vào đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm với nhân dân, thể hiện sự kế thừa tư tưởng của Người. Trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh cải cách hành chính và xây dựng nhà nước pháp quyền, tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh tra là nguồn cảm hứng để ngành đổi mới, nâng cao hiệu quả. Những buổi hội thảo khoa học nhân dịp kỷ niệm ngày sinh của Người, như sự kiện diễn ra vào tháng 5, càng khẳng định tầm quan trọng của việc học tập tư tưởng Hồ Chí Minh.

Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là biểu tượng của cách mạng Việt Nam mà còn là người đặt nền móng cho ngành Thanh tra với tư tưởng “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư” và những đóng góp thiết thực như thành lập Ban Thanh tra Trung ương. Di sản của Người là kim chỉ nam để ngành Thanh tra tiếp tục xây dựng một nhà nước trong sạch, vững mạnh phục vụ nhân dân. Trong thời đại mới, tư tưởng và tầm nhìn của Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn là nguồn cảm hứng để ngành Thanh tra hoàn thành sứ mệnh của mình.

Tài liệu tham khảo:

(1) Hồ Chí Minh Toàn tập, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011.

(2) Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I, Công báo Chính phủ, 1956. Bảo tàng Hồ Chí Minh, Tài liệu lưu trữ về Ban Thanh tra Trung ương.

(3) Tạp chí Thanh tra, số 3/2015, “Hồ Chí Minh với ngành thanh tra”.

(4) Tạp chí Thanh tra, số 11/2019, “Lịch sử ngành thanh tra Việt Nam”.

(5) Tạp chí Cộng sản, số 5/2024, “Tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác thanh tra hiện nay”.

(6) Báo cáo hoạt động tháng 3/2025 của Thanh tra Chính phủ.

(7) Sách: “Hồ Chí Minh – một cuộc đời” của William J Duiker