Kích cầu hay kích thích suy ngẫm?

Ngày 28/11 vừa qua, khi các đại biểu Quốc hội thảo luận về đề xuất giảm thuế VAT 2% trong 6 tháng đầu năm 2025, một lần nữa, câu chuyện thuế lại khiến mọi người trăn trở. Dự kiến thuế VAT sẽ giảm từ 10% xuống còn 8%, áp dụng cho các hàng hóa và dịch vụ đang chịu thuế suất 10%. Nhìn qua thì tưởng chừng như một bước đi hợp lý để kích cầu tiêu dùng, giúp doanh nghiệp thở phào nhẹ nhõm trong bối cảnh nền kinh tế đầy khó khăn. Tuy nhiên, nhìn kỹ hơn thì lại không ít câu hỏi lớn được đặt ra.

Việc giảm thuế nghe có vẻ là liều thuốc “dễ uống” cho doanh nghiệp và người dân, nhưng liệu có thực sự chữa tận gốc vấn đề? Dĩ nhiên, việc giảm thuế sẽ khiến người tiêu dùng tiết kiệm được một khoản nhỏ và có thể chi tiêu nhiều hơn. Nhưng liệu những người dân đã bị ảnh hưởng bởi lạm phát, dịch bệnh, hoặc những khó khăn về thu nhập có thực sự sẵn sàng chi tiêu ngay lập tức khi thuế giảm? Và các doanh nghiệp thì sao? Họ có đủ tự tin để tái đầu tư vào sản xuất, mở rộng kinh doanh sau khi thuế giảm, hay chỉ đơn giản là tìm cách bù đắp vào khoản hụt thuế từ ngân sách?

Và còn ngân sách nữa, giảm thuế có thể dễ dàng tạo ra một lỗ hổng lớn trong ngân sách, mà trong khi đó, ngân sách đã thiếu thốn từ lâu. Chính phủ sẽ lấy đâu ra tiền để bù đắp cho những thiếu hụt này? Sẽ tiếp tục vay nợ và trông chờ vào sự đóng góp của người dân và doanh nghiệp? Liệu việc vay nợ để duy trì các hoạt động nhà nước có là một giải pháp bền vững hay chỉ là chữa cháy?

Ngân sách - vững vàng hay lung lay? Đây là một câu hỏi không dễ dàng trả lời, vì vấn đề không chỉ đơn giản là giảm thuế mà còn là cách thức tạo ra một hệ sinh thái kinh tế bền vững. Nếu doanh nghiệp yếu đi, giảm thuế chỉ như chiếc áo mưa tạm bợ trong cơn bão tài chính. Trong khi đó, một môi trường kinh doanh vững mạnh sẽ là yếu tố quyết định sự ổn định lâu dài của ngân sách quốc gia. Nếu doanh nghiệp mạnh, họ sẽ không ngần ngại đóng thuế, vì họ hiểu rằng chính sự phát triển của họ sẽ giúp đất nước ngày càng thịnh vượng.

Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc làm rõ một số vấn đề đại biểu quan tâm về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về giảm thuế giá trị gia tăng. Ảnh: Quốc hội

Làm sao để Phó Thủ tướng “bớt buồn”?

Chính phủ cần phải suy nghĩ thấu đáo hơn về cách thức xây dựng môi trường kinh doanh và nền kinh tế lâu dài. Việc giảm thuế ngắn hạn có thể là một giải pháp cần thiết, nhưng nếu không kết hợp với tái cấu trúc nền kinh tế, nó có thể trở thành một biện pháp tình thế không mang lại hiệu quả bền vững. Chính phủ cần song hành giữa việc giảm thuế và thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp vừa và nhỏ – nhóm đối tượng dễ bị tổn thương nhưng lại chiếm tỷ trọng lớn trong nền kinh tế.

Một trong những yếu tố quan trọng là minh bạch hóa việc quản lý ngân sách. Chúng ta cần giảm bớt những khoản vay nợ không cần thiết và sử dụng đồng tiền thuế đóng vào các mục tiêu có lợi cho tương lai lâu dài của đất nước. Sự minh bạch này sẽ không chỉ giúp giảm thiểu nợ công mà còn tạo niềm tin cho doanh nghiệp và người dân vào nền kinh tế quốc gia.

Như Phó Thủ tướng đã nói, "điều quan trọng nhất là làm sao để giàu lên". Để làm được điều đó, chúng ta cần nhìn nhận lại những rào cản đang tồn tại trong hệ thống kinh tế, những chính sách chưa hiệu quả đang làm giảm khả năng phát triển của doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp không còn phải lo lắng về thuế, về gánh nặng tài chính, thì họ sẽ có động lực mạnh mẽ hơn để phát triển, tái đầu tư và tạo thêm công ăn việc làm.

Thay vì chỉ giảm thuế, có lẽ Chính phủ cần phải "giảm" cả những khó khăn mà doanh nghiệp gặp phải, từ thủ tục hành chính phức tạp đến những rào cản về nguồn lực và hỗ trợ tài chính. Chỉ khi đó, việc giảm thuế mới thực sự trở thành một giải pháp có hiệu quả lâu dài.

Có lẽ, giảm thuế VAT giống như hẹn hò một cô gái vui tính, dễ yêu nhưng khó chiều. Giảm thì ai cũng thích, nhưng giảm sao cho "đúng chỗ đau," để không chỉ người dân mà cả ngân sách quốc gia cùng nở nụ cười, mới là nghệ thuật. Hãy tưởng tượng, năm 2025, với 2% thuế được giảm, dân tình tha hồ mua sắm Tết rộn ràng, các doanh nghiệp "chốt đơn" mệt nghỉ, và ngân sách nhà nước vẫn khỏe như "thanh niên chạy bộ 5 km mỗi sáng."

Biết đâu, lúc đó, thay vì phải "thấy buồn," Phó Thủ tướng sẽ mỉm cười bảo: "Giảm thuế hả? Ồ, dễ mà! Nhưng nhớ là giảm xong ai cũng phải giàu lên đấy nhé!" Vậy mới trọn vẹn cả chuyện "giảm" lẫn "giàu" – một cái kết vừa vui vừa lời!