Vụ cháy từ ngôi nhà 281 phố Nguyễn Xiển (Hà Nội) kinh doanh nhà hàng gà vừa qua xảy ra khi các thực khách đang chuẩn bị dùng bữa trưa khiến không chỉ người dân tại đây mà nhiều người dân khác trong khu vực, người đi đường giờ tan tầm hoảng hốt vì trước khi cháy, có tiếng phát nổ lớn. Theo các nhân chứng tại hiện trường có khả năng cháy lớn do nổ ga. Lo ngại hơn, vụ cháy tại một khu vực xung quanh có các nhà xưởng tự phát, có nhiều người lao động và sinh sống nên gặp khó khăn trong công tác dập lửa tại khu vực bên trong.

Theo quan sát, thì mặc dù nhà hàng bị cháy có “mặt tiền” là đường Nguyễn Xiển nhưng liền kề với một loạt hàng quán kinh doanh, buôn bán được xây dựng tạm bợ trên khu vực đất có dự án nhưng chưa thực hiện.

Vụ cháy đã bộc lộ ra nhiều vấn đề về quản lý Nhà nước thuộc địa phương, lĩnh vực. Dư luận đặt dấu hỏi về việc tại sao một khu đất để thực hiện các dự án lại được xây dựng nhà tạm, hàng quán san sát nhau để thực hiện hoạt động kinh doanh, buôn bán. Thứ hai, nếu có kinh doanh, buôn bán thì dù lớn, dù nhỏ đều phải đáp ứng các điều kiện, yêu cầu tổi thiểu như an toàn cháy nổ, vệ sinh môi trường cho tới an toàn thực thực phẩm, nếu kinh doanh có rượu bia thì còn có các điều kiện riêng khác. Trong trường hợp kinh doanh, buôn bán ở quy mô nhỏ, hộ gia đình không hoặc ít phải đáp ứng các điều kiện kinh doanh cụ thể như quy mô lớn thì việc hậu kiểm, kiểm soát, quản lý ra sao; ai, lực lượng quản lý Nhà nước về hoạt động này như thế nào...

Nhiều nhà xưởng tự phát tại Hà Nội có đảm bảo quy định phòng cháy, chữa cháy hay không, và được quản lý như thế nào là câu hỏi lớn. Ảnh: O.H

Vụ cháy trên rồi sẽ được cơ quan chức năng tiến hành điều tra, làm rõ. Tuy nhiên, với những vụ việc đáng tiếc hơn khi dư luận còn chưa quên đó là vụ quán Karaoke trên đường Trần Thái Tông, quận Cầu Giấy bị thiêu rụi hoàn toàn với hậu quả là hàng chục người tử vong. Mặc dù đây cũng là vị trí kinh doanh ngay mặt đường lớn, xe phòng cháy, chữa cháy vào tận sát cửa, nhưng khi cháy lớn cũng không thể cứu được người, chứ không nói đến tài sản.

Chủ kinh doanh loại hình Karaoke nói trên và cá nhân liên quan sau đó đã bị khởi tố về “Vi phạm quy định về phòng cháy chữa cháy” theo quy định tại khoản 3, điều 240, bộ luật Hình sự với khung hình phạt lên tới hàng chục năm tù. Song, điều đáng tiếc nhất là hậu quả của việc vi phạm điều kiện kinh doanh về phòng cháy, chữa cháy đã khiến nhiều nạn nhân đã tử vong, để lại hậu quả vô cùng nặng nề cho hàng chục gia đình phía sau.

Cũng liên quan đến cháy nổ, vụ nổ kinh hoàng tại Khu đô thị mới Văn Phú, phường Phú La, quận Hà Đông, Hà Nội từ năm 2016 cũng khiến không ít người giật mình lo sợ về sự an toàn tại những điểm kinh doanh sắt vụn, phế liệu ngay tại khu dân cư. Trên thực tế, khi không xảy ra chuyện, các điểm kinh doanh này rất đỗi bình thường nhưng khi phát nổ mới thấy những "lỗ hổng" trong công tác quản lý, có thể dẫn tới nguy cơ mất an toàn...

Về mặt nguyên tắc thì chính quyền địa phương có trách nhiệm quản lý Nhà nước toàn diện về các vấn đề về an toàn, an ninh nói chung trên địa bàn, sau đó mới tính đến trách nhiệm quản lý lĩnh vực về điều kiện kinh doanh như quản lý thị trường, an toàn thực phẩm, phòng cháy, chữa cháy...

Trong những trường hợp đề cập ở trên liên quan đến kinh doanh xảy ra cháy, nổ, câu chuyện quản lý Nhà nước vẫn đặt ra rất nhiều vấn đề. Việc kết luận điều tra hay kiểm tra của các cơ quan chức năng sẽ tiến hành sau khi sự việc đáng tiếc đã xảy ra. Thế nhưng, đây đều là những vấn đề hoàn toàn có thể phòng ngừa được từ việc kiểm tra định kỳ của chính quyền địa phương, nhất là với các hoạt động kinh doanh, buôn bán vốn được công khai, hàng ngày.

Bởi vậy, nếu các hoạt động, loại hình kinh doanh có điều kiện, dù lớn dù nhỏ không được thực hiện đầy đủ các điều kiện mà vẫn được hoạt động thì có nhiều điều cần bàn tới, có thể tồn tại tình trạng “bôi trơn” cho lực lượng quản lý để cho qua, “tham nhũng vặt”, hoặc buông lỏng quản lý...thì hậu quả là khôn lường.

Oanh Hữu