Khi tháng Chạp chạm thềm, những ngọn gió bấc cuối mùa thổi ròng rã từ miền thương nhớ, tự hỏi lòng giờ này ở nhà, sau gian bếp đỏ lửa mẹ đã chuẩn bị gì cho ngày Tết hay chưa? Đứa cháu nhỏ đã lớn thêm đến chừng nào, mà giọng nói ngọng nghịu, non nớt của nó trong mỗi cuộc gọi về cứ làm tôi nôn nao quá đỗi. Khi cánh cò cõng bóng chiều sang sông, trong hiu hiu cơn rét cuối năm, hẳn là ánh nhìn đăm đắm, xa xăm của mẹ đang mong thấy dáng tôi khăn gói quay về.
Nỗi nhớ bắt đầu từ gian bếp bốn mùa tỏa lan hơi ấm, tường vách cũ loang lổ muội than, đôi gióng tre ám màu khói củi. Có lẽ nơi ấm nhất trên thế gian này là góc bếp đượm nồng ánh lửa của mẹ. Về nhà ngồi bên mẹ, hòa mình giữa tháng Chạp đang trôi qua trong lặng lẽ bình yên, để nghe sợi gió nhu mì gọi tên những mùi hương đằm sâu thuộc về mẹ, nghe củi lửa lục bục tiếng nhớ, tiếng thương. “Người ta ngây ngất trước sự hào nhoáng, mê mẩn trước sự bóng bẩy, nhưng chỉ rơi nước mắt trước sự giản dị tự đáy lòng” (Nguyễn Ngọc Tư). Kí ức là đốm lửa liu riu ngầm cháy trong giấc mơ dịu vợi, là hồi chuông ngân vọng nỗi lòng của đứa con xa quê luôn canh cánh hình bóng quê nhà.
Tháng Chạp, những hạt giống mẹ gieo từ tháng trước đã lún phún lên xanh. Giữa cái lạnh hanh hao cuối năm, những vạt cải ngọt, xà lách, tần ô vẫn nhú lên mơn mởn dưới bàn tay chăm chút của mẹ. Sau nhà, giá đỗ mẹ ủ đã bật mầm tốt tươi trong chum đất. Đứa cháu nhỏ của tôi chiều nào cũng tíu tít cùng bà ra vườn thăm luống rau, giàn đậu, sà xuống ngồi cạnh thủ thỉ, mong cây mau lớn. Gió đong đưa những tàu lá chuối mướt xanh mẹ để dành gói bánh chưng, bánh tét. Những bông bí vàng cũng rung rinh trong gió tựa quả chuông leng keng gọi tôi về thuở thơ ấu chân phương. Mẹ hái những đọt bí non vào luộc cùng ngó khoai ăn chung với mắm cà. Những ngày trời hửng nắng, mẹ tảo tần thái rau cải, cà rốt, củ kiệu, củ hành để muối dưa trong chiếc khạp nhỏ. Đêm tháng Chạp gió hiu hiu lạnh, tôi theo cha đi soi cua đồng mang về để mẹ nấu món riêu cua đậm đà.
Tháng Chạp, chiều lặng lẽ buông. Tôi từ trong nhà trông ra hiên trước, chợt rưng rưng khi đã lâu rồi tôi mới lại thấy dáng mẹ ngồi chải tóc dịu dàng. Những sợi tóc rụng mẹ vo tròn rồi giắt lên mái hiên. Con mèo mướp nằm khoanh tròn ngoan ngoãn bên mẹ, đàn gà lục tục về chuồng đứng thành hàng rỉa cánh. Vườn nhà bên tiếng ai quét lá khô xao xác, bầy chim thong thả bay về tổ còn để lại tiếng hót trong ngần.
Đi giữa những ngày tháng Chạp, đôi khi tôi ước có thể gói ghém tất cả những mùi hương trong gian bếp của mẹ, để nỗi nhớ nhà thôi cồn cào làm cay sóng mắt mỗi bận rời đi. Mùi khói nhen lên từ rạ rơm đã đậm sâu, thân thuộc như là hơi thở, đánh thức miền hồi tưởng xa xưa luôn sống động trong tâm trí. Mùi của siêu thuốc bắc mẹ đun phảng phất thật dịu nhẹ, khoan khoái, chầm chậm tan trong hơi rét cuối năm. Mùi âm ấm, nồng cay của mứt gừng sên đường, mùi thơm thoảng ngòn ngọt của mứt vỏ bưởi, mùi hành phi, sả ớt, dấm chua, mùi hăng hăng của những que củi cháy lách tách trong lò. Mùi thanh lành, dân dã của nồi nước tắm có lá chanh, lá sả, ngò gai bềnh bồng phủ kín cả gian bếp nhỏ chiều Ba mươi tết, dòng nước ấm từ từ len lỏi cuốn đi hết bao sầu muộn năm cũ. Ngoài trời sương giăng, lấm tấm mưa phùn mà lòng tôi không hề thấy lạnh.
Tất cả quyện hòa thành nỗi thổn thức bình yên lặng thầm tỏa dâng, thấm đẫm nơi lồng ngực trái. Khóe mắt bỗng nhòa cay, khi được hạnh phúc hòa mình giữa vô vàn mùi hương đã bao lần được gọi tên từ nỗi nhớ. Những giọt nước mắt của nỗi hàm ơn vì còn có một nơi chốn yêu thương để quay về.
Có một tháng Chạp nơi quê nhà êm ả như ru…