<p class="MsoNormal" style="margin-top:6.0pt;margin-right:0in;margin-bottom:6.0pt;
margin-left:0in;text-align:justify;line-height:120%"><span style="font-size:
10.0pt;line-height:120%;font-family:"Arial","sans-serif"">Con đường chạy dọc bản
Lìm Thái vắng hoe, nếu không nghe tiếng cười và tiếng thậm thịch vọng ra từ dưới
nhà sàn, đằng sau hàng rào cúc tần, sẽ tưởng dân làng đã đi nương hết. Cất tiếng
xin phép chủ nhà rồi đẩy cái cổng tre bước vào sân, quang cảnh đã khác. Chiếc cối
giã cốm là trung tâm, cả đại gia đình xúm quanh, mỗi người một việc nhịp nhàng.
Mẻ cốm mới giã xong phớt màu mạ non. Nhón lấy mấy hạt đầu nong nhai nhè nhẹ đã
thấy ngọt nơi đầu lưỡi, hương nếp thơm lựng đến bồi hồi. Theo các nhà khoa học,
nếp Tú Lệ thơm ngon là bởi khí hậu ở đây mát mẻ quanh năm, biên độ giữa ngày và
đêm chênh lệch nhau rất lớn, nên năng lượng cây lúa tích trữ được rất cao.
Ngoài ra phải kể đến đất Tú Lệ có nhiều mùn và khoáng chất, dòng suối chảy từ đỉnh
đèo Khau Phạ xuống nước trong vắt, đó là những yếu tố tự nhiên tạo nên hương vị
đặc biệt của hạt gạo nếp Tú Lệ. Cốm Tú Lệ được chắt lọc từ những tinh túy của đất,
trời cùng với sự mộc mạc thô sơ của đồng bào dân tộc Thái vùng Tây Bắc. Vì vậy
cốm ở nơi đây là đặc sản có một không hai của núi rừng Tây Bắc. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin-top:6.0pt;margin-right:0in;margin-bottom:6.0pt;
margin-left:0in;text-align:justify;line-height:120%"><span style="font-size:
10.0pt;line-height:120%;font-family:"Arial","sans-serif""><div style="text-align: center;"><img alt="" src="http://file.thanhtravietnam.vn/data/old_img/Portals/0/NEWS_IMAGES/thaiduong/2016_9/com.jpg" width="500px"></div><div style="color: #666666;font-size: 11px;line-height: 18px;text-align: center;font-style:italic;">Người phụ nữ dân tộc bên cối giã cốm</div><br></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-top:6.0pt;margin-right:0in;margin-bottom:6.0pt;
margin-left:0in;text-align:justify;line-height:120%"><span style="font-size:
10.0pt;line-height:120%;font-family:"Arial","sans-serif"">Để làm ra những hạt cốm
còn giữ nguyên được hương vị đậm đà, thơm dịu đầy sức quyến rũ mang nét đặc
trưng của vùng cao Yên Bái, khi làm cốm, bà con người dân tộc Thái nơi đây đã
phải rất công phu. Khi lúa khum ngọn, hãy còn nguyên hương sữa thì cũng là lúc
gặt đem về làm cốm. Khi làm cốm phải hái những bông lúa từ khi còn sớm, hạt lúa
còn đẫm sương đêm, mang về tuốt, sau đó rang ngay, nếu để ngày mai mới rang thì
hạt cốm không còn xanh ngon nữa. Bởi thế, khi trời mới tờ mờ sáng, người dân Tú
Lệ đã ra đồng hái lúa, mang về tuốt và rang ngay. Bếp lò để rang thóc thường phải
đắp xỉ than, nhưng không đốt than mà dùng củi. Chảo rang thường bằng gang đúc,
có như vậy từng hạt cốm khi rang xong sẽ không bị cháy mà mềm dẻo, thơm ngon. Thóc
được rang trong lửa nhỏ, đảo liên tục sao cho nóng đều, rang xong đợi nguội rồi
cho từng mẻ vào cối giã. Trong công đoạn giã cốm, chân người giã phải đều, liên
tục và nhịp nhàng để chày giã không mạnh quá hoặc nhẹ quá. Đồng thời, một người
khác dùng mảnh tre đảo thóc trong cối, khi thấy có trấu thì xúc ra sảy bỏ rồi lại
giã tiếp. Tùy theo độ non của lúa khi gặt mà người giã cốm sẽ ước lượng, trung
bình khoảng 10 lần giã mới hoàn tất mẻ cốm. Cốm giã xong được gói trong lá dong
xanh, vừa như tăng thêm màu xanh của cốm, vừa lưu giữ mùi thơm của sữa
lúa. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin-top:6.0pt;margin-right:0in;margin-bottom:6.0pt;
margin-left:0in;text-align:justify;line-height:120%"><span style="font-size:
10.0pt;line-height:120%;font-family:"Arial","sans-serif""><div style="text-align: center;"><img alt="" src="http://file.thanhtravietnam.vn/data/old_img/Portals/0/NEWS_IMAGES/thaiduong/2016_9/com_3.jpg" width="500px"></div><div style="color: #666666;font-size: 11px;line-height: 18px;text-align: center;font-style:italic;">Sàng sẩy cốm sau khi giã </div><br></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-top:6.0pt;margin-right:0in;margin-bottom:6.0pt;
margin-left:0in;text-align:justify;line-height:120%"><span style="font-size:
10.0pt;line-height:120%;font-family:"Arial","sans-serif"">Ông Lò Văn Oa, Trưởng
bản Nà Loóng chia sẻ, trước đây người dân làm cốm là để cúng ông bà, tổ tiên rồi
để ăn, hoặc làm quà cho nhau, còn bây giờ nhà nhà làm cốm, người người làm cốm
là để bán lấy tiền vì làm cốm thu nhập cao hơn bán thóc rất nhiều. Cả bản Nà
Loóng có 172 hộ thì có đến hai phần ba số hộ làm cốm. Mùa cốm bắt đầu từ khoảng
giữa tháng 8. Người dân gặt lúa ở những chân ruộng cấy sớm để có cốm cúng xíp
xí (Rằm tháng 7 âm lịch) dâng lên tổ tiên đã có công khai khẩn mảnh đất
này. <o:p></o:p></span></p><p class="MsoNormal" style="margin-top:6.0pt;margin-right:0in;margin-bottom:6.0pt;
margin-left:0in;text-align:justify;line-height:120%"><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 120%;">Ông Hoàng Văn Soàn,
Phó Chủ tịch UBND xã Tú Lệ cho biết: Xã Tú lệ có 170 ha ruộng cấy lúa, nhưng diện
tích cấy lúa nếp chiếm tới 60%, ước khoảng 100 ha.Người dân cấy rải ra làm nhiều
đợt nên mùa cốm kéo dài hơn một tháng. Từ khi bản Nà Loóng làm cốm cho thu nhập
cao, các bản khác như Pom Ban, Phạ trên, Phạ dưới đều làm cốm, tổng số có hơn
100 hộ. Năm ngoái vào mùa lễ hội ruộng bậc thang Mù Cang Chải, có ngày bà con
bán được hơn 1.000 kg cốm, trung bình mỗi ngày bán được từ 300-500 kg, tính ra
cả mùa cốm người dân bán chừng 30 tấn chứ không ít. Tới bản Nà Loóng bây giờ
đâu đâu cũng nghe tiếng giã cốm thậm thịch. Chị Hà Thị Hoan đang mải mê tuốt và
rang thóc làm cốm. Chị bảo:"Năm ngoái nhà mình làm khoảng 4 tạ cốm thôi,
ngoài ra còn bán giúp những gia đình nhà ở phía trong vài tạ nữa. Từ đầu vụ tới
giờ cũng bán được trên một tạ. Mấy ngày nữa vào lễ hội thì bán được nhiều
hơn".</span><span style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10pt; line-height: 120%;"> </span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-top:6.0pt;margin-right:0in;margin-bottom:6.0pt;
margin-left:0in;text-align:justify;line-height:120%"><span style="font-size:
10.0pt;line-height:120%;font-family:"Arial","sans-serif"">Cốm Tú Lệ đã trở
thành một mặt hàng thương phẩm được nhiều thực khách xa gần ưa chuộng, trở
thành món quà quê để mọi người gửi biếu bạn bè, người thân./. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin: 6pt 0in; text-align: right; line-height: 120%;"><span style="font-size:
10.0pt;line-height:120%;font-family:"Arial","sans-serif""><o:p><i> (Tổng hợp)</i></o:p></span></p>