Theo quan niệm từ xưa, đi chùa là để thành tâm hướng về cõi Phật, cầu mong mưa thuận gió hòa, gửi gắm mong ước khỏe mạnh, hạnh phúc, mọi sự đều tốt đẹp. Chính vì vậy, người Việt Nam thường có tục đi lễ chùa đầu năm để thắp hương, viết sớ, cầu sức khỏe, bình an cho mọi người trong gia đình và những người thân.

Điều đáng buồn là trong xã hội hiện đại ngày nay, bên cạnh nét đẹp của phong tục văn hóa phương Đông vẫn tồn tại những mặt trái cần loại bỏ, thay đổi. Vẫn còn nhiều hiện tượng thiếu ý thức trong khi hành lễ, nhiều hành vi không phù hợp thuần phong mỹ tục, trái với bản sắc văn hóa truyền thống, gây mất mỹ quan. Đâu đó trong cộng đồng còn có những quan niệm, ý thức lệch lạc, ứng xử trái ngược với thuần phong mỹ tục trong sinh hoạt tín ngưỡng.

Đến cửa chùa là đến nơi thờ tự trang nghiêm, tuy nhiên không ít người lại xúng xính trong những bộ váy không hợp ngữ cảnh, thậm chí là váy “ngắn cũn cỡn”, nhất là một số bạn trẻ. Và thường, đi lễ chùa đầu năm mọi người thường cầm theo tiền lẻ để dâng lên các ban thờ phật gọi là “giọt dầu”, là chút thành tâm để góp phần xây dựng, tu bổ đền, chùa nhưng họ lại giắt tiền vào tay tượng hoặc để lung tung trên ban thờ. Thậm chí, ở nhiều nơi, cổng chùa là nơi diễn ra hoạt động thương mại hóa khi việc đổi tiền lẻ khi đi lễ chùa đã mang lại lợi nhuận vô cùng lớn. Đặc biệt, nhiều người đang coi việc đi lễ, rải tiền lẻ như “một giao ước” với thần, phật cho những điều mình mong cầu, tạo hình ảnh phản cảm, làm mất đi nét đẹp vốn có của phát tâm công đức.

Đáng nói, tục đốt vàng mã và thắp hương dường như vẫn không thể thiếu trong tâm niệm của một bộ phận người dân khi đi lễ chùa. Không ít năm, khi bước vào sân chùa đã thấy nghi ngút khói tỏa ra từ lư hương đá ở giữa sân giống như một màn sương dày đặc, cộng với việc có quá nhiều người đến lễ chùa, chen chúc nhau khiến nhiều người khó thở, bị ngất khi đang hành lễ. Rồi tro của vàng mã khi bị hóa bay tứ tung trong không gian…

Bên cạnh đó, rất nhiều người tranh thủ “hốt bạc” những ngày đầu năm bằng việc trông giữ xe cho những người đi lễ chùa. Ở một số đền, chùa nổi tiếng của Hà Nội, người dân đã quen với việc bị “chặt chém” khi tiền gửi một chiếc xe máy lên tới 20, thậm chí là 50 nghìn đồng. Ấy vậy mà nhiều khi vẫn hết chỗ gửi xe…

 Ảnh minh họa, nguồn internet.

Những năm gần đây, sau khi báo chí phản ánh về những tồn tại, mặt trái trong việc đi lễ đầu năm, các cơ quan chức năng đã tích cực vào cuộc, nhất là lực lượng thanh tra văn hóa, thể thao và du lịch. Nhiều hủ tục đã bị loại bỏ hoặc thay đổi, như: Tục chém lợn đầu năm, tục cướp phết, xin ấn đền Trần… Không chỉ lễ chùa, mà dịp lễ hội đầu năm, thanh tra ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tiến hành thanh tra, kiểm tra, trong đó tập trung vào những nội dung là mặt trái của lễ hội. Qua thanh tra, kiểm tra đã chỉ rõ những tồn tại, hạn chế của lễ hội, xử lý những vi phạm, đồng thời kiến nghị sửa đổi, bổ sung chính sách, pháp luật để hoạt động lễ chùa nói riêng và lễ hội đầu năm nói chung luôn là nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam.

Cùng với sự vào cuộc tích cực của các cơ quan chức năng, điều quan trọng nhất là cần tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền để người dân hiểu được bản chất, ý nghĩa của việc đi lễ chùa đầu năm. Từ đó, giúp một bộ phận người dân thay đổi quan niệm, cách hành xử khi đi lễ chùa. Có như vậy, tục đi lễ chùa đầu năm mới thật sự ý nghĩa và phát huy giá trị.

Tết Nguyên đán Tân Sửu 2021 diễn ra trong bối cảnh dịch Covid-19 ở một số địa phương vẫn có diễn biến phức tạp. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ đạo và UBND các tỉnh, thành phố đã có văn bản cụ thể đối với hoạt động lễ chùa, lễ hội đầu năm. Nhiều lễ hội ở các địa phương không tổ chức như những năm trước, thay vào đó sẽ diễn ra đơn giản, tránh tập trung đông người, tập trung cho công tác phòng, chống dịch Covid-19. Tuy nhiên, ở các địa phương không có dịch, hoạt động lễ chùa của người dân vẫn diễn ra bình thường. Mong rằng, mỗi người dân luôn nêu cao ý thức khi đi lễ chùa để tín ngưỡng văn hóa truyền thống này của người Việt mãi là một nét đẹp tâm linh; đồng thời luôn thực hiện theo khuyến cáo “5K” của Bộ Y tế để Việt Nam nhanh chóng kiểm soát được dịch Covid-19./.

Hoàng Minh