Thứ năm, 23/02/2023 - 10:00 (GMT+7)
(ThanhtraVietNam) - Nguyễn Đình Chiểu (1822 - 1888) là một nhà thơ, nhà văn hóa cận đại của Việt Nam. Sự nghiệp thơ văn của ông đóng góp to lớn cho nền văn học trung đại Việt Nam ở giai đoạn cuối thế kỷ XIX nói riêng, nền văn học nói chung. Với nạn tham nhũng, nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu có thái độ quyết liệt. Ông kêu gọi mọi người hãy chung sức đầy lùi vấn nạn này.
Quan điểm của người xưa về nạn tham nhũng
Danh nhân văn hóa Nguyễn Đình Chiểu (1822 - 1888). Ảnh minh họa.
Từ thời xa xưa, người Trung Quốc đã có thói quen gọi những tham quan ô lại là những “Thạc thử” - những con chuột lớn. Trong lịch sử, Hòa Thân (1750-1799) là đệ nhất “Thạc thử” của Trung Quốc. Hòa Thân từng giữ chức vụ Thượng thư bộ Hộ rồi Thượng thư bộ Lại của nhà Thanh dưới triều vua Càn Long. Chức vụ cao nhất là Hòa Thân là Văn Hoa điện Đại học sĩ nhà Thanh (tương đương chức Tể tướng thời nhà Minh). Tổng gia sản của tên tham quan này do đục khoét mà có được ước lượng vào khoảng 1.100 triệu lạng bạc, tương đương với 15 năm quốc khố thu vào của Thanh triều.
Trong Kinh thi đã có bài thơ “Thạc Thử” (Con chuột lớn):
Thạc thử! Thạc thử!
Vô thực ngã mao (miêu).
Tam tuế quán nhữ,
Mạc ngã khẳng lao.
Thệ tương khứ nhữ,
Thích bỉ lạc giao.
Lạc giao! Lạc giao,
Thuỳ chi vĩnh hào?
Dịch nghĩa:
Con chuột to! Con chuột to!
Chớ ăn mạ lúa của ta.
Ba năm ta đã quen cái thói này của mày rồi.
Mày chẳng hề biết đến nỗi khổ nhọc của ta.
Ta sẽ đi và bỏ mày.
Để đến một nơi an vui kia,
Một nơi an vui, một nơi an vui.
Lại phỉ vì ai mà gào than mãi?
Bài thơ “Thạc Thử” nói trên ví tầng lớp quan lại tham nhũng như loài chuột lớn đục khoét. Bài thơ thể hiện lối suy nghĩ đơn giản, cho rằng nếu chuyển đến một đến nơi có quan lại thanh liêm thì sẽ có được cuộc sống mới an vui.
Thi nhân Tào Nghiệp (816-875), giữ chức thứ sử ở Dương Châu đời nhà Đường cũng có bài thơ “Quan Thương Thử” (Con chuột trong kho nhà nước):
Quan thương lão thử đại như đẩu,
Kiến nhân khai thương diệc bất tẩu.
Kiện nhi vô lương bách tính cơ,
Thuỳ khiển triều triều nhập quân khẩu?
Dịch nghĩa:
Trong kho thóc nhà nước có con chuột to bằng cái đấu
Thấy người mở kho cũng không trốn chạy
Quân lính không có lương ăn, trăm họ đói
Ai cho ngày ngày đổ vào mồm mày?
Đọc bài thơ “Quan Thương Thử”, chúng ta thấy tác giả chỉ mới dừng lại ở mức độ tố cáo bọn tham quan ô lại và chưa đưa ra được cách giải quyết vấn đề là làm thế nào để diệt được nạn tham nhũng.
Ở nước ta, dưới thời Mạc Hiến Tông, nhà Mạc suy yếu nghiêm trọng vì gian thần lộng hành. Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585) đã dâng sớ đòi vua hạch tội 18 tên lộng thần. Bản tấu trình không được để ý, ông lập tức từ quan về quê làm nghề dạy học với hiệu Bạch Vân cư sĩ. Ông có bài “Tăng Thử” (Ghét chuột):
Duy thiên sinh chưng dân,
Bão noãn các sở dục.
Ô hoàng cổ thánh nhân,
Giáo dĩ nghệ ngũ cốc.
Phụ mẫu ngưỡng tự sự,
Thê tử phủ sở dục.
Thạc thử hồ bất nhân,
Thảo thiết tư âm độc.
Nguyên dã hữu cảo miêu,
Lẫm dĩu vô dư tức.
Lão bần nông phu thán,
Cơ tích điền dã khốc,
Ninh khiết Ngụy mã yên,
Ninh đạo Lỗ ngưu giốc.
Dân mệnh vi chí trọng,
Tàn hại thái hà khốc.
Thành xã ỷ vi gian,
Thần nhân oán mãn phúc.
Ký thất thiên hạ tâm,
Tất thụ thiên hạ lục.
Triều thị tứ nhĩ thi,
Ô diên khiết nhĩ nhục.
Dịch nghĩa:
Trời sinh ra dân chúng
No ấm là điều ai nấy đều mong muốn.
Lớn lao thay vị thánh nhân đời xưa,
Dạy dân trồng cấy năm loại lúa.
Ngẩng lên thì phụng dưỡng cha mẹ,
Cúi xuống thì nuôi nấng vợ con.
Con chuột lớn kia sao mày bất nhân
Vụng trộm thêm nhiều mưu độc hại.
Đồng nội có mạ khô,
Kho đụn không thóc thừa.
Vất vả nghèo khổ, người nông phu than vãn,
Đói và gầy, trên ruộng đồng kêu khóc.
Thà nhá cái yên ngựa của nước Ngụy,
Thà ăn trộm cái sừng trâu của nước Lỗ.
Sinh mệnh của dân chúng rất là trọng,
Tàn hại sao mà quá thảm khốc.
Chốn thành xã dựa vào, mà làm điều gian,
Cả thần và người đều oán chứa đầy bụng.
Mi đã làm mất lòng thiên hạ,
Tất sẽ bị thiên hạ giết chết.
Phơi xác mi ở chốn chợ búa,
Quạ và diều rỉa thịt mi.
Đọc bài thơ “Tăng Thử” của Nguyễn Bỉnh Khiêm, chúng ta thấy được Trạng Trình rất bất mãn với vua Mạc Hiến Tông trong việc dung dưỡng 18 tên lộng thần tham nhũng. Ông mong muốn rằng những tên lộng thần làm mất lòng thiên hạ sẽ bị thiên hạ giết chết, phơi xác ở chốn chợ búa, bị quạ diều rỉa thịt.
Quan điểm của Nguyễn Đình Chiểu về nạn tham nhũng
Nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu, tục gọi là cụ Đồ Chiểu, sinh tại làng Tân Khánh, huyện Bình Dương, phủ Tân Bình, tỉnh Gia Định (nay thuộc Thành phố Hồ Chí Minh). Khi thực dân Pháp chiếm thành Gia Định, ông đã rời bỏ quê nhà Gia Định để về sống ở quê vợ Cần Giuộc (tỉnh Long An ngày nay), sau đó về Ba Tri (Bến Tre) sống cho tới khi qua đời. Ông đã để lại cho đời nhiều tác phẩm văn học bất hủ như “Văn tế Nghĩa sĩ Cần Giuộc”, “Lục Vân Tiên”, “Dương Từ - Hà Mậu”, “Ngư tiều y thuật vấn đáp”…
Nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu là một tấm gương tiêu biểu vượt lên những khó khăn của cuộc sống và theo đuổi lý tưởng học tập suốt đời. Bên cạnh đó, ông còn hành nghề đông y để chữa bệnh cứu người. Thơ văn của ông đậm tính nhân văn, khích lệ lòng yêu nước, ca ngợi những con người sẵn sàng làm việc nghĩa, vì lợi ích cộng đồng.
Tại Kỳ họp Đại hội đồng lần thứ 41 (diễn ra từ ngày 9 đến ngày 24/11/2021 tại Thủ đô Paris của nước Pháp), Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) đã vinh danh Nguyễn Đình Chiểu là danh nhân văn hóa thế giới và đề ra kế hoạch tổ chức kỷ niệm 200 năm ngày sinh của danh nhân văn hóa Nguyễn Đình Chiểu.
Trên thực tế, tư tưởng diệt “Thạc thử” quyết liệt nhất phải kể đến nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu. Ông không chịu đầu hàng trước nạn tham quan ô lại mà ông có tác phẩm “Thảo Thử Hịch” kêu gọi mọi người xông lên diệt chuột.
Nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu viết trong “Thảo Thử Hịch” rằng: “Nay có loài chuột…/ Tính hay ăn vặt/ Lòng chẳng kiêng dè”. Đằng sau lời kêu gọi đó là hiện thực của nạn tham ô của bọn tham quan, bọn “chuột đầu người” thời nhà Nguyễn.
Trong “Thảo Thử Hịch”, nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu đã đau đáu với câu hỏi: “Cớ sao lại đem lòng quỷ quái?/ Cớ sao còn làm thói gian tham?/ Túi đông pha thường bữa tha gừng/ Ruộng nam quách ghe phen cắn lúa/ Nếp gạo của trời nuôi mạng/ Ăn phá rồi còn kéo xuống hang”.
Bởi thế, “Thảo Thử Hịch” của nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu đã kêu gọi: “Chớ để con nào sơ lậu/ Phải ra tay lấp lỗ tam bành/ Đừng cho chúng nó sẩy ra/ Phải hết sức trừ đồ lục tặc”.
Nguyễn Văn Toàn
Từ khóa:
Ý kiến bình luận:
Hiện chưa có bình luận nào, hãy trở thành người đầu tiên bình luận cho bài biết này!
Kim Dung - Dương Nguyễn
Tin đọc nhiều
(ThanhtraVietNam) – Công an Lạng Sơn vừa khởi tố, bắt giam 12 đối tượng vi phạm quy định về kinh doanh đa cấp thực phẩm chức năng Nấm Ngưu Chương Chi xảy ra tại nhiều địa phương, với số tiền giao dịch hàng nghìn tỷ đồng, liên quan trực tiếp hơn 9.000 người và đề nghị người liên quan hệ thống Ame Global liên hệ cơ quan điều tra để xử lý theo pháp luật.
Thái Minh
(ThanhtraVietNam) - Từ SoHo tráng lệ ở New York đến Ginza sầm uất giữa lòng Tokyo, thế giới đã chứng kiến những khu phố thương mại vươn mình để trở thành biểu tượng văn hóa, định hình phong cách sống và đẳng cấp đô thị. Hà Nội - trái tim kinh tế đang chuyển mình mạnh mẽ của Việt Nam - cũng đang đứng trước thời khắc lịch sử hình thành biểu tượng thương mại mang tầm vóc quốc tế. Và Giảng Võ chính là cái tên được kỳ vọng sẽ hiện thực hóa giấc mơ “SoHo, Ginza phiên bản Việt”.
(ThanhtraVietNam): Các shop chân đế được xem mảnh ghép quan trọng giúp vận hành cuộc sống thượng lưu tại Vinhomes Ocean Park (Gia Lâm, Hà Nội). Dòng sản phẩm này còn là tài sản đầu tư sinh lời bền vững, được ví như “gà đẻ trứng vàng” trong danh mục “phải có” của giới đầu tư.
(ThanhtraVietNam) - Hà Nội, ngày 22/5/2025 - Giải thưởng Khoa học Công nghệ toàn cầu VinFuture đã chính thức khép lại vòng đề cử cho mùa giải thứ 5 với 1.705 hồ sơ đến từ khắp nơi trên thế giới. Đặc biệt, số lượng đối tác đề cử chính thức của Giải thưởng đã tăng trưởng vượt bậc, đạt 14.772 đối tác – tăng hơn 12 lần so với con số 1.200 của mùa đầu tiên, xứng danh là nơi hội tụ của trí tuệ toàn cầu.
(Thanhtravietnam.vn) - Flamingo Golden Hill được phát triển trên diện tích 6,5ha, gồm 181 căn villa, thiết kế 3,5 tầng, tối ưu công năng sử dụng. Dự án tích hợp đầy đủ tiện ích như khu thương mại, ẩm thực, bể bơi khoáng nóng, khu phố đêm, phố đi bộ cuối tuần, đáp ứng nhu cầu nghỉ dưỡng, mua sắm, giải trí của cư dân và du khách.
PVTT
(ThanhtraVietNam) - Để cụ thể hóa các quy định của Luật Tổ chức Chính quyền địa phương và Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Ủy ban nhân dân tỉnh Sơn La vừa ban hành kế hoạch chi tiết nhằm đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong hoạt động quản lý nhà nước. Kế hoạch này được kỳ vọng sẽ tháo gỡ các “điểm nghẽn” về thể chế, nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy chính quyền, từ đó đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
Dương Nguyễn
(ThanhtraVietNam) - Lai Châu đồng loạt triển khai đợt thanh tra, kiểm tra quy mô lớn theo chỉ đạo của Bộ Y tế và Thủ tướng Chính phủ, tập trung vào các mặt hàng nhạy cảm như thuốc, sữa, thực phẩm chức năng và vật tư y tế, nhằm đấu tranh quyết liệt với hành vi buôn lậu, gian lận thương mại và sản xuất, kinh doanh hàng giả, bảo vệ quyền lợi và sức khỏe cộng đồng.
Dương Nguyễn
(ThanhtraVietNam) - UBND tỉnh Vĩnh Long vừa có Quyết định Quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Chi cục Quản lý thị trường thuộc Sở Công Thương. Trong đó, có chức năng xây dựng kế hoạch kiểm tra định kỳ và chuyên đề.
Đình Thuyết
(ThanthtraVietNam) - Nhằm tạo chuyển biến mạnh mẽ về trật tự an toàn giao thông, Chánh Thanh tra tỉnh Yên Bái vừa ban hành Kế hoạch số 48/KH-TTr, chỉ đạo toàn thể công chức, người lao động nghiêm túc chấp hành Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ và Chỉ thị 11/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ.
PV
(ThanhtraVietNam) – Trước sự việc một người dân ở Hà Nội bị mất hàng trăm triệu đồng khi bị lừa tham gia hệ thống quỹ đầu tư MoMo Pro giả mạo, Bộ Công an đã khuyến cáo người dân khi giao dịch tài chính.
Ngô Tân
(ThanhtraVietNam) - Trước thực trạng xảy ra nhiều vụ án nghiêm trọng liên quan sữa giả, thuốc giả, thực phẩm chức năng giả ở nước ta thời gian gần đây, UBND tỉnh Kon Tum đã chỉ đạo các đơn vị, địa phương khẩn trương, nghiêm túc triển khai công tác đấu tranh phòng, chống thuốc chữa bệnh giả, sữa giả, thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả.
Hoàng Minh
(ThanhtraVietNam) - Phó Chủ tịch UBND thành phố Hoàng Minh Cường vừa ban hành Văn bản 3802/VP-VX, yêu cầu các Sở, ngành và UBND cấp huyện đồng loạt tăng cường các biện pháp thanh tra, kiểm tra hậu mại. Mục tiêu là ngăn chặn hiệu quả nạn buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng trong lĩnh vực mỹ phẩm, đặc biệt trên môi trường mạng, nhằm bảo vệ sức khỏe và quyền lợi người tiêu dùng trên địa bàn.
PV