Tất cả chuyên mục

Nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu kêu gọi chống tham nhũng

Thứ năm, 23/02/2023 - 10:00 (GMT+7)

(ThanhtraVietNam) - Nguyễn Đình Chiểu (1822 - 1888) là một nhà thơ, nhà văn hóa cận đại của Việt Nam. Sự nghiệp thơ văn của ông đóng góp to lớn cho nền văn học trung đại Việt Nam ở giai đoạn cuối thế kỷ XIX nói riêng, nền văn học nói chung. Với nạn tham nhũng, nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu có thái độ quyết liệt. Ông kêu gọi mọi người hãy chung sức đầy lùi vấn nạn này.

Quan điểm của người xưa về nạn tham nhũng

Danh nhân văn hóa Nguyễn Đình Chiểu (1822 - 1888). Ảnh minh họa.

Từ thời xa xưa, người Trung Quốc đã có thói quen gọi những tham quan ô lại là những “Thạc thử” - những con chuột lớn. Trong lịch sử, Hòa Thân (1750-1799) là đệ nhất “Thạc thử” của Trung Quốc. Hòa Thân từng giữ chức vụ Thượng thư bộ Hộ rồi Thượng thư bộ Lại của nhà Thanh dưới triều vua Càn Long. Chức vụ cao nhất là Hòa Thân là Văn Hoa điện Đại học sĩ nhà Thanh (tương đương chức Tể tướng thời nhà Minh). Tổng gia sản của tên tham quan này do đục khoét mà có được ước lượng vào khoảng 1.100 triệu lạng bạc, tương đương với 15 năm quốc khố thu vào của Thanh triều.

Trong Kinh thi đã có bài thơ “Thạc Thử” (Con chuột lớn):

Thạc thử! Thạc thử!

Vô thực ngã mao (miêu).

Tam tuế quán nhữ,

Mạc ngã khẳng lao.

Thệ tương khứ nhữ,

Thích bỉ lạc giao.

Lạc giao! Lạc giao,

Thuỳ chi vĩnh hào?

Dịch nghĩa:

Con chuột to! Con chuột to!

Chớ ăn mạ lúa của ta.

Ba năm ta đã quen cái thói này của mày rồi.

Mày chẳng hề biết đến nỗi khổ nhọc của ta.

Ta sẽ đi và bỏ mày.

Để đến một nơi an vui kia,

Một nơi an vui, một nơi an vui.

Lại phỉ vì ai mà gào than mãi?

Bài thơ “Thạc Thử” nói trên ví tầng lớp quan lại tham nhũng như loài chuột lớn đục khoét. Bài thơ thể hiện lối suy nghĩ đơn giản, cho rằng nếu chuyển đến một đến nơi có quan lại thanh liêm thì sẽ có được cuộc sống mới an vui.

Thi nhân Tào Nghiệp (816-875), giữ chức thứ sử ở Dương Châu đời nhà Đường cũng có bài thơ “Quan Thương Thử” (Con chuột trong kho nhà nước):

Quan thương lão thử đại như đẩu,

Kiến nhân khai thương diệc bất tẩu.

Kiện nhi vô lương bách tính cơ,

Thuỳ khiển triều triều nhập quân khẩu?

Dịch nghĩa:

Trong kho thóc nhà nước có con chuột to bằng cái đấu

Thấy người mở kho cũng không trốn chạy

Quân lính không có lương ăn, trăm họ đói

Ai cho ngày ngày đổ vào mồm mày?

Đọc bài thơ “Quan Thương Thử”, chúng ta thấy tác giả chỉ mới dừng lại ở mức độ tố cáo bọn tham quan ô lại và chưa đưa ra được cách giải quyết vấn đề là làm thế nào để diệt được nạn tham nhũng.

Ở nước ta, dưới thời Mạc Hiến Tông, nhà Mạc suy yếu nghiêm trọng vì gian thần lộng hành. Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585) đã dâng sớ đòi vua hạch tội 18 tên lộng thần. Bản tấu trình không được để ý, ông lập tức từ quan về quê làm nghề dạy học với hiệu Bạch Vân cư sĩ. Ông có bài “Tăng Thử” (Ghét chuột):

Duy thiên sinh chưng dân,

Bão noãn các sở dục.

Ô hoàng cổ thánh nhân,

Giáo dĩ nghệ ngũ cốc.

Phụ mẫu ngưỡng tự sự,

Thê tử phủ sở dục.

Thạc thử hồ bất nhân,

Thảo thiết tư âm độc.

Nguyên dã hữu cảo miêu,

Lẫm dĩu vô dư tức.

Lão bần nông phu thán,

Cơ tích điền dã khốc,

Ninh khiết Ngụy mã yên,

Ninh đạo Lỗ ngưu giốc.

Dân mệnh vi chí trọng,

Tàn hại thái hà khốc.

Thành xã ỷ vi gian,

Thần nhân oán mãn phúc.

Ký thất thiên hạ tâm,

Tất thụ thiên hạ lục.

Triều thị tứ nhĩ thi,

Ô diên khiết nhĩ nhục.

Dịch nghĩa:

Trời sinh ra dân chúng

No ấm là điều ai nấy đều mong muốn.

Lớn lao thay vị thánh nhân đời xưa,

Dạy dân trồng cấy năm loại lúa.

Ngẩng lên thì phụng dưỡng cha mẹ,

Cúi xuống thì nuôi nấng vợ con.

Con chuột lớn kia sao mày bất nhân

Vụng trộm thêm nhiều mưu độc hại.

Đồng nội có mạ khô,

Kho đụn không thóc thừa.

Vất vả nghèo khổ, người nông phu than vãn,

Đói và gầy, trên ruộng đồng kêu khóc.

Thà nhá cái yên ngựa của nước Ngụy,

Thà ăn trộm cái sừng trâu của nước Lỗ.

Sinh mệnh của dân chúng rất là trọng,

Tàn hại sao mà quá thảm khốc.

Chốn thành xã dựa vào, mà làm điều gian,

Cả thần và người đều oán chứa đầy bụng.

Mi đã làm mất lòng thiên hạ,

Tất sẽ bị thiên hạ giết chết.

Phơi xác mi ở chốn chợ búa,

Quạ và diều rỉa thịt mi.

Đọc bài thơ “Tăng Thử” của Nguyễn Bỉnh Khiêm, chúng ta thấy được Trạng Trình rất bất mãn với vua Mạc Hiến Tông trong việc dung dưỡng 18 tên lộng thần tham nhũng. Ông mong muốn rằng những tên lộng thần làm mất lòng thiên hạ sẽ bị thiên hạ giết chết, phơi xác ở chốn chợ búa, bị quạ diều rỉa thịt.

Quan điểm của Nguyễn Đình Chiểu về nạn tham nhũng

Nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu, tục gọi là cụ Đồ Chiểu, sinh tại làng Tân Khánh, huyện Bình Dương, phủ Tân Bình, tỉnh Gia Định (nay thuộc Thành phố Hồ Chí Minh). Khi thực dân Pháp chiếm thành Gia Định, ông đã rời bỏ quê nhà Gia Định để về sống ở quê vợ Cần Giuộc (tỉnh Long An ngày nay), sau đó về Ba Tri (Bến Tre) sống cho tới khi qua đời. Ông đã để lại cho đời nhiều tác phẩm văn học bất hủ như “Văn tế Nghĩa sĩ Cần Giuộc”, “Lục Vân Tiên”, “Dương Từ - Hà Mậu”, “Ngư tiều y thuật vấn đáp”…

Nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu là một tấm gương tiêu biểu vượt lên những khó khăn của cuộc sống và theo đuổi lý tưởng học tập suốt đời. Bên cạnh đó, ông còn hành nghề đông y để chữa bệnh cứu người. Thơ văn của ông đậm tính nhân văn, khích lệ lòng yêu nước, ca ngợi những con người sẵn sàng làm việc nghĩa, vì lợi ích cộng đồng.

Tại Kỳ họp Đại hội đồng lần thứ 41 (diễn ra từ ngày 9 đến ngày 24/11/2021 tại Thủ đô Paris của nước Pháp), Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) đã vinh danh Nguyễn Đình Chiểu là danh nhân văn hóa thế giới và đề ra kế hoạch tổ chức kỷ niệm 200 năm ngày sinh của danh nhân văn hóa Nguyễn Đình Chiểu.

Trên thực tế, tư tưởng diệt “Thạc thử” quyết liệt nhất phải kể đến nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu. Ông không chịu đầu hàng trước nạn tham quan ô lại mà ông có tác phẩm “Thảo Thử Hịch” kêu gọi mọi người xông lên diệt chuột.

Nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu viết trong “Thảo Thử Hịch” rằng: “Nay có loài chuột…/ Tính hay ăn vặt/ Lòng chẳng kiêng dè”. Đằng sau lời kêu gọi đó là hiện thực của nạn tham ô của bọn tham quan, bọn “chuột đầu người” thời nhà Nguyễn.

Trong “Thảo Thử Hịch”, nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu đã đau đáu với câu hỏi: “Cớ sao lại đem lòng quỷ quái?/ Cớ sao còn làm thói gian tham?/ Túi đông pha thường bữa tha gừng/ Ruộng nam quách ghe phen cắn lúa/ Nếp gạo của trời nuôi mạng/ Ăn phá rồi còn kéo xuống hang”.

Bởi thế, “Thảo Thử Hịch” của nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu đã kêu gọi: “Chớ để con nào sơ lậu/ Phải ra tay lấp lỗ tam bành/ Đừng cho chúng nó sẩy ra/ Phải hết sức trừ đồ lục tặc”.

Nguyễn Văn Toàn

Từ khóa:

Ý kiến bình luận:

Ý kiến của bạn sẽ được xét duyệt khi đăng. Xin vui lòng gõ tiếng Việt có dấu.

Hiện chưa có bình luận nào, hãy trở thành người đầu tiên bình luận cho bài biết này!

Số hóa tài liệu lưu trữ: Hướng đi tất yếu trong chuyển đổi số quốc gia

(ThanhtraVietNam) - Việc ban hành Thông tư quy định nghiệp vụ lưu trữ tài liệu lưu trữ số tạo nền tảng pháp lý vững chắc để ngành lưu trữ quốc gia bắt nhịp chuyển đổi số, nâng cao hiệu quả bảo quản, khai thác tài liệu trong thời đại công nghệ số bùng nổ.

Dương Nguyễn

Môi giới lâu năm: “The S-Vista là sản phẩm đáng tiền nhất để ở kết hợp đầu tư”

Trong bối cảnh nguồn cung căn hộ tiếp tục sụt giảm, The S-Vista tại Vinhomes Ocean Park 1 nổi lên như một “ngôi sao” của thị trường BĐS phía Đông Hà Nội, khi hội tụ hàng loạt ưu điểm đắt giá, trở thành sản phẩm để ở kết hợp đầu tư đáng tiền đến từng mét vuông.

Hòa Bình triển khai Kế hoạch thanh tra, kiểm tra thi tốt nghiệp Trung học phổ thông năm 2025

(ThanhtraVietNam) - UBND tỉnh Hòa Bình yêu cầu tổ chức thanh tra, kiểm tra kỳ thi tốt nghiệp THPT bảo đảm khách quan, trung thực, đúng quy định, không gây cản trở hoạt động của các đơn vị liên quan. Công tác kiểm tra được triển khai khoa học, không chồng chéo, không bỏ sót.

Phương Thảo

Động lực cho nhà giáo trong hệ thống giáo dục công lập

(ThanhtraVietNam) - Dự thảo Thông tư quy định chế độ trả lương dạy thêm giờ đối với nhà giáo trong các cơ sở giáo dục công lập do Bộ Giáo dục và Đào tạo soạn thảo, trong đó những đề xuất quan trọng đảm bảo quyền lợi và tạo động lực cho đội ngũ nhà giáo.

Lan Anh

Gia đình, điểm tựa yêu thương trong thế giới biến động

(ThanhtraVietNam) - Ngày Quốc tế Gia đình 15/5 vừa qua là dịp để cả thế giới tôn vinh vai trò của gia đình như một điểm tựa yêu thương, nơi nuôi dưỡng những giá trị nhân văn và sự gắn kết giữa con người.

Song Anh

Nữ chủ xe thích xê dịch: Từ khi có VF 7, những chuyến đi hứng khởi và nhiều trải nghiệm đáng nhớ hơn

Từ ngày chuyển sang VinFast VF 7, chị Hương Giang cảm thấy những chuyến đi xa trở nên hứng khởi hơn bao giờ hết vì trải nghiệm vận hành thú vị, an toàn và không tốn một đồng nhiên liệu.

“Summer House” Asia Vibe: Giải bài toán an cư, đầu tư chỉ trong một nước đi

Khi kinh tế và du lịch bùng nổ mạnh mẽ, Móng Cái bước vào thời kỳ vàng của phát triển đô thị và thu hút đầu tư. Song, giữa làn sóng tăng trưởng, thành phố vẫn “khát” các dự án đồng bộ, hiện đại để đáp ứng nhu cầu sống ngày càng cao cấp của tầng lớp cư dân mới. Sự xuất hiện của Vinhomes Golden Avenue chính là lời giải trọn vẹn cho cơn khát ấy.

Biến thể XBB.1.16 lây nhanh, Bộ Y tế khuyến cáo khẩn

(ThanhtraVietNam) - Bộ Y tế cảnh báo nguy cơ gia tăng ca mắc COVID-19 tại Việt Nam sau kỳ nghỉ lễ 30/4 và 01/5 do biến thể phụ XBB.1.16 lây lan nhanh, dù chưa ghi nhận ca nặng. Trên thế giới, Thái Lan đối mặt đợt bùng phát với hơn 53.000 ca từ đầu năm, trong khi số ca toàn cầu giảm mạnh.

Lan Anh

Đồng Tháp: Tăng cường hậu kiểm các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm

(ThanhtraVietNam) - UBND tỉnh Đồng Tháp vừa có văn bản chỉ đạo các sở, ngành, huyện, thanh phố thuộc tỉnh tăng cường quản lý sản xuất, lưu thông thực phẩm.

Đình Thuyết

Tăng cường kiểm tra chống thực phẩm hàng giả

(ThanhtraVietNam) - Trước tình hình thực phẩm giả, kém chất lượng có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe người dân, UBND tỉnh Vĩnh Phúc vừa ban hành công văn chỉ đạo các sở, ngành và địa phương đồng loạt ra quân, siết chặt quản lý an toàn thực phẩm. Trọng tâm của đợt này là quyết liệt ngăn chặn thực phẩm giả, nhất là sữa giả và thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả, thông qua việc tăng cường thanh tra, kiểm tra toàn diện thị trường.

PV

Đẩy mạnh phòng, chống lãng phí thúc đẩy tăng trưởng kinh tế

(ThanhtraVietNam) - Ủy ban nhân dân tỉnh Vĩnh Long vừa ban hành Kế hoạch thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, đột phá để bảo đảm mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2025.

Đình Thuyết

Ứng dụng khoa học công nghệ trong quản lý rủi ro lũ lụt

(ThanhtraVietNam) - Ngày 13/5/2025 - Hưởng ứng Tuần lễ Quốc gia Phòng, chống thiên tai năm 2025, Cục Quản lý Đê điều và Phòng, chống thiên tai phối hợp cùng tổ chức Plan International Việt Nam và Viện Chuyển đổi Môi trường và Xã hội (ISET) tổ chức hội thảo quốc gia với chủ đề “Ứng dụng khoa học, công nghệ trong quản lý rủi ro lũ lụt tại Việt Nam” tại TP. Phủ Lý, tỉnh Hà Nam.

M. Phương

Xem thêm